مثنويدن - ديكن اكن آدم آدمڭ بري بر يولڭ كنارينه  ديكنلر اكدي. ديكنلر بويويوب كليشنجه  يولدن كچنلري راحتسز ايتمه يه  باشلادى. كلوب كچنلر: - بو ديكنلري سوك، انسانلري راحتسز ايتمه سينلر، ديمه يه  باشلاديلر. فقط آدم بونلري دويويور فقط آلديرمييوردي. بر كون اللّٰهڭ بر وليسي اوڭا: - مطلقا بو ديكنلري سوك، ديدي. آدم اعتراض ايتمه دي. - اوت، مطلقا بر كون سوكرم، ديدي. آدم ها بره  يارين يارين ديدكجه  ديكنلر بويويوب قوتلنييوردى. ولي آدمه : - اي وعدنده  طورمايان آدم، سوك شو ديكنلري بو ايشي سورونجه مه ده  بيراقما، ديدي. آدم: - باباجغم، بر خيلي كون وار، بوگون اولمازسه  يارين، بر كون مطلقا بو ايشي ياپاجغم، ديدي.  اللّٰهڭ وليسي بونڭ أوزرينه  شو سوزلري سويله دي: - سن، هپ يارين دييه رك بو ايشي ارتلييورسڭ، فقط شوني بيلكه  هر كچن كون او ديكنلر بويويوب كوچلنييور، ديكنلري سوكه جك اولان سن ايسه  كوچ قوت غائب ايدييورسڭ، ديكنلر كون كچدكجه  كنجلشييور سنسه  اختيارلييورسڭ. Adamın biri bir yolun kenarına dikenler ekti. Dikenler büyüyüp gelişince yoldan geçenleri rahatsız etmeye başladı. Gelip geçenler: - Bu dikenleri sök, insanları rahatsız etmesinler, demeye başladılar. Fakat adam bunları duyuyor fakat aldırmıyordu. Bir gün Allah'ın bir velisi ona: - Mutlaka bu dikenleri sök, dedi. Adam itiraz etmedi. - Evet, mutlaka bir gün sökerim, dedi. Adam ha bire yarın yarın dedikçe dikenler büyüyüp kuvvetleniyordu. Veli adama: - Ey vaadinde durmayan adam, sök şu dikenleri bu işi sürüncemede bırakma, dedi. Adam: - Babacığım, bir hayli gün var, bugün olmazsa yarın, bir gün mutlaka bu işi yapacağım, dedi.  Allah'ın velisi bunun üzerine şu sözleri söyledi: - Sen, hep yarın diyerek bu işi erteliyorsun, fakat şunu bil ki her geçen gün o dikenler büyüyüp güçleniyor, dikenleri sökecek olan sen ise güç kuvvet kaybediyorsun, dikenler gün geçtikçe gençleşiyor sense ihtiyarlıyorsun.

