قرداشلگي كورلتن آفتلر: تجسّس، سوء ظن... آیت كریمه ده ربمز شویله بویوريیور : “ ای ایمان ایدنلر ! ظنڭ چوغوندن قاچينڭ . چونكه ظنڭ بر قسمی كناهدر. بربریڭزڭ قصورینی آراشدیرمایڭ. كیمسه كیمسه یی آرقه سندن چكيشديرمه سين ...” بر حدیث شریفده ایسه افندیمز (ص ع و) شویله بویوريیور: “... بربریڭزڭ قصورینی آراشدیرمایڭ. بربریڭزڭ أوزل حاللرینڭ پشنه دوشمه يڭ. بربریڭزه حسد ایتمه یڭ. بربریڭزه صیرت چويرمه يڭ. بربریڭزه قارشی كین بسله مه يڭ. ای اللّٰهڭ قوللری، قرداش اولڭ!” دينمزده انسانڭ حیثیتنی رنجیده ایدن و اونوريني زده له ین هر تورلی طوتوم و داورانیش حرام قیلینمشدر. چونكه انساني انسان یاپان اڭ بویوك دگر، اونڭ عزتی و اعتباريدر. انسانڭ، كندیسی و دیگر انسانلرڭ اعتبارینی هر دائم كوز اوڭنده بولونديرارق حركت ایتمه سی، انسانجه بر حياتڭ لازميدر. فاطر حكيمڭ مكر م قیلدیغی انسان اوغلی، ایمان ایله كماله اولاشیر. پیغمبریمز (ص ع و)، بو ایمانڭ بر نتیجه سی اولارق مؤمنڭ “كوگنیلیر انسان” اولدیغنی سویلر. افندیمزڭ (ص ع و) تعريفنه كوره مؤمن، غیبتله، آرقه دن چكيشديرمكله، اولور اولماز سوزلرله دیلنی زهرلی بر اوق حالنه كتیرمز، ذهننی سوء ظنله كيرلتمز، عیب و قصورلری اورته یه دوكمز، انسانلرله آلای ایتمز، كندیسنڭ و باشقه لرینڭ اعتبارینه كولگه دوشوره جك داورانیشلر سركيله مز.        دینمز اسلام، مؤمنلر آراسنده كی قرداشلغی بزلره اشسز أورنكلرله تقدیم ایدر. بو قرداشلك، بر بدنڭ آهنك ایچنده چالیشان اورغانلري كبی يك وجود بر قرداشلقدر. بو قرداشلك، بر بنانڭ بربرینه كنتلنمش یاپی طاشلری كبی صاپا صاغلام بر قرداشلقدر. بو قرداشلقده قرداشمزڭ جانی بزم جانمزدر. قرداشمزڭ اونور و حیثیتی بزم اونور و حيثيتمزدر. اونڭ یوقلغی یوقلغمز، وارلغی وارلغمزدر. بو قرداشلقده قرداشڭ جانی، مالی، عزّت و شرفي عزيزدر، طوقونولمازدر. قرداشمز، نظرگاه الهي اولان بر كوڭله صاحبدر. و بو كوڭل، اڭ اوفاق بر ايمايله دخي اينجيتيلميه جك قدر دگرلیدر. كونلك حیاتمزده ذهنلريمز تورلی خبرلرله یورغون دوشمكده در. قولاقلريمز، آرزو ایدیلن ایدیلمه ین نیجه سوزلر ايشيتمكده در. كیمی زمان ديللريمزدن، فرقنده اولمادن یرلی یرسز افاده لر دوكوله بيلمكده در. آنجق، پیغمبریمز (ص ع و)، هر دويديغني سويله مه سنڭ انسانه كناه اولارق يته جگني؛ انسانلرڭ دوشونمدن آغزلرندن چیقان سوزلر سببیله جهنمه سوروكلنه بيله جكلريني بیلدیرمشدر. الله رسولي (ص ع و) قونوشوركن چوق تیتیز داورانمش و هیچ كیمسه حقّنده اسم ذكر ایدرك كوتو سوز سویله مه مشدر. بونڭ یرینه، انسانلرڭ اولومسز داورانيشلريني كوردیگی زمان اونلری دوزلتمك ایچون، “انسانلره نه اولویور ده شویله شویله یاپییورلر؟” كبی كنل افاده لر قوللانمشدر. غیبت، دیدی قودی، سوء ظن، لاف طاشیمه، أوزل حاللری آراشديرمه كبی مؤمنه یاقیشمایان طوروملردن اوزاق طورمه يي، “یا خیر سویله مگی یا ده صوصمه يي” امر ایتمشدر.  ربمز، “حقّنده بیلكیڭ بولونمایان شیئڭ آردینه دوشمه. چونكه قولاق، كوز و كوڭل، بونلرڭ هپسی اوندن صورومليدر.” بویورمقده در. بو آیت بزلره صورومليلغمزي، هر بر ايشمزڭ، سوزيمزڭ، بر كون حسابنڭ صوروله جغني خاطرلاتمقده در. بو كرچگه رغمًا كونمزده برطاقیم اصلسز خبرلر یوزندن حیثیتلر زده لنه بيلمكده، عائله لر طاغيلابيلمكده، قرداشلك و دوستلقلر ضرر كوره بیلمكده در. اونوتولمامه ليدركه، طوغریلغنی آراشديرمه كرگي دويمادن بو تور خبرلرڭ پشنه دوشنلر ده اڭ آز بونلری چیقاروب يايانلر قدر صورومليدر.   غیبت، یالان، افترا و كوتو ظن كبی اخلاقي ضعفلر، انسانلر آراسنده كی كوگن، سوكی و صايغي يي یوق ایدر؛ كین، نفرت، دوشمان لق كبييسله مڭ روحیله اصلا باغداشمايان طوروملره سبب اولور.  اونوتمايالمكه، هر شیئڭ اڭ اینجه أولچويله طارتيلاجغي، هیچ بر پشمانلغڭ فائده ويرمه يه جگي او بویوك كونده هر سوزيمزدن و ظنّمزدن صورغولاناجغز. یینه اونوتمايالمكه؛ او كون أبدی نعمتلره قاووشاجق اولانلر، ذهننه، كوڭلنه، دیلنه، ألنه، حاصلی بتون بدننه صاحب چیقان و حیاته مؤمنجه باقانلردر. Ayet-i kerimede Rabbimiz şöyle buyuruyor: “Ey iman edenler! Zannın çoğundan kaçının. Çünkü zannın bir kısmı günahtır. Birbirinizin kusurunu araştırmayın. Kimse kimseyi arkasından çekiştirmesin...”[1] Bir hadis-i şerifte ise Efendimiz (sav) şöyle buyuruyor: “... Birbirinizin kusurunu araştırmayın. Birbirinizin özel hallerinin peşine düşmeyin. Birbirinize haset etmeyin. Birbirinize sırt çevirmeyin. Birbirinize karşı kin beslemeyin. Ey Allah’ın kulları, kardeş olun!”[2] Dinimizde insanın haysiyetini rencide eden ve onurunu zedeleyen her türlü tutum ve davranış haram kılınmıştır. Çünkü insanı insan yapan en büyük değer, onun izzeti ve itibarıdır. İnsanın, kendisi ve diğer insanların itibarını her daim göz önünde bulundurarak hareket etmesi, insanca bir hayatın lazımıdır. Fatır-ı Hakimin mükerrem kıldığı insanoğlu, iman ile kemale ulaşır. Peygamberimiz (sav), bu imanın bir neticesi olarak müminin “güvenilir insan” olduğunu söyler. Efendimizin (sav) tarifine göre mümin, gıybetle, arkadan çekiştirmekle, olur olmaz sözlerle dilini zehirli bir ok haline getirmez, zihnini su-i zanla kirletmez, ayıp ve kusurları ortaya dökmez, insanlarla alay etmez, kendisinin ve başkalarının itibarına gölge düşürecek davranışlar sergilemez. Dinimiz İslam, müminler arasındaki kardeşliği bizlere eşsiz örneklerle takdim eder. Bu kardeşlik, bir bedenin ahenk içinde çalışan organları gibi yekvücut bir kardeşliktir. Bu kardeşlik, bir binanın birbirine kenetlenmiş yapı taşları gibi sapasağlam bir kardeşliktir. Bu kardeşlikte kardeşimizin canı bizim canımızdır. Kardeşimizin onur ve haysiyeti bizim onur ve haysiyetimizdir. Onun yokluğu yokluğumuz, varlığı varlığımızdır. Bu kardeşlikte kardeşin canı, malı, izzet ve şerefi azizdir, dokunulmazdır. Kardeşimiz, nazargâh-ı ilâhi olan bir gönle sahiptir. Ve bu gönül, en ufak bir ima ile dahi incitilmeyecek kadar değerlidir. Günlük hayatımızda zihinlerimiz türlü haberlerle yorgun düşmektedir. Kulaklarımız, arzu edilen edilmeyen nice sözler işitmektedir. Kimi zaman dillerimizden, farkında olmadan yerli yersiz ifadeler dökülebilmektedir. Ancak, Peygamberimiz (sav), her duyduğunu söylemesinin insana günah olarak yeteceğini;[3] insanların düşünmeden ağızlarından çıkan sözler sebebiyle cehenneme sürüklenebileceklerini bildirmiştir.[4] Allah resulü (sav) konuşurken çok titiz davranmış ve hiç kimse hakkında isim zikrederek kötü söz söylememiştir. Bunun yerine, insanların olumsuz davranışlarını gördüğü zaman onları düzeltmek için, “İnsanlara ne oluyor da şöyle şöyle yapıyorlar?” gibi genel ifadeler kullanmıştır. Gıybet, dedikodu, su-i zan, laf taşıma, özel halleri araştırma gibi mümine yakışmayan durumlardan uzak durmayı, “Ya hayır söylemeyi ya da susmayı” emretmiştir. Rabbimiz, “Hakkında bilgin bulunmayan şeyin ardına düşme. Çünkü kulak, göz ve gönül, bunların hepsi ondan sorumludur.”[5] buyurmaktadır. Bu ayet bizlere sorumluluğumuzu, her bir işimizin, sözümüzün, bir gün hesabının sorulacağını hatırlatmaktadır. Bu gerçeğe rağmen günümüzde birtakım asılsız haberler yüzünden haysiyetler zedelenebilmekte, aileler dağılabilmekte, kardeşlik ve dostluklar zarar görebilmektedir. Unutulmamalıdır ki, doğruluğunu araştırma gereği duymadan bu tür haberlerin peşine düşenler de en az bunları çıkarıp yayanlar kadar sorumludur. Gıybet, yalan, iftira ve kötü zan gibi ahlaki zaaflar, insanlar arasındaki güven, sevgi ve saygıyı yok eder; kin, nefret, düşmanlık gibi İslam’ın ruhuyla asla bağdaşmayan durumlara sebep olur. Unutmayalım ki, her şeyin en ince ölçüyle tartılacağı, hiçbir pişmanlığın fayda vermeyeceği o büyük günde her sözümüzden ve zannımızdan sorgulanacağız. Yine unutmayalım ki; o gün ebedi nimetlere kavuşacak olanlar, zihnine, gönlüne, diline, eline, hasılı bütün bedenine sahip çıkan ve hayata mümince bakanlardır. [1]. Hucurât, 49/12.[2]. Buhârî, Edeb, 57.[3]. Ebu Davud, Edeb, 80.[4]. Müslim, Birr ve Sıla, 105.[5]. İsrâ, 17/36.