برلك جهنّم اولسه  كلن، كوگسمزده  سونديرورز. بو يول كه  حق يوليدر، دونمه  بيلمه يز، يورورز؛ دوشرمي تك طاشي صاندڭ حريم ناموسڭ، مگركه  حربه  كيدن صوڭ نفر شهيد اولسون. شو قارشمزده كي محشر قودورسه ، چيلديرسه ، دڭزلر اوردو، بلوطلر طونانمه  ياغديرسه ، بو آلتمزده كي يردن بتون يانار طاغلر طاشوب ده  قاپلاسه  آفاقي بر قيزيل صارصار، دگلمي جبهه مزڭ سینه سنده  ايمان بر؛ سوينمه  بر، آجي بر، غايه  عينی، وجدان بر؛ دگلمي اورته ده  بر سینه  چارپييور، ييلماز، جهان ييقيلسه  امين اول بو جبهه  صارصيلماز! محمد عاكف ارصوي   Cehennem olsa gelen, göğsümüzde söndürürüz. Bu yol ki Hak yoludur, dönme bilmeyiz, yürürüz; Düşer mi tek taşı sandın harim-i namusun, Meğerki harbe giden son nefer şehid olsun. Şu karşımızdaki mahşer kudursa, çıldırsa, Denizler ordu, bulutlar donanma yağdırsa, Bu altımızdaki yerden bütün yanardağlar Taşıp da kaplasa afakı bir kızıl sarsar, Değil mi cephemizin sinesinde iman bir; Sevinme bir, acı bir, gaye aynı, vicdan bir; Değil mi ortada bir sine çarpıyor, yılmaz, Cihan yıkılsa emin ol bu cephe sarsılmaz! Mehmet Akif Ersoy

Bu ay okullar açıldığından dolayı eğitimin içinde kullanılan önemli kelimelerin kökenlerine yolculuk yapacağız. Eğitime dair kelimelerimizin öncelikle kendilerini bilmemiz bizi dili daha iyi anlamaya ve kullanmaya doğru yönlendirecektir. Özellikle geçmişini bildiğimiz her bir kelime,  dilimizi zenginleştirerek daha bilinçli konuşmamızı sağlayacaktır.  İlk kelimemiz “talebe” بو آي اوقوللر آچيلديغندن طولايي اگيتيمڭ ايچنده  قوللانيلان أونملي كلمه لرڭ كوكنلرينه  يولجيلق ياپاجغز. اگيتيمه  دائر كلمه لريمزڭ أوڭجه لكله  كنديلريني بيلمه مز بزي ديلي داها ايي آڭلامه يه  و قوللانمه يه  طوغري يوڭلنديره جكدر. أوزللكله  كچمشنى بيلديگمز هر بر كلمه ،  ديلمزي زنگينلشديره رك داها بيلينچلي قونوشمه مزي صاغلاياجقدر.  ايلك كلمه مز ”طلبه “ TALEBE: Bu kelime Arapçadan dilimize geçmiştir. Talebe,  “isteyen, talep eden” anlamındaki “Tâlib” kelimesinin çoğuludur.  İlmi, öğrenmeyi “isteyenler, talep edenler” manasına gelmektedir. Osmanlı sonrası bu kelimenin yerine “öğrenci” kelimesi getirilmiştir. MUALLİM: Bu kelime Arapçadan dilimize geçmiştir. “ilim” kökünden gelen bir kelimedir. Ecdadımız başkasına ilim öğretme işine “ta’lim”, kendi kendine ilim öğrenme işine “taallüm”, başkasına ilim öğretene “muallim”, eğer muallim hanım ise “muallime” derdi. Son dönemde bu kelime yerine “öğretmen” kelimesi getirildi. TEBEŞİR: Aslı “tebâşir” olan bu kelime farsça kökenlidir. Çizdiği yerde iz bırakan beyaz veya açık renkli, kolay parçalanan, içinde biraz kil bulunan kireçten yapılmış olan bu madde okul hayatımızda önemli bir yere sahiptir. Her ne kadar günümüzde kara tahtalar yerlerini, akıllı tahtalara bıraksalar da tebeşirin eğitim tarihimizdeki yeri bambaşkadır.  TAHTA: Farsçadan dilimize geçen bu kelimenin aslı “tahte”dir. Dilimizde kalınlaşarak tahta şeklinde söylenegelmiştir. “Kalınca ve uzun biçilmiş düz ağaç parçası” anlamına gelen bu kelime eğitimde “duvarlara asılan, yazı yazmaya yarayan levha şeklindeki bir aletin ismi” olmuştur. MEKTEP: Bu kelime Arapça kökenlidir. Arapçada “yazı yazılan yere” bu isim verilir. Mesela Araplar bizim yazı yazdığımız sıraya mektep derler. Kelime dilimize geçince farklı anlamlar kazanmıştır. Herhangi bir derecede öğrenim görecek olanların toplu olarak devam ettikleri eğitim öğretim yerine bu isim verilmiştir. Cumhuriyet döneminde okul kelimesi bu kelimenin yerine yerleştirilmeye çalışılmıştır. Osmanlıda çok çeşitli mektepler vardı. Mesela, Mekteb-i âlî  (Yüksekokul ), Mekteb-i hûsûsî  (Özel okul), Mekteb-i ibtidâî (İlkokul),  Mekteb-i rüşdî (Ortaokul) Mekteb-i îdâdî (Lise)  Mekteb-i leylî (Yatılı okul) gibi.  OKUL: Bu kelime Fransızca “ekol” kelimesine benzetilerek yapılmış olmalıdır. Herhangi bir derecede öğrenim görecek olanların toplu olarak devam ettikleri öğretim yerine veya binasına bu isim verilmiştir.