تجسّس و تحسّس قاوراملري حديثلرده ده كچمكده، بو حديثلرده مسلمانلرڭ بربري حقّنده سوء ظنده بولونمه سی، بنلك چكيشمه سنه كيريشمسي، بربرینه حسد ایتمه سی، كین دویغولری بسله مه سی، صیرت چویرمه سی، بربرندن قوپمه سی كبی قرداشلك باغلرینه ضرر ویرن داورانيشلرڭ یاننده بربرینڭ قصورلرینی كیزلیجه آراشديروب بیلكی طوپلامه سي و قونوشولانلري اذنسز دیڭله مسی ياساقلانمش و “ای اللّٰهڭ قوللری! ربڭزڭ أمرینه اویارق قرداش اولڭ. مسلمان مسلمانڭ قرداشیدر؛ اوڭا حقسزلق ایتمز، اونی آشاغيلاماز، كوچك دوشورمز” بویورولمشدر.  بعض روایتلرده رسول اكرمڭ بو سوزلرڭ آردندن كوگسنی اشارت ایدرك ایكی دفعه، “تقوا ایشته بوراده در” دیدیگی، آیریجه، “بر انسانه كوتولك اولارق مسلمان قرداشنی كوچك دوشورمسي یتر. بر مسلمانڭ دیگر بر مسلمانڭ قاننه، مالنه، ناموس و شرفنه ضرر ویرمسی حرامدر. الله سزڭ بدنلريڭزه، كورونوشلريڭزه، ماللريڭزه دگل قلبلريڭزه باقار” بویوردیغی قید ایدیلیر. صیقجه كچن بعض حديثلرده بر كیمسه نڭ انسانلرڭ كیزلی حاللریله ایلكیلی بيلكيلري صاقلامسي طورومنده اللّٰهڭ ده قیامت كوننده اونڭ قصورلرینی صاقلی طوتاجغي، بوڭا قارشیلق انسانلرڭ أوزل حیاتیله ایلكیلی بیلدكلرینی اطرافه يايانلرڭ قیامت كوننده كیزلی كوتولكلرينڭ آچیغه چیقاریلوب كندیلرینڭ رذیل ایدیله جگی بليرتيلمشدر. انسانلرڭ محرميتنه صایغی دويمه نڭ كركليلگي دیگر بر حدیثده شویله افاده ایدیلمشدر: “بر كیمسه یه باشقه سنڭ اوینڭ ایچنه باقمسی حلال دگلدر.” غزّالي، احياي علوم الدينڭ دوستلق و قرداشلك قونولريني اله آلدیغی بولومنده انسانلرڭ أوزل حاللرینی مراق ایدوب آراشدیرمقدن، بو قونولرده صورولر صورمقدن قاچينمه يي مسلمانلر آراسنده كوزتیلمسی كركن باشلیجه حقلر آراسنده ذكر ایدر. اردملی بر مؤمن ذهننده قرداشنڭ كوزل يوڭلريني صاقلار، بویله جه كوڭلنده اوڭا قارشی سوكی و صایغی دویغولری كليشير. زيرا سوء ظنڭ حرام قیلینمه سنڭ سببی انسانی قرداشی حقّنده اولومسز دویغو و ايلملره يوڭلنديرمسيدر. انسان كندیسی ایچون ایسته دیگنی قرداشی ایچون ايسته مدكجه تام ایمان ایتمش صاییلماز. انسان كندی قصورلرینی كیزله دیگی كبی قرداشنڭ قصورلرینی ده كيزله مليدر. چونكه كندیسی نه ایسه قرداشی ده اودر، اونلر بر تك كیشی كبیدر، ساده جه بدنلري آیریدر و ایشته قرداشلگڭ حقیقتی بودر. Tecessüs ve tahassüs kavramları hadislerde de geçmekte, bu hadislerde Müslümanların birbiri hakkında suizanda bulunması, benlik çekişmesine girişmesi, birbirine haset etmesi, kin duyguları beslemesi, sırt çevirmesi, birbirinden kopması gibi kardeşlik bağlarına zarar veren davranışların yanında birbirinin kusurlarını gizlice araştırıp bilgi toplaması ve konuşulanları izinsiz dinlemesi yasaklanmış ve “Ey Allah’ın kulları! Rabbinizin emrine uyarak kardeş olun. Müslüman Müslümanın kardeşidir; ona haksızlık etmez, onu aşağılamaz, küçük düşürmez” buyurulmuştur.[1] Bazı rivayetlerde Resûl-i Ekrem’in bu sözlerin ardından göğsünü işaret ederek iki defa, “Takvâ işte buradadır” dediği, ayrıca, “Bir insana kötülük olarak Müslüman kardeşini küçük düşürmesi yeter. Bir Müslümanın diğer bir Müslümanın kanına, malına, namus ve şerefine zarar vermesi haramdır. Allah sizin bedenlerinize, görünüşlerinize, mallarınıza değil kalplerinize bakar” buyurduğu kaydedilir.[2] Sıkça geçen bazı hadislerde bir kimsenin insanların gizli halleriyle ilgili bilgileri saklaması durumunda Allah’ın da kıyamet gününde onun kusurlarını saklı tutacağı, buna karşılık insanların özel hayatıyla ilgili bildiklerini etrafa yayanların kıyamet gününde gizli kötülüklerinin açığa çıkarılıp kendilerinin rezil edileceği belirtilmiştir. İnsanların mahremiyetine saygı duymanın gerekliliği diğer bir hadiste şöyle ifade edilmiştir: “Bir kimseye başkasının evinin içine bakması helâl değildir.”[3] Gazzâlî, İhyâü Ulûmi’d-Dîn’in dostluk ve kardeşlik konularını ele aldığı bölümünde insanların özel hallerini merak edip araştırmaktan, bu konularda sorular sormaktan kaçınmayı Müslümanlar arasında gözetilmesi gereken başlıca haklar arasında zikreder. Erdemli bir mümin zihninde kardeşinin güzel yönlerini saklar, böylece gönlünde ona karşı sevgi ve saygı duyguları gelişir. Zira suizannın haram kılınmasının sebebi insanı kardeşi hakkında olumsuz duygu ve eylemlere yönlendirmesidir. İnsan kendisi için istediğini kardeşi için istemedikçe tam iman etmiş sayılmaz. İnsan kendi kusurlarını gizlediği gibi kardeşinin kusurlarını da gizlemelidir. Çünkü kendisi ne ise kardeşi de odur, onlar bir tek kişi gibidir, sadece bedenleri ayrıdır ve işte kardeşliğin hakikati budur.[4]  [1]. Buhârî, “Edeb”, 57, 58; Müslim, “Birr”, 27, 30; Ebû Dâvûd, “Edeb”, 37, 49[2]. Müsned, II, 277, 285, 360; IV, 66, 69; Buhârî, “İkrâh”, 7; Müslim, “Birr”, 32[3]. Tirmizî, “Salât”, 1484]. İhyâ, II, 176-179

اسلام حقوقی ویا كنل اولارق اسلامی علملرله ايلكيلننلر، محرمیت و أوزل حیاتڭ كیزلیلگی و قورونمسي ایله ایلكیلی آیت و حديثلري فرقلی قونو باشلقلري آلتنده افاده ایتمكده و أوزل حیات باشلغی آلتنده قونويه دگينمه مكده درلر. مودرن حقوقده مدنی حقوق و آنایاسا حقوقنی ايلكيلنديرن أوزل حیاتڭ قورونمسي قونوسي اسلام حقوقنڭ ایكنجی قایناغی اولان حديثلرده دتايلي اولارق اله آلینمش و حكملره ده باغلانمشدر. اسلام حقوقنڭ اورته یه قویدیغی حكملر أوزل حیاتڭ كيزليلگنى طولایلی اولارق قورویان پرنسيپلردر. بو پرنسيپلره اویولدیغی تقدیرده، أوزل حیاتڭ كیزلیلگی طولایلی اولارق قورونمش اولاجق و انسانلر، باشقه لرینڭ أوزل حیاتنی اخلال ایتمه یه جكلردر. بو پرنسيپلرده، كنل اولارق مسلمانلرڭ انسان حقلرينه صايغيلي اولمه لری و باشقه لرینڭ أوزل حیاتنه مداخله ایتمه یه جك بر قراقتره صاحب اولمه لری ایستنمكده در.  اسلام حقوقنڭ اورته یه قویدیغی؛ تجسّس (عیب آراشديرمه) ياساغي، غیبت (دیدی قودی یاپمه) ياساغي، سوز كتیروب كوتورمه ياساغي، حرام شیلره باقما (محرم) ياساغي، قصور باغيشلامه (اللّٰه آل عمران سوره سي ١٣٤نجي آیتده “أوفكه لريني يڭنلره و انسانلرڭ قصورلری باغيشلايانلره جنّت حاضرلانمشدر. اللّٰه اییلك ایدنلری سور” بویورمقده در. بو آیتده اللّٰه باشقه سنه عائد أوزل حیات حاللرینڭ ياييلمامسني، قصورلرڭ ایسه باغیشلانمه سنی توصیه ایدرك أوزل حیاتڭ قورونمه سني ایسته مكده در. بو توصیه و امر سببیله مسلمانلر باشقه لرینڭ قصورلرینی آراشديرمامه يه چابه صرف ایدرلر. فردلرڭ قصورلری كیزلی طوتولدیغی ایچون، أوزل حیاتڭ كیزلیلگی ده طولایلی اولارق قورونمقده در.) اولره قاپودن اذن آلینارق كيرمه، كیشینڭ كندی محرميتنى قورومه يه أوزن كوسترمسی و سر صاقلامه كبی حكملر أوزل حیاتڭ كيزليلگنى طولایلی اولارق قورویان پرنسيپلردر. دیگر یاندن باشقه سنڭ اوینه اذنسز كيرمه مه و باقمامه، اذنسز یاتاق و صويونمه اوطه سنه كيرمه مه، كیزلی قونوشمه لری ديڭله مه مه و باشقه سنه عائد یازیلی متنلره اذن اولمادن باقمامه خصوصلري آیت و حديثلرده افاده ایدیلمش أوزل حیاتی قورومه شكللريدر.  مودرن حقوقده محرمیت، “كنل اولارق كيشيلرڭ یالڭز باشنه قالابيلدكلري، ایسته دكلری كبی دوشونوب داورانابيلدكلري، باشقه لریله هانكی یر، زمان و شرطلرده نه ئولچوده ایلیشكی و ایلتیشیم قوراجقلرينه بالذّات كندیلرینڭ قرار ويره بيلدكلري بر آلان و بو آلان أوزرنده صاحب اولونان حقی افاده ایدر. بونڭله برلكده، انسانڭ كونلك ياشانتيسنڭ چوق أونملی بر پارچه سنی اولوشدیران محرمیت حقی، باشقه لرینی تمامًا طیشلامق ویا اونلرله اولان ايليشكي يي توميله كسمك آڭلامنه كلمز. ساده جه بر كیمسه نڭ، كندی حیاتم باشقه لریله نه ئولچوده پايلاشاجغني بليرله مه حقنه صاحب اولدیغنی افاده ایدر. ”  محرمیت قاورامي، مكان محرمیتی، كیشی محرمیتی و بیلكی محرمیتی اولمق أوزره أوچ آیری أوزللگه صاحبدر. مكان محرمیتی كیشی یی چوره له ين فيزيكي آلانی، كیشی محرمیتی یاشام حقنی و بیلكی محرمیتی ده كیشی یه عائد بیلكیلرڭ قورونمه سنڭ كركليلگنى افاده ایدر.  محرمیت، كولتورلر و طوپلوملر طرفندن قبول ایدیلمش تمل انسان حقلرندن بریدر. انسانلر كیشیسل بيلكيلرينڭ عادل بر شكلده ایشلنمسی و دگرلندریلمسی قونوسنده یاسال كوگنجه آلتنده اولملیدرلر. بو یاسال كوگنجه قامو قوروملري طرفندن طوپلانان و درلنن و محافظه ایدیلن كیشی یه عائد طانيملانابيلير بيلكيلري ده قاپسامليدر. الكترونیك ويري يوڭتيمي و بیلكی طوپلومنه كچيشله برلكده ويري طوپلامه، ایشله مه و صاقلامه ايشلولري خیزلی بر بيچيمده آرتیش كوسترمشدر. قامودن خدمت آليمنده و چشیتلی صورومليلقلرڭ یرینه كتیریلمسی صیره سنده دولت قوروملري وطنداشلرله ایلكیلی كیشیسل بيلكيلري (اگیتیم، صاغلق، مالی، ویركی، ترافیك، سابقه قیدلری، اهلیت ويريلري وب.) طوپلار و قوللانیر.  بيريسللگڭ آرتديغي كونمز طوپلوملرنده أوزل یاشام و كیزلیلك قونوسنده كي دويارليلقلرڭ كون كچدكجه آرتديغي كورولمكده در. مودرنلشمه سورجنڭ صوڭوجنده بيريسللشمه نڭ آرتمسيله كیشی یه عائد أوزل آلانلر كنيشلركن؛ دیگر یاندن، تكنولوژيده كي كليشمه لر، صوسیال و كولتورل آلانلرده كي دگيشيملر صوڭوجنده كیشی یه عائد أوزل آلانه مداخله لر آرتاركن محرمیت آلاننڭ صينيرلري ده طارالمشدر. İslam Hukuku veya genel olarak İslami İlimlerle ilgilenenler, mahremiyet ve özel hayatın gizliliği ve korunması ile ilgili ayet ve hadisleri farklı konu başlıkları altında ifade etmekte ve özel hayat başlığı altında konuya değinmemektedirler. Modern hukukta medeni hukuk ve Anayasa Hukukunu ilgilendiren özel hayatın korunması konusu İslam Hukuku’nun ikinci kaynağı olan hadislerde detaylı olarak ele alınmış ve hükümlere de bağlanmıştır. İslam hukukunun ortaya koyduğu hükümler özel hayatın gizliliğini dolaylı olarak koruyan prensiplerdir. Bu prensiplere uyulduğu takdirde, özel hayatın gizliliği dolaylı olarak korunmuş olacak ve insanlar, başkalarının özel hayatını ihlal etmeyeceklerdir. Bu prensiplerde, genel olarak Müslümanların insan haklarına saygılı olmaları ve başkalarının özel hayatına müdahale etmeyecek bir karaktere sahip olmaları istenmektedir. İslam hukukunun ortaya koyduğu; tecessüs (ayıp araştırma) yasağı, gıybet (dedikodu yapma) yasağı, söz getirip götürme yasağı, haram şeylere bakma (mahrem) yasağı, kusur bağışlama (Allah Ali İmran suresi 134. ayette “Öfkelerini yenenlere ve insanların kusurları bağışlayanlara Cennet hazırlanmıştır. Allah iyilik edenleri sever” buyurmaktadır. Bu ayette Allah başkasına ait özel hayat hallerinin yayılmamasını, kusurların ise bağışlanmasını tavsiye ederek özel hayatın korunmasını istemektedir. Bu tavsiye ve emir sebebiyle Müslümanlar başkalarının kusurlarını araştırmamaya çaba sarf ederler. Fertlerin kusurları gizli tutulduğu için, özel hayatın gizliliği de dolaylı olarak korunmaktadır.) evlere kapıdan izin alınarak girme, kişinin kendi mahremiyetini korumaya özen göstermesi ve sır saklama gibi hükümler özel hayatın gizliliğini dolaylı olarak koruyan prensiplerdir. Diğer yandan başkasının evine izinsiz girmeme ve bakmama, izinsiz yatak ve soyunma odasına girmeme, gizli konuşmaları dinlememe ve başkasına ait yazılı metinlere izin olmadan bakmama hususları ayet ve hadislerde ifade edilmiş özel hayatı koruma şekilleridir. Modern hukukta mahremiyet, “Mahremiyet, genel olarak, kişilerin yalnız başına kalabildikleri, istedikleri gibi düşünüp davranabildikleri, başkalarıyla hangi yer, zaman ve şartlarda ne ölçüde ilişki ve iletişim kuracaklarına bizzat kendilerinin karar verebildikleri bir alan ve bu alan üzerinde sahip olunan hakkı ifade eder. Bununla birlikte, insanın günlük yaşantısının çok önemli bir parçasını oluşturan mahremiyet hakkı, başkalarını tamamen dışlamak veya onlarla olan ilişkiyi tümüyle kesmek anlamına gelmez. Sadece bir kimsenin, kendi hayatım başkalarıyla ne ölçüde paylaşacağını belirleme hakkına sahip olduğunu ifade eder.” Mahremiyet kavramı, mekân mahremiyeti, kişi mahremiyeti ve bilgi mahremiyeti olmak üzere üç ayrı özelliğe sahiptir. Mekân mahremiyeti kişiyi çevreleyen fiziki alanı, kişi mahremiyeti yaşam hakkını ve bilgi mahremiyeti de kişiye ait bilgilerin korunmasının gerekliliğini ifade eder. Mahremiyet, kültürler ve toplumlar tarafından kabul edilmiş temel insan haklarından biridir. İnsanlar kişisel bilgilerinin adil bir şekilde işlenmesi ve değerlendirilmesi konusunda yasal güvence altında olmalıdırlar. Bu yasal güvence kamu kurumları tarafından toplanan ve derlenen ve muhafaza edilen kişiye ait tanımlanabilir bilgileri de kapsamalıdır. Elektronik veri yönetimi ve bilgi toplumuna geçişle birlikte veri toplama, işleme ve saklama işlevleri hızlı bir biçimde artış göstermiştir. Kamudan hizmet alımında ve çeşitli sorumlulukların yerine getirilmesi sırasında devlet kurumları vatandaşlarla ilgili kişisel bilgileri (eğitim, sağlık, mali, vergi, trafik, sabıka kayıtları, ehliyet verileri vb.) toplar ve kullanır. Bireyselliğin arttığı günümüz toplumlarında özel yaşam ve gizlilik konusundaki duyarlılıkların gün geçtikçe arttığı görülmektedir. Modernleşme sürecinin sonucunda bireyselleşmenin artmasıyla kişiye ait özel alanlar genişlerken; diğer yandan, teknolojideki gelişmeler, sosyal ve kültürel alanlardaki değişimler sonucunda kişiye ait özel alana müdahaleler artarken mahremiyet alanının sınırları da daralmıştır. * http://isamveri.org/pdfdrg/D03402/2015_17/2015_17_VARDIR.pdf