معمار سناندن كونمزه  ميراث: كوفه كي طاشي كوفه كي طاشي كوفه كي طاشي، روما ايمپراطورلغي دونمندن بري بيلينمكده  اولوب، برچوق معماري اثرده  قوللانيلمشدر. كوفه كي طاشنڭ بر معماري اثرڭ ياپي طاشي اولمه سنڭ ايلك و اڭ أونملي اويغولامه لريني، آياصوفيه  جامعنده  و سليمانيه  كليه سنده  كوزلمله يه بيلمكده يز. اصل اوڭني معمار سنان ايله  قازانان كوفه كي طاشي، عثمانلي دونمنده  برچوق اثرڭ اڭ أونملي ياپي طاشي اولمشدر. كوفه كي طاشنه ، معمار سنانله  برلكده  قوللانيمي يايغينلاشديغي ايچون معمار سنان طاشي، استانبولڭ آوروپه  ياقه سنده  و أوزللكله  ده  باقيركوي جوارنده كي معدنلردن چيقاريلديغي ايچون استانبول طاشي ويا باقيركوي طاشي ده  دينمكده يدي. معمار سنان سر معماران خاصّه  اولارق كورو ياپديغي ٥٠ سنه لك (١٥٣٨-١٥٨٨) دونمده ، انشا ايتديگي هر اثرده  بو طاشي قوللانمشدر. كوفه كي طاشنڭ أوزللكلري كوفه كي طاشنڭ أوزللكلري اينجه لنديگنده ، معمار سنانڭ نيیه  بو طاشي سچديگي داها ايي آڭلاشيلمقده در. كوفه كي طاشي ير آلتندن چيقاريلديغي صيره ده ، يوموشاق و قولاي ايشلنه بيلير بر وضعيتده در. هوايله  تماس ايتديگنده  ايسه  سرتلشمه يه  باشلار. بو طوروم، ايلك اتاپده  قولايلقله  شكل ويريله بيلمه سنه  امكان صاغلاركن، شكل ويريلوب سرتلشدكدن صوڭره  ٢٠٠٠-٢٥٠٠ ييل طايانابيله جك بر طاش حالنه  دونوشمه سني صاغلامقده در. بوشلقلي ياپيسي ييللر ايچنده  اولوملي يوڭده  دگيشمكده  و مقاومت قزانمقده در. زمانله  طيش تأثيرلره  قارشي داها فضله  ديرنج قزانمقده در. كوفه كي طاشي عين زمانده ، قليمه تیك بر أوزللگه  صاحبدر. بو سايه ده  معماري اثرلرڭ ايچ قسملريني، يازڭ صيجاغندن و قيشڭ صوغوغندن قورور. صوڭ ييللرده  ياپيلان آراشديرمه لر، كوفه كي طاشنڭ نوكله ئر طالغه لري ده  گچيرمديگني اورته يه  قويمشدر. مكتب طبّيۀ مجيديه  ايچون كوفه كي طاشي بو آي يايينلاياجغمز ايلك وثيقه  (٢/١٠٠)، ١٩ آرالق ١٨٤٧ تاريخلي اولوب؛ سلطان عبدالمجيدڭ تعليماتيله  انشا ايديلن طبّيه  مكتبنڭ انشا آتي ايچون كوفه كي طاشنه  احتياج دويولديغي حقّنده در. سوز قونوسي وثيقه ده ، مكتب ايچون كركن كوفه كي طاشنڭ چاناق قلعه نڭ -اسكي آديله  مايدوس- كونمزده كي آديله  اجه آباد ايلچه سنده  اولديغي افاده  ايديلمكده در. وثيقه ده  آيريجه ، بو كوفه كي طاشلرينڭ ير آلتندن چيقاريلابيلمه سي ايچون طاش اوجاغي آچديريلمه سي كركديگي ده  بليرتيلمكده در: Küfeki Taşı Küfeki Taşı, Roma İmparatorluğu döneminden beri bilinmekte olup, birçok mimarî eserde kullanılmıştır. Küfeki Taşının bir mimarî eserin yapı taşı