يولوڭ حقّي انسان مكرّم، معزّز و احسن تقويمده  ياراتيلمش بر وارلقدر. هم جنسنه  محتاج، برلك و برابرلك فطرتنده  مندمج اولارق سائر انسانلرله  ايلتيشيم و اتكيله شيمه  آچيقدر. بونڭله  برلكده  هر بر انسان فاطر حكیم طرفندن مخصوص أوزللكلرله  ياراتيلمش، كندينه  أوزكو حاللري و اڭ أونمليسي محرمي واردر. بلكه  ده  برلك و برابرلگڭ، طوپلوم و ملّت اولابيلمه نڭ اڭ أونملي اساسلرندن بريسي، انسانڭ محرمنه  دويولان صايغي و اعتنادر. قونويله  ايلكيلي اولارق روايت اولونوركه ، پيغمبر افنديمز (ص ع و) يول كنارنده  اوتوران بعض صحابيلري كورنجه ؛ ”يول كنارلرنده  اوتورمقدن صاقينڭ“ بويوردي. صحابيلر، ”بورالري بزم اوتوروب قونوشديغمز يرلردر“ديينجه ؛ ”اگر بوراده  اوتورورسه ڭز يولڭ حقّنى ويرڭ“ بويوردي. ”يولڭ حقّي نه در؟“ صوروسنه  ايسه  شويله  جواب ويردي: ”يولدن كلوب كچنلري سير ايتمه مك، يولدن اذا ويرن شيلري قالديرمق، سلام آلمق و امر بالمعروف و نهی عن المنكر ياپمق.“ اسلام طوپلوملرنده  باخصوص عثمانلي دونمنده  ده  بو قونويه  حسّاسيتله  ياقلاشيلمشدر. أولرڭ پنجره لرينڭ باقديغي يوڭدن، قاپيده كي طوقماغڭ شكلنه  محرميته  دويولان حسّاسيت يوڭ ويرمشدر. نه  واركه  كونمزده  خصوصًا صوسيال مديه  آراچلريله  هپدن رايندن چيقان بر محرميت هواسنه  و ياقلاشيمنه  بوروندك. أوّلدن تقوادن بحثله  بورنمزي كوسترمكدن صاقينيركن، شيمدي همن هركس هر شيئني پايلاشير حاله  كلدي. ياڭي صيره  كليشن تكنولوژي ايله  برلكده  صوقاقده ، ايش يرنده  حتّی أويڭزڭ ايچنده  بيله  هر شيئڭز تعقيب ايديله بيلير، سزه  مخصوص قالمسي كركن پك چوق بيلكي، بلكه  و كورونتويه  اولاشيلابيلير اولدي. أويله كه  بونلردن محفوظ قالابيلمك ايچون هيچ مخاطب اولمامق لازم كلير اولدي. او ده  بر جهتده  امكانسزلاشدي، زيرا دولت داخل پك چوق قوروم، قورولوش بورالر أوزرندن خدمت ويرر و سزدن بورادن ايستر اولدي. يولڭ حقّنى ويرنلر، ترسي حالده  هر تورلي محرميته  واقف اولمه  غيرتيله  حركت ايدر اولديلر. فقط فطرت دگيشمه يور. فاطر حكیمڭ قويديغي قاعده لر ده  قيامته  قدر باقي. بزه  دوشن الدن كلديگي قدر محرممزه  صاحب چيقمق و باشقه سنڭ محرمنه  تجسسده  بولونمامقدر. اللّٰهڭ ستّار اسم شريفنه  صيغينارق سزلري دركيله  باش باشه  بيراقمق ايسترم. اللّٰهه  امانت اوليڭز. İnsan mükerrem, muazzez ve ahsen-i takvimde yaratılmış bir varlıktır. Hemcinsine muhtaç, birlik ve beraberlik fıtratında mündemiç olarak sair insanlarla iletişim ve etkileşime açıktır. Bununla birlikte her bir insan Fatır-ı Hakim tarafından mahsus özelliklerle yaratılmış, kendine özgü halleri ve en önemlisi mahremi vardır. Belki de birlik ve beraberliğin, toplum ve millet olabilmenin en önemli esaslarından birisi, insanın mahremine duyulan saygı ve itinadır. Konuyla ilgili olarak rivayet olunur ki, Peygamber Efendimiz (sav) yol kenarında oturan bazı sahabileri görünce; “Yol kenarlarında oturmaktan sakının” buyurdu. Sahabiler, “Buraları bizim oturup konuştuğumuz yerlerdir” deyince; “Eğer burada oturursanız yolun hakkını verin” buyurdu. “Yolun hakkı nedir?” sorusuna ise şöyle cevap verdi: “Yoldan gelip geçenleri seyretmemek, yoldan eza veren şeyleri kaldırmak, selâm almak ve emr-i bi’l-marûf ve nehy-i ani’l-münker yapmak.” (Buhârî, Mezâlim, 22) İslam toplumlarında bahusus Osmanlı döneminde de bu konuya hassasiyetle yaklaşılmıştır. Evlerin pencerelerinin baktığı yönden, kapıdaki tokmağın şekline mahremiyete duyulan hassasiyet yön vermiştir. Ne var ki günümüzde hususan sosyal medya araçlarıyla hepten rayından çıkan bir mahremiyet havasına ve yaklaşımına büründük. Evvelden takvadan bahisle burnumuzu göstermekten sakınırken, şimdi hemen herkes her şeyini paylaşır hale geldi. Yanı sıra gelişen teknoloji ile birlikte sokakta, iş yerinde hatta evinizin içinde bile her şeyiniz takip edilebilir, size mahsus kalması gereken pek çok bilgi, belge ve görüntüye ulaşılabilir oldu. Öyle ki bunlardan mahfuz kalabilmek için hiç muhatap olmamak lazım gelir oldu. O da bir cihette imkansızlaştı, zira devlet dahil pek çok kurum, kuruluş buralar üzerinden hizmet verir ve sizden buradan ister oldu. Yolun hakkını verenler, tersi halde her türlü mahremiyete vakıf olma gayretiyle hareket eder oldular. Fakat fıtrat değişmiyor. Fatır-ı Hakimin koyduğu kaideler de kıyamete kadar baki. Bize düşen elden geldiği kadar mahremimize sahip çıkmak ve başkasının mahremine tecessüste bulunmamaktır. Allah’ın Settar ism-i şerifine sığınarak sizleri dergiyle baş başa bırakmak isterim. Allah’a emanet olunuz.

HÂTİME (Gıybet hakkındadır) Yirmi Beşinci Söz’ün Birinci Şu‘lesi’nin Birinci Şuâı’nın Beşinci Noktası’nın, makam-ı zemm ve zecrin misâllerinden olan bir tek âyetin, mu‘cizâne altı tarzda gıybetten tenfîr etmesi, Kur’ân’ın nazarında gıybet ne kadar şenî‘ bir şey olduğunu tamamıyla gösterdiğinden, başka beyâna ihtiyaç bırakmamış. Evet, Kur’ân’ın beyânından sonra beyân olamaz. İhtiyaç da yoktur. İşte  أَيُحِبُّ أَحَدُكُمْ أَن يَأْكُلَ لَحْمَ أَخِيهِ مَيْتًا فَكَرِهْتُمُوهُ âyetinde altı derece zemmi zemmeder. Gıybetten altı mertebe şiddetle zecreder. Şu âyet bilfiil gıybet edenlere müteveccih olduğu vakit, ma‘nâsı gelecek tarzda oluyor. Şöyle ki: Ma‘lûmdur, âyetin başındaki hemze, sormak  ايا  ma‘nâsındadır. O ‘sormak' ma‘nâsı, su gibi âyetin bütün kelimelerine girer. Her kelimede bir hükm-ü zımnî var. İşte, Birincisi: Hemze ile der: “Âyâ, suâl ve cevab mahalli olan aklınız yok mu ki, bu derece çirkin bir şeyi anlamıyor?” İkincisi: يُحِبُّ lafzıyla der: “Âyâ, sevmek ve nefret etmek mahalli olan kalbiniz bozulmuş mu ki, en menfûr bir işi sever?” Üçüncüsü: أَحَدُكُمْ kelimesiyle der: “Cemâatten hayatını alan hayat-ı ictimâiye ve medeniyetiniz ne olmuş ki, böyle hayatınızı zehirleyen bir ameli kabul eder?” Dördüncüsü:  أَن يَأْكُلَ لَحْمَ kelâmıyla der: “İnsaniyetiniz ne olmuş ki, böyle canavarcasına arkadaşınızı diş ile parçalamayı yapıyorsunuz?” Beşincisi:  أَخِيهِ   kelimesiyle der: “Hiç rikkat-i cinsiyeniz, hiç sıla-i rahminiz yok mu ki, böyle çok cihetlerle kardeşiniz olan bir mazlumun şahs-ı ma‘nevîsini insafsızca dişliyorsunuz? Ve hiç aklınız yok mu ki, kendi a‘zânızı kendi dişinizle dîvâne gibi ısırıyorsunuz?” Altıncısı:  مَيْتًا kelâmıyla der: “Vicdanınız nerede? Fıtratınız bozulmuş mu ki, en muhterem bir halde bir kardeşinize karşı, etini yemek gibi en müstekreh bir işi yapıyorsunuz?” Demek şu âyetin ifadesiyle ve kelimelerin ayrı ayrı delâletiyle, zemm ve gıybet aklen ve kalben ve insaniyeten ve vicdanen ve fıtraten ve milliyeten mezmûmdur. İşte bak, nasıl şu âyet, îcâzkârâne altı mertebe zemmi zemmetmekle, i‘câzkârâne altı derece o cürümden zecreder. Gıybet, ehl-i adâvet ve hased ve inâdın en çok isti‘mâl ettikleri alçak bir silâhtır. İzzet-i nefis sâhibi, bu pis silâha tenezzül edip isti‘mâl etmez. Nasıl meşhur bir zât demiş:  اُكَبِّرُ نَفْس۪ي عَنْ جَزَٓاءٍ بِغِيْبَةٍ فَكُلُّ اغْتِيَابٍ جَهْدُ مَنْ لَا لَهُ جَهْدٌ  Yani “Düşmanıma gıybetle cezâ vermekten nefsimi yüksek tutuyorum ve tenezzül etmiyorum. Çünki gıybet, zaîf ve zelîl ve aşağıların silâhıdır.” Gıybet odur ki, gıybet edilen adam hazır olsa idi ve işitse idi, kerâhet edip darılacaktı. Eğer doğru dese, zaten gıybettir. Eğer yalan dese, hem gıybet, hem iftirâdır. İki katlı çirkin bir günahtır. Gıybet mahsûs birkaç maddede câiz olabilir. Birisi, şekvâ sûretinde bir vazîfedâr adama der. Tâ yardım edip o münkeri, o kabahati ondan izâle etsin ve hakkını ondan alsın. Birisi de, bir adam onunla teşrîk-i mesâî etmek ister. Senin ile meşvereteder. Sen de sırf maslahat için, garazsız olarak, meşveretin hakkını edâ etmek için desen: “Onun ile teşrîk-i mesâî etme, çünki zarar göreceksin.” Birisi de, maksadı tahkîr ve teşhîr değil, belki maksadı ta‘rîf ve tanıttırmak için dese: “O topal ve serseri adam filan yere gitti.” Birisi de, o gıybet edilen adam fâsık-ı mütecâhirdir. Yani fenâlıktan sıkılmıyor. Belki işlediği seyyiâtla iftihâr ediyor. Zulmü ile telezzüz ediyor. Sıkılmayarak âşikâre bir sûrette işliyor. İşte bu mahsûs maddelerde, garazsız ve sırf hak ve maslahat için gıybet câiz olabilir. Yoksa gıybet, nasıl ateş odunu yer, bitirir. Gıybet dahi a‘mâl-i sâlihayı yer, bitirir. Eğer gıybet etti veyahud isteyerek dinledi; o vakit  اَللّٰهُمَّ اغْفِرْلَنَا وَ لِمَنِ اغْتَبْنَاهُ  demeli. Sonra gıybet edilen adama ne vakit rast gelse, “Beni helâl et!” demeli. اَلْبَاق۪ي هُوَ الْبَاق۪ي   Said

Badıncanlı Pilav Gayet leziz ve latif pilav olur. Evvela bir iki baş soğanı doğrayıp ve bir iki kaşık sade yağı ile kızarınca kavurup badehu taze tohumsuz badıncanların kışrını izale edip cevz-i bevva mikdarı doğrayıp kaynar suda haşlayıp süzdükten sonra kızarılmış yağlı soğan ile onu dahi bir mikdar kızartıp badehu mikdar-ı kifaye su koyup kaynatılır ve pak yaykanmış pirinci dahi koyup bir iki kaşık zeyt koyup itidal üzere tuz ve biber ve sakız koyup eğer murad olur ise bir mikdar dahi zağferan izafe oluna. Filhakika latif pilav olur. Kerrat ile tabh olunup ekl olunmuş. Kavun Dolması Pak kıymalık etten miktar-ı kifaye kıymayı ve bir iki baş soğanı bir kaşık rugan-ı sâde ile kaide üzere kavurduktan sonra bir fincan miktarı pirinci bade’t-tathir miktar-ı kifaye tuz ve biber ve tarçın ve badem ve fıstık ve kişnic dahi izafe olunup cümleyi bir yere karıştırıp bir münasip kavunun sap tarafından kesüp çekirdeğine ve içinin dahi bir mikdarını izale eyledikten sonra ol mahlutu içine koyup ve kesilen şeyi yine iki üç pak çöp ile rabt edip bir münasip güveç yahut bir sahan ile fırında kemal üzere pişireler. Gayet leziz olur. Sucuk Ahvali Beyanındadır Pak ince kıyılmış lahm kıyması bir vukıyye, fülfül üç dirhem ala-kavl dört dirhem, tuz on iki dirhem alâ-kavl on dirhem, kavrulmuş kimyon iki dirhem, karanfil ile tarçın bir dirhem, sarımsak beş tane. Karanfil ile tarçın ba'de'd-dakk miktar-ı kifaye suyla kaynatıp badehu lahma karıştıralar. Bir vukıyyenin vezni böyledir ve kasd-i âli hazâ ve lakin sarımsak dakk olunup suyu vaz oluna.   Kelimeler: Badıncan: PatlıcanCevz-i bevva: Hindistan ceviziMikdar-ı kifaye: Yeteri kadarYaykanmış: YıkanmışZeyt: YağZağferan: Safranİzafe oluna: EkleneFilhakika: GerçekteKerrat: Çok kereTabh: PişirmeEkl: YemePak: TemizRugan-ı sâde: Sade yağBade’t-tathir: Temizlendikten sonraKişnic: Kişniş. Maydanozgillerden, yaprakları maydanoza benzeyen, boyu 30 – 50 santim, beyaz çiçekli, tüysüz, parlak, bir yıllık otsu bitkiLahm: EtFülfül: KarabiberAla-kavl: (Birinin) sözüne göre,Ba’de’d-dakk: Dövüldükten sonra

قاضي حسام الدّين چاماشيرجي حاجي مصطفي افندي ١٨ سكبانلر جامعي سراجخانه  ميداننده  بولونان قاره  پلانلي تك مناره لي بو شيرين جامعي بلكه  كورمشسڭزدر. تام آدي، قاضي حسام الدّين چاماشيرجي حاجي مصطفي افندي ١٨ سكبانلر جامعي. صانكه  آدينڭ صوڭي كلميه جك كبي. بو قدر اوزون بر اسملي جامعه  آليشيق اولماديغمز ايچون غريب كله بيلير. اما اونڭ ده  بر حكايه سي وار. بو جامع قانوني سلطان سليمان دونمنده  استانبول قاضيسي اولان قاضي حسام الدّين چلبي ياپديرر. قاضي بو جامعي ياپديرديغنده  فتح دونمنده  شهيد اولان ١٨ سكبان مزارينى ده  حظيره يه  قاتار. ١٧٥٥ ييلنده  بر يانغين چيقار و بيوك خسار كورن جامع تكرار ياپديريلير. بو سفر جامعي ياپديران چاماشيرجي حاجي مصطفي افنديدر. جامع اسملرڭ هپسي ايله  آڭيلديغي ايچوندركه  اسمي، قاضي حسام الدّين چاماشيرجي حاجي مصطفي افندي ١٨ سكبانلر جامعي اولوب بو قدر اوزوندر. ١٩نجی عصرده  آلتونی زاده  اسماعيل افندي طرفندن ده  تكرار تعمير ايديلير. نه يسه كه  اونڭ اسمي جامعه  علاوه  ايديلمز. ١٨ سكبانلر كيمدر؟ يڭيچريلرڭ صواشده  أوڭده  كيدن برلكلرينه  سكبان دينيلير. سكبان اسمي سگمن سوزندن كلمه  معناسي ده  دشمان صفلريني ييرتوب پارچه لاياندر. سكبانلر، استانبول فتحي صيره سنده  شهره  كيرركن قارشيلاشدقلري ديرنيش صيره سنده  شهيد دوشن نعم الجيش يعني حديث شريفده  كچن موتلو عسكرلردر. شهره  كيردكدن صوڭره  صوقاق ايچلرنده  ده  چاتيشمه لر دوام ايتمش و شهيد اولانلر بولوندقلري يره  دفن اولونمشدر. شهيدلكده  بيلينمه ينلر... كيدنلريمز كورمشدر، سكبانلريمزڭ مزار طاشلرنده  نه  اسم نه  بر يازي واردر. روحلري قدر تميز و برّاق مزار طاشلري اولان مزارلقده  تك آدي بيلينن، عسكرلرڭ باشنده كي سكبان، كتخدا حمزه  بن خضردر. ديگر ١٧ سكبانڭ آدي بيلينمييور. بر ديگر آدي بيلينن اما كنديسي حقّنده  هيچ بر بيلكي اولمايان ذات، بوقاغيلي دده در. بقاغی جزاليلرڭ آياقلرينه  طاقيلوب اوجنه  پرانغه  باغلانان دمير حلقه يه  ويريلن اسمدر. بو حلقه يله  طولانديغي روايتلر آراسنده در. كيم بيلير بلكه  مجنون، بلكه  ممنون اولانلردندي. بو مبارك شهرده  بو شهيد عسكرلريمزه  رحمت و منّتله … الفاتحه  KADI HÜSAMEDDİN ÇAMAŞIRCI HACI MUSTAFA EFENDİ 18 SKBANLAR CAMİİ Saraçhane meydanında bulunan kare planlı tek minareli bu şirin camiyi belki görmüşsünüzdür. Tam adı, Kadı Hüsameddin Çamaşırcı Hacı Mustafa Efendi 18 Sekbanlar Camii. Sanki adının sonu gelmeyecek gibi. Bu kadar uzun bir isimli camiye alışık olmadığımız için garip gelebilir. Ama onun da bir hikayesi var. Bu camiyi Kanuni Sultan Süleyman döneminde İstanbul kadısı olan Kadı Hüsameddin Çelebi yaptırır. Kadı bu camiyi yaptırdığında fetih döneminde şehit olan 18 sekban mezarını da hazireye katar. 1755 yılında bir yangın çıkar ve büyük hasar gören camii tekrar yaptırılır. Bu sefer camiyi yaptıran Çamaşırcı Hacı Mustafa Efendi’dir. Cami isimlerin hepsi ile anıldığı içindir ki ismi, Kadı Hüsameddin Çamaşırcı Hacı Mustafa Efendi 18 Sekbanlar Camii olup bu kadar uzundur. 19. asırda Altunizade İsmail Efendi tarafından da tekrar tamir edilir. Neyse ki onun ismi camiye ilave edilmez. 18 SEKBANLAR KİMDİR? Yeniçerilerin savaşta önde giden birliklerine ‘sekban’ denilir. Sekban ismi seğmen sözünden gelme manası da düşman saflarını yırtıp parçalayandır. Sekbanlar, İstanbul fethi sırasında şehre girerken karşılaştıkları direniş sırasında şehid düşen ni’me’l-ceyş yani hadis-i şerifte geçen mutlu askerlerdir. Şehre girdikten sonra sokak içlerinde de çatışmalar devam etmiş ve şehid olanlar bulundukları yere defnolunmuştur. ŞEHİDLİKTE BİLİNMEYENLER... Gidenlerimiz görmüştür, sekbanlarımızın mezar taşlarında ne isim ne bir yazı vardır. Ruhları kadar temiz ve berrak mezar taşları olan mezarlıkta tek adı bilinen, askerlerin başındaki sekban, Kethüda Hamza bin Hızır’dır. Diğer 17 sekbanın adı bilinmiyor. Bir diğer adı bilinen ama kendisi hakkında hiçbir bilgi olmayan zat, Bukağılı Dede’dir. Bukağ cezalıların ayaklarına takılıp ucuna pranga bağlanan demir halkaya verilen isimdir. Bu halkayla dolandığı rivayetler arasındadır. Kim bilir belki mecnun, belki memnun olanlardandı. Bu mübarek şehirde bu şehid askerlerimize rahmet ve minnetle… ElFatiha

اوطه يه  كيرركن اذن ايسته  عطا بن يساردن كلن مرسل بر روايته  كوره ؛ بر آدم حضرت پيغمبره  يوڭله رك بر قونوده  أولچويي أوگرنمك ايچون صورييور: ”آننه مڭ ياننه  كيرركن اذن ايسته يه يممي؟ اللّٰه رسولي، ”اوت!“ دييه  جواب ويرييور. آدم دييوركه ، ”اما بن أوده  اونڭله  برابر قالييورم.“ رسول اللّه (ص ع و) يينه ، ”اونڭ ياننه  كيرركن اذن ايسته “ بيوریيور. بو سفر آدم شويله  سويله يور: ”اما بن اونڭ خدمتنى ده  كورويورم.“ بونڭ أوزرينه  حضرت پيغمبر شويله  بيورییور: ”آننه ڭدن اذن ايسته . اوني آچيق كورمه يه  راضي اولورميسڭ؟“ آدم ”خير“ دييه  جواب ويرنجه  اللّٰه رسولي، ”أويله يسه  اوندن اذن ايسته “ بيوریيور. Odaya Girerken İzin İste Atâ b. Yessâr’dan gelen mürsel bir rivayete göre; bir adam Hz. Peygambere yönelerek bir konuda ölçüyü öğrenmek için soruyor: “Annemin yanına girerken izin isteyeyim mi? Allah Resulü, “Evet!” diye cevap veriyor. Adam diyor ki, “Ama ben evde onunla beraber kalıyorum.” Resulullah (sav) yine, “Onun yanına girerken izin iste” buyuruyor. Bu sefer adam şöyle söylüyor: “Ama ben onun hizmetini de görüyorum.” Bunun üzerine Hz. Peygamber şöyle buyuruyor: “Annenden izin iste. Onu açık görmeye razı olur musun?” Adam “Hayır” diye cevap verince Allah Resulü, “Öyleyse ondan izin iste” buyuruyor. سَويلن و سويلمه ين موسملر اصل اسمي اسعد اولمقله  برلكده  خلق آراسنده  ”شيخ غالب“ و ”غالب دده “ دييه  شهرت بولان بيوك ديوان شاعري، أوچنجي سليمڭ پك چوق توجّهني قازانمش و صيق صيق حضوره  دعوت ايديلوب پادشاهله  صحبتده  بولونمشدر. ايشته ، بو صحبتلرڭ برنده  آرالرنده  شويله  بر قونوشمه  كچديگي روايت ايديلير: - سنڭ اڭ چوق سوديگڭ موسم هانكيسيدر ملّا؟ - قولڭزڭ اڭ چوق سوديگم موسم، ايچنده  بولونمدیغم موسمدر پادشاهم. - نه  ديمك ايسته يورسڭ آڭلامادم؟ - يعني يازين قيشي، قيشين يازي، ايلك بهارده  صوڭ بهاري و صوڭ بهارده  ده  ايلك بهاري كوره جگم كلير افنديمز! - او حالده  هيچ بريني سومييورسڭ ديمكدر. - بالعكس هپسني سورم اما، جانان ايله  اولديغي كبي آرامزه  هجران كيرمه سني ايسترم سلطانم! Sevilen ve Sevilmeyen Mevsimler Asıl ismi Esad olmakla birlikte halk arasında “Şeyh Galib” ve “Galib Dede” diye şöhret bulan büyük divan şairi, Üçüncü Selim’in pek çok teveccühünü kazanmış ve sık sık huzura davet edilip padişahla sohbette bulunmuştur. İşte, bu sohbetlerin birinde aralarında şöyle bir konuşma geçtiği rivayet edilir: - Senin en çok sevdiğin mevsim hangisidir molla? - Kulunuzun en çok sevdiğim mevsim, içinde bulunmadığım mevsimdir padişahım. - Ne demek istiyorsun anlamadım?                                         - Yani yazın kışı, kışın yazı, ilkbaharda sonbaharı ve sonbaharda da ilkbaharı göreceğim gelir efendimiz! - O hâlde hiçbirini sevmiyorsun demektir.                                                            - Bilakis hepsini severim ama, canan ile olduğu gibi aramıza hicran girmesini isterim sultanım! اڭ چيقار يول امويلر زماننده  طارق بن زياد، كندي آديله  معروف جبل طارق بوغازندن كچوب، ايسپانيه يه  چيقدي. كميلرڭ ياريسني عسكرلرندن كيزله يوب صاقلايان طارق، ديگر ياريسني ده  ياقدي. آلولر كوكلره  چيقمه يه  باشلاينجه  عسكرلر قوشارق كلديلر و ”كميلريمزي ياقديڭز، مغلوب اولورسه ق ناصل كري دونرز؟“ ديدكلرنده  شويله  جواب ويردي: ”مغلوبيت بزلره  لايق دگلدر. قارشوڭزده كي ئولكه  اللّٰهه  عائددر. يورويڭز و اوني آليڭز. اللّٰهه  و قليجڭزه  كوگنيڭز.“ صواشڭ اڭ قيزغين آننده  ايسه  مسلمانلر قاچيشمه يه  باشلاينجه  طارق بن زياد آتنه  آتلايوب قاچانلرڭ أوڭنه  كچدي و شويله  بر نطق آتدي: ”اي مغربلي غازيلر! اي مسلمان و قهرمانلر! نره يه  قاچييورسڭز؟ دوشونيڭزكه ، أوڭڭز دريا آرقه ڭز دشماندر. سزڭ ايچون اڭ چيقار يول، صوڭنه  قدر صواش آلاننده  قالمق و جهاد ايتمكدر. اي سواريلر! بڭا باقڭ و بنم كبي ياپڭ.“ بو سوزلردن صوڭره  طارق، آتني درت نعله  سوروب غوت اوردوسنڭ اورته سنه  قدر كلدي. بوراده  صواشي اداره  ايتمكده  اولان قرال رودريكڭ كوگسنه  مزراغنى صاپلايوب اوني ئولديردي. En Çıkar Yol Emeviler zamanında Tarık b. Ziyad, kendi adıyla maruf Cebel-i Tarık boğazından geçip, İspanya’ya çıktı. Gemilerin yarısını askerlerinden gizleyip saklayan Tarık, diğer yarısını da yaktı. Alevler göklere çıkmaya başlayınca askerler koşarak geldiler ve “Gemilerimizi yaktınız, mağlup olursak nasıl geri döneriz?” dediklerinde şöyle cevap verdi: “Mağlubiyet bizlere lâyık değildir. Karşınızdaki ülke Allah’a aittir. Yürüyünüz ve onu alınız. Allah’a ve kılıcınıza güveniniz.” Savaşın en kızgın anında ise Müslümanlar kaçışmaya başlayınca Tarık b. Ziyad atına atlayıp kaçanların önüne geçti ve şöyle bir nutuk attı: “Ey Mağripli Gaziler! Ey Müslüman ve kahramanlar! Nereye kaçıyorsunuz? Düşününüz ki, önünüz derya arkanız düşmandır. Sizin için en çıkar yol, sonuna kadar savaş alanında kalmak ve cihad etmektir. Ey süvariler! Bana bakın ve benim gibi yapın.” Bu sözlerden sonra Tarık, atını dört nala sürüp Got ordusunun ortasına kadar geldi. Burada savaşı idare etmekte olan kral Rodrik’in göğsüne mızrağını saplayıp onu öldürdü.  عدالت زلي نظام الملكڭ سياستنامه سنده  يازديغنه  كوره  شو سوزلر نوشروانه  عائددر: ”بوزغونجيلري ير يوزندن قالديريرز، ظالملرڭ اللريني قيرارز، دنيايي حق و عدالته  بارينديريرز، اللّٰه بني بو ايش ايچون ياراتمشدر.“ روايت اودركه  نوشروان مظلوملر ايچون سرايڭ قاپوسنه  زِل طاقار، فقط يدي ييل بوينجه  هيچ كيمسه  بو زلي چالماز. بو زلڭ وارلغندن طولايي دولت كوروليلري خيلي تديركين اولمشلردر. زيرا مظلوم طوغريدن شاخه  اولاشابيلمكده در. نه يسه ، يدي سنه  صوڭره  بر اشك كلوب زلي چالار. سرايڭ محافظلري حيواني قوغه لامه يه  چاليشيركن زل سسنى دويان شاه اونلره  انكل اولور و اشگڭ صاحبنى آراشديرير. آراشديرمه  صوڭوجنده  حيوانڭ صاحبي اولديغي آڭلاشيلان چاماشيرجينڭ اشگي آچ بيراقوب اختيارلادیغي ايچون طيشاري آتديغي آڭلاشيلير. نوشيروان چاماشيرجي يه  ظلمندن طولايي ٤٠ صوپه  اورديرور. Adalet Zili Nizamülmülk’ün Siyasetnamesinde yazdığına göre şu sözler Nuşirevan’a aittir: “Bozguncuları yeryüzünden kaldırırız, zalimlerin ellerini kırarız, dünyayı hak ve adalete barındırırız, Allah beni bu iş için yaratmıştır.” Rivayet odur ki Nuşirevan mazlumlar için sarayın kapsısına zil takar, fakat yedi yıl boyunca hiç kimse bu zili çalmaz. Bu zilin varlığından dolayı devlet görevlileri hayli tedirgin olmuşlardır. Zira mazlum doğrudan Şaha ulaşabilmektedir. Neyse, yedi sene sonra bir eşek gelip zili çalar. Sarayın muhafızları hayvanı kovalamaya çalışırken zil sesini duyan Şah onlara engel olur ve eşeğin sahibini araştırır. Araştırma sonucunda hayvanın sahibi olduğu anlaşılan çamaşırcının eşeği aç bırakıp ihtiyarladığı için dışarı attığı anlaşılır. Nuşirevan çamaşırcıya zulmünden dolayı 40 sopa vurdurur.

قيمتلي دوستلر، هر كلمه  كندي كولتور و مدنيت حوضه سنڭ اتكيلريني أوزرنده  طاشير. او كلمه  باشقه  بر ديله  كچركن اصلنده  بر كولتور و مدنيت اتكيله شيمي ده  قاچينيلماز اولارق ياشانير. اگر او كلمه نڭ كلديگي كولتور اولغون و بزم دگرلريمزه  اويغون  بر كولتورسه  او كلمه لر أوزرندن لسانمز ده  كولتوريمز ده  اولوملي، مثبت يوڭده  اتكيلنير. ايشته  بوكون قرآن كوكنلي بر كلمه  اولان علم كلمه سندن توره مش كلمه لري طانيمه يه  چاليشاجغز. ايلك كلمه مز “علم” اولاجق. داها صوڭره  ايسه  علمدن توره ين “عالِم، علیم، علّام، معلوم، علّامه ، اِعلام، علما، علَم، علمدار، تعليم، معلَّم، معلِّم، معلِّمه ، تعلّم،متعلِّم” كلمه لرينه  بر يولجيلق ياپاجغز. Kıymetli dostlar, her kelime kendi kültür ve medeniyet havzasının etkilerini üzerinde taşır. O kelime başka bir dile geçerken aslında bir kültür ve medeniyet etkileşimi de kaçınılmaz olarak yaşanır. Eğer o kelimenin geldiği kültür olgun ve bizim değerlerimize uygun  bir kültürse o kelimeler üzerinden lisanımız da kültürümüz de olumlu, müsbet yönde etkilenir. İşte bugün Kuran kökenli bir kelime olan ilim kelimesinden türemiş kelimeleri tanımaya çalışacağız. İlk kelimemiz “ilim” olacak. Daha sonra ise ilimden türeyen “Âlim, Alîm, Allâm, Malum, Allâme, İ’lam, Ulemâ, Alem, Alemdâr, Talim, Muallem, Muallim, Muallime, Taallüm, Müteaalim” kelimelerine bir yolculuk yapacağız. İLİM: Kur’an kökenli olan bu kelime dilimizde çok canlı bir şekilde yaşamaktadır. “Bilme, biliş” anlamına gelir. İlim “bir şeyin hakikat ve mahiyetini kavrayıp idrak etmek” demektir. “Kâinattaki olayları inceleyen ve bunlara ait kanunları bulmaya çalışan düzenli bilgi, bilime” de ilim denilir.  “ilim adamı”, “İlim dili” Türkçemizde çokça kullanılır. İlmi ile amel etmek, ilme çalışmak, ilmini öğrenmek, ilmini almak, gibi deyimler meşhurdur. İlimle alakalı tamlama şeklinde kullanılan ifadeler de çoktur. İlm-i hal, ilm-i ledün, ilm-i kıyafet bunlardan sadece birkaç tanesidir. ÂLİM: “İlim sâhibi olan kimse, bilici, bilen” manalarına gelmektedir. Dinimizde âlim; Rabbimizin kitabı Kur’an-ı Kerim başta olmak üzere Resulullahın hadislerini ve bütün sünnetini bilen, diğer İslami ilimlerden gerektiği şekilde haberdar olup ileri seviyede bir bilgi birikimine ulaşmış kimseye denir. İslam âlimi heva ve hevesine uymayıp kendi arzuları istikametinde dine ilavelerde bulunan kimse değildir. İslam bu çerçevedeki âlime büyük değer vermiştir. İslam, âlimin izzet ve haysiyetini korumuş ve ona gereken mevkii vermiştir. “...Allah’ın kulları arasında ondan en çok korkan âlimlerdir.” (Fatır, 35/28). “Bilmiyorsanız ilim erbabına sorunuz.” (Nahl, 16/43) ayetleriyle, Kur’an âlimler hakkındaki hükmü en açık bir şekilde belirtmiştir. ALÎM: Bütün ilimlerin kaynağı olan Rabbimizin güzel isimlerinden biri de alîmdir. Allah’ın ilmi sonsuzdur. Rabbimizin bu ismi “zaman ve mekân sınırı olmaksızın küçük büyük, gizli aşikâr her şeyi ve her hadiseyi her yönüyle hakkıyla bilen” manasına gelmektedir. ALLÂM: Rabbimizin güzel isimlerinden biridir. “Sonsuz ilmiyle her şeyin her şeyini bilen Allah” demektir. Bu isim yalnız Allah için kullanılır. Mesela “Allâmü’l-guyub” dendiğinde gizli, saklı ne varsa her şeyi her yönüyle bilen Allah kast edilmiş olur. MALUM: “Herkes tarafından bilinen, öğrenilmiş olan şeye” malum denir. Zıddı meçhuldür. Halk arasında “Bir şey birine malum olmak”, “Malumu ilam” gibi deyimlerimiz vardır. Ayrıca  “Siz de çok iyi bilirsiniz ki” anlamında “Malum-u aliniz” kalıbını da unutmamak gerekir. ALLÂME: Osmanlıda çok büyük ve derin âlimlere bu isim verilirdi. Çok bilgili, o devirdeki her şeyi bilen, her ilimde üstat olan kimselere allame-i cihan denirdi. İ’LAM: Bu kelimede dilimizde yaşayan bir kelimedir. “Bildirme, anlatma” manasına gelmektedir. Mesela hukukta “mahkeme kararını gösteren resmî belgeye” bu isim verilir. ULEMA: Bu kelime “âlim” kelimesinin çoğuludur. “Âlimler, bilginler” manasına gelmektedir. Eskiden kendilerine mahsus bir kıyafetleri olan müderris, müftü, kadı, vâiz vb. ilmiye sınıfı mensuplarına, din âlimlerine bu isim verilirdi. Mesela “Ulemâ-yı âmilin” şeklinde bir ifade vardı ki “İlmin gerektirdiği şekilde davranan, anlattıklarını yaşayan âlimler” için kullanılırdı. Bunun zıttı olarak ise “ulemâ-yı sû” ifadesi kullanılırdı. Bu ifade, “haramlara fetva veren, dine giren yeni icadlara taraftar olan, ilmini dünya için kullanan âlimleri” tanımlardı. ALEM: İlim fiilinden türeyen bir kelimede alemdir. “Bir şeyi bildirmeye yarayan işaret, alâmet, nişan, sembollere” alem denilir. Mesela bir yerin bağımsızlığını bildiren sancak, bayrak bir alemdir. Yine camilerde kubbe, minare ve bayrak direklerinin en üst kısmında bulunan ay veya lâle biçimindeki süslü tepeliklere de alem denilir. Osmanlıda bayrak ve sancağı taşıyan kimseye “alemdâr” ismi verilirdi. TALİM: İlim kökünden türeyen bir başka kelime de talimdir. “Ders verme, okutma, öğretim, tedris” manalarına gelmektedir. Toplumda hala çok canlı bir şekilde “bir şeyi öğretmek, belletmek” için yapılan düzenli çalışmalara talim denilir. Mesela “güzel yazı talimi”, “ney talimi” gibi… Ayrıca askeri bir tabir olarak da “bir şeyi öğretmek için yapılan düzenli çalışma, alıştırma, egzersizlere” talim denilir. Osmanlıda talimli, eğitimli askerlere “muallem asker”, talimden geçmemiş askerlere ise “acemi asker” denirdi. MUALLİM: Çok derin kökleri olan kelimelerimizden biri de muallim kelimesidir. “Talim eden, öğreten, öğretici kimselere” bu isim verilirdi. Mesela mesleği eğitim öğretim olan, eğitim ve öğretim kurumlarında ders veren, bilgi öğreten hocalara, müderrislere bu güzel unvan verilirdi. Zira sevgili Peygamberimiz (asm) “Ben muallim olarak gönderildim” diyerek ilmin İslamiyet’teki yerini ilk muallimimiz olarak ne güzel ifade etmiştir. Hanım muallimlere ise “muallime” denirdi. Bazı yerlerde muallimler tarafından ders verilen mekteplere “muallim hane” dendiği de olurdu. TAALLÜM: Bu kelime ise “kişinin şahsi gayreti ile kitaplardan veya kendi kendine ilim öğrenmesi” manasına gelmektedir. Mesela “insan dünyaya taallümle tekemmül etmek için gelmiştir.” cümlesinin manası insan dünyaya ilim öğrenmek, tefekkür etmek, Allah’ı ilim yoluyla tanımaya çalışarak olgunlaşmak için gelmiştir demektir. Bu taallüm fiilini yapan kişiye yani talebeye “müteallim” denilir.

انكلتره  قرالي ٣نجی جورج، ١٨٢٠ سنه سنده  ئولمش و يرينه  ذاتًا ٩ سنه در قرال نائبي اولارق كورو ياپان اوغلي ٤نجی جورج كچمشدر. ٤نجی جورج ١٨٣٠’ده  ئولنجه  يرينه  قرداشي ٤نجی ويليیم كچر. ٤نجی ويليیم قرال اولديغنده  ٦٥ ياشنده يدي. او سببله  تختده  اوزون سوره  قالامادي. ١٨٣٧’ده  حياتنى غائب ايدنجه  يرينه  يگني ويكتوريه  قراليچه  اولدي. ويكتوريه ، قراليچه  اولديغنده  ايسه  ١٩ ياشنده يدي. ١٨٤٣ سنه سنده  أوڭجه كي ايكي قرالڭ قرداشي اولان فقط تخته  چيقمايان آغوستوس فره دريك ئولمشدر. قراليچه  ويكتوريه ، ئولن عموجه سني چوق سوردي. دنيانڭ أوڭده  كلن ئولكه لرينه  فره دريكڭ ئولومي مكتوبلرله  بيلديريلدي. مكتوبلردن بريسي ده  او صيره ده  عثمانلي تختنده  اولان سلطان عبدالمجيده  كوندريلمشدر. سلطان عبدالمجيد، ديپلوماتيك تعامللره  اويغون اولارق بو مكتوبه  قارشيلق بر تعزيه  مكتوبي كوندرمشدر (٧٠٠/٥). عثمانلي ديپلوماتيگنده  بو طرز مكتوبلره  نامۀ همايون دينيلمكده در. نامۀ همايونلرده  پادشاهلرڭ امضالري بولونور و طغرالري مهر شكلنده  مكتوبڭ أوزرنده  ير آليردي. نامۀ همايونلر ساده جه  يبانجي ئولكه  قرال، قراليچه  ويا ايمپراطورلرينه  كوندريلمه مشدر. مكّه  شريفلري، قيريم خانلري، طاغستان و كرجستان حاكملرينه  ده  نامۀ همايون كوندريلمشدر. آيريجه  ارده ل قراللري، افلاك و بغدان ويوده لرينه ، فاس حاكملرينه  و أوزبك خانلرينه  ده  نامۀ همايون كوندريلديگي واقعدر. İngiltere Kralı 3. George, 1820 senesinde ölmüş ve yerine zaten 9 senedir kral nâibi olarak görev yapan oğlu 4. George geçmiştir. 4. George 1830’da ölünce yerine kardeşi 4. William geçer. 4. William kral olduğunda 65 yaşındaydı. O sebeple tahtta uzun süre kalamadı. 1837’de hayatını kaybedince yerine yeğeni Victoria kraliçe oldu. Victoria, kraliçe olduğunda ise 19 yaşındaydı. 1843 senesinde önceki iki kralın kardeşi olan fakat tahta çıkmayan Augustus Frederick ölmüştür. Kraliçe Victoria, ölen amcasını çok severdi. Dünyanın önde gelen ülkelerine Frederick’in ölümü mektuplarla bildirildi. Mektuplardan birisi de o sırada Osmanlı tahtında olan Sultan Abdülmecid’e gönderilmiştir. Sultan Abdülmecid, diplomatik teamüllere uygun olarak bu mektuba karşılık bir taziye mektubu göndermiştir (TS.MA.E, 700/5). Osmanlı diplomatiğinde bu tarz mektuplara nâme-i hümâyûn denilmektedir. Nâme-i hümâyûnlarda padişahların imzaları bulunur ve tuğraları mühür şeklinde mektubun üzerinde yer alırdı. Nâme-i hümâyûnlar sadece yabancı ülke kral, kraliçe veya imparatorlarına gönderilmemiştir. Mekke şerifleri, Kırım hanları, Dağıstan ve Gürcistan hakimlerine de nâme-i hümâyûn gönderilmiştir. Ayrıca Erdel kralları, Eflak ve Boğdan voyvodalarına, Fas hakimlerine ve Özbek hanlarına da nâme-i hümâyûn gönderildiği vakidir. Belge Türü: Nâme-i Hümâyûn Tarih: Hicrî 11 Receb 1259 (Miladî 7 Ağustos 1843) (1)Hû (2)El-müstemid bi-inâyeti’l meliki’l-mennân (3)Es-Sultân Abdülmecîd Han (4)Padişah-ı Devlet-i Âl-i Osman (5)Haşmetlû fahâmetlû rütbetlû menziletlû dost bülend-i’tibârımız cenâbları (6)İngiltere kralı esbak müteveffâ Corc-ı sâlisin oğlu ammileri dük dö Sosifi bir müddetden berü hasta olarak yetmiş bir yaşında (7)olduğu hâlde vefât etmiş olduğundan işbu keyfiyet-i müteellimenin teblîğini şâmil irsâl kılınan bir kıt’a nâme-i hükümdârîleri kemâl-i teessür ile (8)ahz olunarak meâl-i hüzün-iştimâli muhât-ı ilm-i mülûkânemiz olmuşdur Devlet-i Aliyyemiz ile İngiltere devleti beyninde ve ale’l-husûs zât-ı şâhânemizle (9)cenâb-ı haşmet-meâb-ı hükümdârîleri meyânında derkâr olan mezîd-i safvet ve kemâl-i hulûs ve muhâdenet iktizâsınca hânedân-ı hükümrânîlerine (10)hâsıl olan böyle bir vak’a-i müteelimeden ne sûretle müteessif olacağımız âzâde-i kayd-ı ta’rîf ve delîl olarak fakat zât-ı haşmet-simâtları (11)bu misillü nâ-kâbil-i tağyîr olan emr-i hakka rızâ ve teslîmiyet ile mütesellî olacakları zât-ı şâhânemize dahî medâr-ı tesellî-i azîm olmakla hemîşe (12)tezâyüd-i ömr ve haşmet-i vâlâkârîleri temennî olunmakda idüğü ve dostâne safvet-nişânın lisân-ı samîmî hulûs-ı hakîkî ile vâki’ olan (13)teselliyetlerini mahv ve izâle-i teessür ve küdûrete medâr-ı küllîsi derkâr olmakdan nâşî şiâr-ı dostî ve meveddete müterettib olduğu vechile (14)îfâ-yı resm-i ta’ziyeti hâvî işbu cevâbnâme-i muhibbânemiz terkîm ve tesyîr kılındığı bimennihi’l-mevlâ ma’lûm-ı fahâmet-lüzûm-ı hükümdârîleri (15)oldukda herhâlde savb-ı şâhânemiz âsâr-ı muvâlât-ı hakîkiye ile yâd kılınmak temennî-gerde-i muhibbânemizdir (16)Fî 11 Receb sene 1259

İnsandaki nefis ise, şeytanı her vakit dinler. İnsandaki kuvve-i şeheviye ve gadabiye ise, şeytan desîselerine hem kābile, hem nâkile iki cihaz hükmündedirler. İşte bunun içindir ki: Cenâb-ı Hakk’ın Gafûr ve Rahîm gibi iki ismi, tecellî-i a‘zamla ehl-i îmâna teveccüh ediyor. Ve Kur’ân-ı Hakîm’de peygamberlere en mühim ihsânı, mağfiret olduğunu gösteriyor ve onları, istiğfâr etmelerine da‘vet ediyor. (Lem’alar, s.75.) انسانده كي نفس ايسه ، شيطاني هر وقت ديڭلر. انسانده كي قوۀ شهويه  و غضبيه  ايسه ، شيطان دسيسه لرينه  هم قابله ، هم ناقله  ايكي جهاز حكمنده درلر. ايشته  بونڭ ايچوندركه : جناب حقّڭ غفور و رحيم كبي ايكي اسمي، تجلّئ اعظمله  اهل ايمانه  توجّه ايدييور. و قرآن حكيمده  پيغمبرلره  اڭ مهم احساني، مغفرت اولديغني كوسترييور و اونلري، استغفار ايتمه لرينه  دعوت ايدييور. 1. Beyit توبه  يا ربّي خطا راهنه  كيتدكلريمه بيلوب ايتدكلريمه  بيلمه يوب ايتدكلريمه   Tevbe yâ Rabbi hatâ râhına gitdiklerimeBilüb itdiklerime bilmeyüb itdiklerime Abdurrahman Rumi (6) * Ya Rabbi! (Ya Tevvab, Ya Afüv!) Şimdiye kadar yaptığım hatalara, bilerek ve bilmeyerek işlediğim günahlara tövbe ediyorum. (Sen cürm ü isyanıma bakma, affet!) 2. Beyit عجز و نياز اولور يينه  اولورسه  چاره سازيوخسه غرور واسطۀ مغفرت می اولور  Acz u niyâz olur yine olursa çâre-sâzYohsa gurûr vasıta-i mağfiret m’olur Nabi (1) * (İsyan ve günahlar karşısında) Çare kaynağın dua ve istiğfar ile yakarmak, (Rabbi Rahimin karşısında) aczini görmektir. Yoksa senin gururun senin için mağfiret vasıtası mı olurmuş? (Ey insan! O Kerîm (çok cömert olan) Rabbine karşı seni aldatan nedir?) * Çâre-sâz: Çare bulucu 3. Beyit غرق ايدر عالملري بر قطره آب مغفرتوار قياس ايت وسعت درياي رحمت نيديگن  Gark ider ‘âlemleri bir katre âb-ı mağfiretVar kıyâs it vüs’at-i deryâ-yı rahmet neydügin Baki (3) * Bir katrecik mağfiret suyu bak nasıl da dünyaları (hem bu âlemi hem ahiret âlemini) içine alır. (Günahlardan yaralı kalbine burada şifa olduğu gibi, kabirdeki ve ahiretteki azabını da giderir.) Rahmet deryasının genişliğinin ne olduğunu var da sen kıyas et! * Vüs’at: Bolluk, genişlik 4. Beyit دل تشنه آب رحمته بيمار معصيتريّان ايدر حكيم شفاكار مغفرت  Dil-teşne âb-ı rahmete bîmâr-ı ma’siyetReyyân eder hekîm-i şifâkâr-ı mağfiret Erzurumlu Zihni (4) * Günah ve isyanlarının ağırlıkları altında hasta olmuş kişi, (kararan kalbine hayat verecek olan) rahmet suyuna susamış. Elbette mağfiretin şifa veren hekimi (onun bu susamış gönlünü rahmetiyle) suya kandırır. (Yeter ki günahların itirafıyla, istiğfarla ona el açılsın.) * Dil-teşne: Suya susamışŞifâkâr: Şifa verenReyyân: Suya kanmış 5. Beyit كورمه اي زاهد كناهم چوقليغن شول عالميمغفرت درياسنه  غرق ايله ين غفّاري كور  Görme ey zâhid günâhum çoklugın şol ‘âlemiMağfiret deryâsına gark eyleyen Gaffârı gör Baki  (3) * Ey Zâhid! (Doğru bak!) Günahımın çokluğunu görme, şu âlemi mağfiret deryasına gark eden Gaffar olan Allah'ı gör! 6. Beyit باد غفران هدا كيم سحري اسدكجه كوييا  برق معاصي دوكولور شكل خزان  Bâd-ı gufrân-ı Hüdâ kim seheri esdikçeGûyiyâ berk-i me’âsi dökülür şekl-i hazân Enderunlu Vasıf (2) * Rabbimizin (avf beratini taşıyan) gufran rüzgârı, (tevbe ve istiğfar nidalarıyla geçen) seher vaktinde estikçe, günah yaprağı da aynı sonbahar yaprakları gibi dökülür. * Gufran: Avf etme, merhamet etmeBerg: Yaprak 7.Beyit يا نبي لطفڭ فضوليدن كم ايتمه اول زمانكيم اولور تسليم مفتاح در غفران سڭا  Yâ Nebî lütfun Fuzûlî’den kem etme ol zamanKim olur teslîm miftâh-i der-i gufrân Sana Fuzuli (5) * Ey Nebi! Mağfiret kapısının anahtarı sendedir. Bu anahtar sana teslim edildiği o zamanda, lütfunu Fuzuli’den (hiç birimizden) esirgeme! (Elbette ki şefaat günü ümmetin mahşerde senin sancağın altında toplanır.) * Kem etme: Esirgeme, noksan etmeDer: Kapı Kaynakça BİLKAN, Ali Fuat, (1993), Nabi’nin Türkçe Divanı (Karşılaştırmalı Metin), Ankara: Gazi Üniversitesi SBE, YLT (s.466) ERTAN, Mehmet Emin, (1995), Divan Edebiyatında Ramazaniyeler Üzerine İncelemeler), Edirne: Trakya Üniversitesi SBE, DT (s.214) KÜÇÜK, Sabahattin, (Thz.), Baki Divanı, Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları. (s.229,  71) MACİT, Muhsin, (2018), Erzurumlu Zihni Divanı, Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları. (s.118) TARLAN, Ali, Nihat, (1981), Fuzuli Divanı Şerhi, Ankara: Akçağ Yayınları (s.34) https://islamansiklopedisi.org.tr/abdurrahim-i-rumi https://kulliyat.risale.online/risale-i-nur/latince-lemalar-75  

Mahremiyet Arapça “ح رم” kök harflerinden meydana gelen; yasaklık, kutsallık, gizlilik anlamlarını içeren bir kelimedir. Dinî hükümlerde yasak olan bir şey haram, yasaklık durumu da mahremiyet olarak ifade edilir. Ancak mahremiyetin yaygın kullanımında gizlilik, dokunulmazlık anlamları ön plana çıkmıştır. Sosyal hukukta akrabalar arasındaki evlilik yasağı, bireysel hukukta insan için gizli tutulması gereken kişisel bilgiler, özel hayat, aile ve resmî veriler vb. her şey mahremiyet kavramı içerisinde yer alır. İslam dini mahremiyet kavramını, insanın saadeti için oluşturulan İlahi kanunlar çerçevesinde ele almış, bireyin maddi ve manevi her türlü zarar ve saldırıdan korunması için bir sınır belirlemiştir. Bu sınır, beden mahremiyeti ve sosyal mahremiyet başlıkları altında ayetler ve hadislerle ayrıntılı olarak çizilmiştir. Mahremiyet algısı toplumlarda kültürel etkileşimlere ve teknolojik gelişmelere göre değişebilmektedir. Evrensel bir kabul olarak, bireyin gözetlenmesinden ve bilinmesinden rahatsız olduğu her türlü durum ve bilgi mahremiyet içermektedir ve hukuk tarafından koruma altına alınmıştır. Resmî hukuk ise mahremiyetin sınırını ve kurallarını toplumların hassasiyetine göre belirler, bunun için kanuni düzenlemeler getirir. Dolayısıyla toplumun kültürel bilinci hangi seviyede ise mahremiyet bilinci de bununla doğru orantılı olarak değişir ve kanunlara o oranda yansır. Osmanlı Devleti de mahremiyete, İslam kültüründen gelen siyasi ve toplumsal bir şuurla bakmış, sosyal hayatı bu bakış açısıyla düzenlemiştir. Hayatın merkezine edebi ve ahlakı yerleştiren ecdadımız, yolda yürürken mahremiyete hürmeten ve tevazu gereği başı önde tutmuş, hane kapılarına koydukları iki tokmakla aile mahremiyetini korumuş, insanların sadece özellerini değil, kusurlarını dahi örten, mahrem kabul eden bir anlayışın temsilcisi olmuştur. Bu anlayış şehrin mimari planına da yansımıştır. Örnek vesikalarımızda göreceğimiz üzere inşa edilen evlerin balkonlarının veya avlularının birbirini göremeyeceği, böylece ev mahremiyetini ihlal etmeyecek bir oturma düzeni planlanmıştır. Bir vesikamızda, bu mahremiyetin çiğnenmesi sebebiyle Hristiyan bir vatandaşın başka bir Hristiyan komşu tarafından şikâyet edilmesi, Müslüman ahlakının fıtrat üzere olduğunun bir göstergesidir. Öte yandan devlet içi resmî yazışmalarda telgraf şifrelerinin genel değil özel olması gerektiğine dair başka bir vesika, resmî verilerin gizli tutulmasının devlet güvenliği açısından önemini vurgulamaktadır. Bugünlerde tartışma konusu olan kişisel ve özel verilerin basılı veya dijital ortamlarda korunması, hukuki bir mesele olmakla birlikte aslında bir ahlak sorunudur. Dinimiz, şahsa özel hiçbir veriyi velev ki yanlış ve kusurlu dahi olsa açığa çıkarmayan, aksine örten bir ahlak sistemini getirmiş, bu verilerin sadece başkalarına zarar verebileceği durumlarda, devlet tarafından toplumu korumak ve adaleti sağlamak adına kullanılabilmesine izin vermiştir. İnsanoğlunu Yaratıcısından ötürü mükerrem ve muhterem görmeyen bir sistem ne kadar hümanist ve demokratik görünürse görünsün, onun hak ve mahremiyetini bir başkası için çıkar aracı olarak görüp çiğnemekten kurtulamayacaktır. Vesika 1 Saatçi Yovançe’nin evini yenilerken, pencereleri diğer evlerin ön kısmına gelecek şekilde inşa edip mahremiyete tecavüz ettiği için inşaatının engellenmesi hususunda Üsküplü Bafdeliçe’nin Üsküp Belediyesine yazdığı arzuhal (24 Ağustos 1885) Transkripsiyonu: Hüve Huzûr-ı âlî-i cenâb-ı mutasarrıf-ı ekremîye Belediye idâresine fî 12 Haziran sene 301 (1) Saʻâdetlü efendim hazretleri (2) Üsküb’de Haraccı Salâhaddin Mahallesi’nden sâʻatçi esnâfı bozmalarından Yovançe nâm kimesne eski hânesini hedm idüb (3) yeniden hâne inşâ itmekde ise de eski yerinde olduğu gibi olmayub hânesinin yüzünü bizim hânelerimize çevirüb (4) âcizlerini bütün bütün ayak altına almış her ne kadar Hristiyan isek de kendi hânemizde havâlesinden hiç göz açacak (5) meydân bırakmamış olduğu muhât-ı ilm-i âsafâneleri buyuruldukda lütfen ke’l-evvel hânesinin arkası bizim tarafımıza (6) olduğu gibi gene hey’et-i asliyyesi gibi hânesinin arkası bizim tarafımıza inşâ itdirilmesi husûsunda Beledî Meclise havâle (7) buyurulması niyâz ve istirhâmı bâbında fermân hazret-i men lehü’l-emrindir. Fî 12 Haziran sene 301 (8) Konderaçi İstefçe veled-i Alekse (9) Bende Üsküblü Bafdeliçe veled-i Tarafye Vesika 2 İnşa edilen mektebin, Ahmed Hamdi’nin evinin karşısında olduğu ve hane mahremiyetine tecavüz ettiği için yıktırılması talebine ilişkin Dahiliye Nezareti’nden Sivas Valiliğine yazılan şukka (22 Ağustos 1900) Transkripsiyonu: Dâhiliye Mektûbî Kalemi Evrâk numarası: 1360 / Müsevvidi ismi: Bende Hüsameddin Tesvîdi târîhi: 25 Temuz sene 316 / Târîh-i tebyîzi: 26 Rebîülâhir sene 318 / 9 Ağustos sene 316 (1) Sivas Vilâyet-i Celîlesine (2) Divriği kazâsı dâhilinde Tugun karyesinde mutasarrıf olduğu hâne karşusunda kâin tarîk-i âmm (3) üzerindeki arsaya inşâsına mübâşeret olunan mekteb binâsı baʻzı kesânın eser-i husûmeti olarak (4) mezkûr tarîki tecâvüz itdirilerek hânesinin nezâreti kesildiği gibi küşâd olunan pencerelerde (5) makarr-ı nisvâna nâzır olacağından bahisle menʻi niyâzını hâvî karye-i (6) mezbûre ahâlîsine Tarakçıoğlu Ahmed Hamdi mühür ve imzâsıyla gönderilen arzuhâl leffen irsâl (7) olunmasına ve usûl ve nizâmına nazaran bi’t-tahkîk iktizasının îfâsına himem-i aliyye-i dâverîleri derkâr buyurulmak (8) bâbında. Vesika 3 Vilayetler ile devlet merkezi arasındaki şifre ve parolanın ayrı kullanımı için Bağdad Valiliğinin talebini içeren şifreli telgrafın çözümü (6 Aralık 1914) Transkripsiyonu: Hüve Bâb-ı Âlî / Dâhiliye Nezâreti Şifre Kalemi / Sabâh dakîka / sâʻat: 11.2 Keşîdesi 23 Teşrîn-i Sânî / Kaleme vürûdu: 23 minhu (1) Bağdad Vilâyetinden Alınan Şifre (2) C. 20 Teşrîn-i Sânî sene 330 şifre yeni şifrenin en büyük meziyeti parolanın her lüzûmunda tebdîl ve her yerde (3) husûsî parola verilmesindedir. Umûm vilâyât ve elviyeye mahsûs bir parola hiçbir vakit te’mîn-i mahremiyet idemez iʻtikâdındayım. (4) Vilâyât ve elviyenin birbiriyle muhâbereleri içün müşterek parolası bulunmakla beraber makâm-ı devletleriyle vilâyât arasında ayrı ayrı (5) parola bulunması lâzımdır. Bu iʻtikâda rağmen yalnız mahrem husûsât içün husûsî bir parola istediğim teblîğât-ı umûmiyede (6) görülecek müşkilât sebebinedir [sebebiyledir]. Maʻa’t-teessüf bu muhîtde mahremiyet ve ketûmiyet mechûldur. En mahrem muhâberenin intişâr itdiği (7) görülmekdedir. Vilâyât-ı mütecâvirede şerîkleri bulunan bu acîb hey’et-i istihbâriye yeni şifrenin bir sûretle parolasını elde iderler ise (8) mazarratı şübhesizdir. İstihbâra misâl makâm-ı sâmîlerinden şifre ile haberdâr olduğumdan iki gün evvel Süleyman askeri ve İzmit (9) mebʻûsu Ziya ve Alay Kumandanı Ahmed beylerin gelecekleri şâyiʻ ve Cemal Paşa’nın Haleb’e muvâsalatı iki gün evvel maʻlûm olmuşdur. Binâen-aleyh (10) taʻmîmlerin gayrı ahvâlde bendenize şifrelerin husûsî parola ile hall ve akdine müsâʻade buyurulması müsterhamdır. (11) Fî 23 Teşrîn-i Sânî sene 330 (12) Basra vâlîsi Bağdad vâlî vekîli Reşid (13) Kalem-i Mahsûs’a (14) Fî 24 (15) Halet Beyefendi’ye takdim Kelimeler: Acîb: Hayret verici şeyBi’t-tahkîk: AraştırarakDerkâr: Ortaya koymakElviye: Livalar, sancaklarHâvî: KapsayanHedm: YıkmakHey’et-i asliyye: Asıl şekil, orijinal görünümHimem-i aliyye-i dâverî: Yüce vezirin gayretleriİntişâr: Yayılmak, dağılmakİstihbâr: Haber sormakKâin: OlanKe’l-evvel: Eskisi gibiKesân: KişilerKeşîde: Çekmek, yazıya çekmekKetûmiyet: Sır vermemekKüşâd: AçmakLeffen: Ek olarakMakarr-ı nisvân: Kadınların yeriMazarrat: ZararMinhu: Ondan (adı geçen tarihte)Muhât-ı ilm-i âsafâne: Vezirin kapsayıcı ilmiMuvâsalat: VarışMübâşeret: Bir işe girişmekMüsevvid: Karalayan, müsvedde yazanMüsterham: İstirham edilmişMütecâvire: KomşuŞâyiʻ: Duyulmuş, işitilmişŞerîk: OrtakTarîk: YolTarîk-i âmm: Ana caddeTebyîz: Temize çekmekTecâvüz: Haddi aşma, sınırı geçmeTesvîd: Karalamak, müsvedde yazmakVürûd: Geliş, gelme

Her yer ki yüce ola anın havâsı ve nesîmi sovuk ola, eyü ola. Ol havâda nefes urmak âsânter ola. Ve her yir ki alçak ola, anun havâsı issirek ve tutulmuş ola. Havâ ziyâde temevvüc etmeye, anun buhârı yaramazrak ola. Ve her yir kim bir yanı dağ ve bir yanı deniz ola. Ol yerin havâsı ter ola ve yağmurlar çok yağa. Eğer ol yirün toprağı kurı olub berk olursa dağı taşlı olursa mazarratı az ola. Eğer ol yirün dağı topraklı olursa ve yiri dahi gegşek olursa havânın terliği katı ziyânkâr ola. Eğer bir vilâyetin mizâcı issi ola ufûnetler çok ola ve hastalıklar çok ola. Husûsâ kim mesken çukur yerde ola. Eğer bu hâller ile furyâz tarafı açuk olmaya tutulmuş ola. Ve deniz kıble tarafından olsa envâ‘-ı hastalıklar ve tâ‘ûn ol şehirde çok ola. Bir mesken ki şûr yirde ola. Veya kükürd ma‘deni ve neft ma‘deni yöresinde ola veya şûr yirde veya saz ve kamışlar yer arasında ola ol yirün havâsı i‘tidâlden hâric ola. Beyâbân ve sahrâda olan mesken havâsı kuru ola. Mesken-i deryâyı havâsı ter ola. Mesken-i kûhî husûsâ kim ol dağ gün doğusuna karşu ola havâsı eyü ola. Âdemîleri kuvvetlü ola. Ve bir mesken kim arı toprağı ola, dağ ve deniz ırağ ola, andan havâsı hoş ve mu‘tedil ola. Ve bir şehr kim anun nihâdı yaramaz konulmuş ola. Bir kişi kendü evini ve meskenini eyü nihâdile koya ve bu şöyle olur kim evi yüce ide ve cemîʻ evlerün kapusını ve yönünü gün doğusuna ide ve şimâl tarafını açuk koya. Veyahud şöyle ide kim evün içine şû‘âʻ-ı güneş gire. Evün sakfını yüce kapuların büyük ide. Metnin Güncel Çevirisi Belde ve mesken tedbiri hakkındadır. Yüksek olan yerin havası ve rüzgârı soğuk olur ve iyidir. Böyle ortamlarda nefes almak kolay olur. Alçakta olan yerlerin havası sıcakça olur. Havası hareketsiz ve rüzgârsız olur. Bu yerin nemi yaramaz olur ve teneffüsü zordur. Bir tarafı dağ, diğer tarafı deniz olan yerin havası rutubetli olur. Yağmuru çok yağar. O yerin toprağı sert ve kuru olursa, dağlı taşlı olursa zararı az olur. O yerin dağı bol topraklı ve gevşek olursa, o havanın rutubeti çok zararlı olur. Eğer bir vilayetin mizacı sıcak olursa, kötü kokular çok olur ve hastalıklar da fazla olur. Bilhassa meskenler çukurda olursa daha fazladır. Eğer bu durumların yanı sıra güney tarafı kapalı olursa tutulmuş olur. Deniz kıble tarafında olursa birçok hastalık ve taun o şehirde çok olur. Bir mesken çorak yerde olsa, kükürt madeni ve neft madeninin yakınında veya sazlı ve kamışlı yer arasında olursa, oranın havası iyi değil demektir. Sahra havası kuru olur. Deniz kenarındaki meskenin havası rutubetli olur. Dağlık yerlerin, özellikle dağ gün doğusuna karşı olursa, onun havası iyi olur. İnsanları kuvvetli olur. Bir mesken ki onun saf toprağı olur ve deniz ve dağdan uzak bir yerde bulunursa havası hoş ve mutedil olur. Bir şehir ve mesken yanlış bir yerde kurulmuş ise ve bu iskân iyi bir hale dönüştürülmek istenirse şöyle yapmalıdır: Ev yüksek yapılmalı evin bütün kapılarını ve yönünü gün doğusuna karşı yapmalı. Kuzey tarafa açık olmalıdır. Veya güneş ışıkları evin içine girmelidir. Ayrıca evin çatısı yüksek ve kapıları büyükçe yaptırılmalıdır. Kelimeler: Arı: SafÂsânter: Daha kolayBerk: SertBeyâbân: Çöl, sahraBuhâr: NemFuryâz: Güneyİssirek: Daha sıcakKatı: Sert, kuvvetliKûh: DağMazarrat: ZararNefes urmak: Nefes almakNeft: PetrolNesîm: RüzgârNihâd: Huy, bünyeSakf: ÇatıSovuk: SoğukŞimâl: KuzeyŞuʻâʻ: IşınŞûr: ÇorakTemevvüc: DalgalanmakTer: RutubetUfûnet: Kötü kokularYaramazrak: Daha kötü

Bu sayımızda öğrendiğimiz harflerden “د” (Dal)’ın diğer harflerle birlikte nasıl yazılacağını göreceğiz. Harfleri yazarken, daha önce öğrendiğimiz başlama ve bitiş şekillerini unutmayalım.

Dergiyi takip edenler, yazmanın da zevkine ulaşıyorlar. Her ay ilerlediğinizi sizler de fark ediyorsunuz. Her işte olduğu gibi, bu işte de bizzat kendimizin gayret göstermesi önemli olacaktır. Aşağıdaki metni Kur’an hattı ile yazınız. Aşağıdaki kelimeler hem konuyu anlamaya hem de yazmaya yardımcı olacaktır. Onun için dikkatle okumanız önemlidir. İfşadan Kaçının “Ümmetimin hepsi affolunmuştur, günah işleyip de onu ifşa edenler bundan müstesnadır. Günahını ifşa şu demektir: Bir kimse, geceleyin bir günah işler ve o kimse, Allah onun işlemiş olduğu günahını örtmüş olarak sabahlar. Allah günahlarını örtmüş olduğu hâlde o tutup bir başkasına: Ey falanca, ben dün gece şöyle şöyle işler yaptım, der. Hâlbuki o, Rabbi onun günahını örtmüş olarak gecelemişti. Fakat bu kimse, Allah’ın örttüğü perdeyi açarak sabaha çıkıyor fasıklığını söyleyip ilan ediyor.” (Buhârî, Edeb, 60; Müslim, Zühd, 56.)               Ç Ö Z Ü M        قاچينڭ ”امّتمڭ هپسي عفو اولنمشدر، كناه ايشله يوب ده  اوني افشا ايدنلر بوندن مستثنادر. كناهنى افشا شو ديمكدر: بر كيمسه ، كيجه لين بر كناه ايشلر و او كيمسه ، اللّٰه اونڭ ايشله مش اولديغي كناهنى أورتمش اولارق صباحلر. اللّٰه كناهلريني أورتمش اولديغي حالده  او طوتوب بر باشقه سنه : اي فلانجه ، بن دون كيجه  شويله  شويله  ايشلر ياپدم، دير. حالبوكه  او، ربّي اونڭ كناهنى أورتمش اولارق كيجه له مشدى. فقط بو كيمسه ، اللّٰهڭ أورتديگي پرده يي آچارق صباحه  چيقييور فاسقلغني سويله يوب اعلان ايدييور.“

Hatîce Hanım’ın Mezar Taşı Hüve’l-BâkîMora Yenişehirmuhâcirlerinden merhûmİsmail Efendi kerîmesive Şerîf Efendi’ninhalîlesi  Hatîce Hanım’ınrûhuna FâtihaFî 18 Cemâziyelâhir sene 1331 هوالباقيموره  يڭيشهرمهاجرلرندن مرحوماسماعيل افندي كريمه سيو شريف افندينڭحليله سي خديجه  خانمڭروحنه  فاتحهفي ١٨ ﺟﻤﺎذی اﻵﺧﺮ سنه  ١٣٣١ İsmail Dede’nin Zevcesi Dervîşe Havvâ Bacı Hüve’l-BâkîKutbü’l-ârifîn Merkez EfendiHazretleri dergâh-ı şerîfidedegânından elhâc İsmailDede’nin zevcesi merhûmeve mağfûrun lehâ dervîşeHavvâ bacının rûhiyçünve kâffe-i ehl-i îmân rûhuna Fâtiha8 Zilkâde fî yevm-i Pazar sene 1279 هوالباقيقطب العارفين مركز افنديحضرتلري دركاه شريفيدده كانندن الحاج اسمعيلدده نڭ زوجه سي مرحومه و مغفور لها درويشه حوا باجينڭ روحيچونو كافۀ  اهل ايمان روحنه  فاتحه ٨ ذي القعده  في يوم پازار سنه  ١٢٧٩ Kelimeler: Muhâcir: Yerinden yurdundan ayrılıp başka bir ülkeye yerleşmek için giden, göç eden kimse, göçmenKerîme: Kız evlâtHalîle: Zevce, eşKutbü’l-ârifîn: Ariflerin kutbu, en büyüğü, en yücesiDergâh: Tarikatlarda dervişlerin zikir ve ibadet ettikleri ve içinde tarikatın gerektirdiği biçimde yaşadıkları yer, tekkeDedegân: Dedeler, tarikatlarda dedelik makamında bulunanlarElhâc: Hacı olmuş kimselerin isimleri önüne konan unvan sözüMerhume: Allah’ın rahmetine kavuşmuş, rahmetli olmuş, ölmüş Müslüman kadınMağfûrun lehâ: Allah tarafından bağışlanmış, affa erişmiş olan hatun kişiKâffe-i ehl-i îmân: Ehl-i imanın hepsi

Beyitlerin şairlerinin isimlerini aşağıdaki boşluğa Osmanlı Türkçesi ile yazınız. İşaretli kutulara denk gelen harfleri sırayla yazarak çıkacak cümleyi günümüz Türkçesine çevirip en geç 25 Şubat’a kadar osmanlicadergi@gmail.com adresine gönderiniz. Doğru gönderenler arasından yapılacak çekiliş ile 5 kişiye Osmanlıca Elifbatik Atasözleri kitabı  verilecektir.              C E V A P