olmasının ilk ve en önemli uygulamalarını, Ayasofya Câmiinde ve Süleymaniye Külliyesinde gözlemleyebilmekteyiz. Asıl ününü Mimar Sinan ile kazanan Küfeki Taşı, Osmanlı döneminde birçok eserin en önemli yapı taşı olmuştur. Küfeki Taşına, Mimar Sinan’la birlikte kullanımı yaygınlaştığı için Mimar Sinan Taşı, İstanbul’un Avrupa yakasında ve özellikle de Bakırköy civarındaki madenlerden çıkarıldığı için İstanbul Taşı veya Bakırköy Taşı da denmekteydi. Mimar Sinan Sermimârân-ı Hassa olarak görev yaptığı 50 senelik (1538-1588) dönemde, inşa ettiği her eserde bu taşı kullanmıştır. Küfeki Taşının Özellikleri Küfeki Taşının özellikleri incelendiğinde, Mimar Sinan’ın niye bu taşı seçtiği daha iyi anlaşılmaktadır. Küfeki taşı yer altından çıkarıldığı sırada, yumuşak ve kolay işlenebilir bir vaziyettedir. Havayla temas ettiğinde ise sertleşmeye başlar. Bu durum, ilk etapta kolaylıkla şekil verilebilmesine imkân sağlarken, şekil verilip sertleştikten sonra 2000-2500 yıl dayanabilecek bir taş hâline dönüşmesini sağlamaktadır. Boşluklu yapısı yıllar içinde olumlu yönde değişmekte ve mukavemet kazanmaktadır. Zamanla dış tesirlere karşı daha fazla direnç kazanmaktadır. Küfeki Taşı aynı zamanda, klimatik bir özelliğe sahiptir. Bu sayede mimarî eserlerin iç kısımlarını, yazın sıcağından ve kışın soğuğundan korur. Son yıllarda yapılan araştırmalar, Küfeki Taşının nükleer dalgaları da geçirmediğini ortaya koymuştur. Mekteb-i Tıbbiyye-i Mecîdiye İçin Küfeki Taşı Bu ay yayınlayacağımız ilk vesîka (BOA, A.}MKT.MHM., 2/100), 19 Aralık 1847 tarihli olup; Sultan Abdülmecîd’in talimatıyla inşâ edilen tıbbiye mektebinin inşaatı için küfeki taşına ihtiyaç duyulduğu hakkındadır. Söz konusu vesikada, mektep için gereken küfeki taşının Çanakkale’nin -eski adıyla Maydos- günümüzdeki adıyla Eceabat ilçesinde olduğu ifade edilmektedir. Vesikada ayrıca, bu küfeki taşlarının yer altından çıkarılabilmesi için taş ocağı açtırılması gerektiği de belirtilmektedir: Tarih: 11 Muharrem 1264 – 19 Aralık 1847 Pazar Tekfur Dağı (Tekirdağ) Muhassılına Sâye-i muvaffakiyyetvâye-i Hazret-i Şâhânede inşâ olunmakta olan Mekteb-i Tıbbiye-i Mecîdiyye ebniyyesi-çün lüzûmu olan küfeki taşın Maydos (Eceabat) taraflarında bulunduğu bi’l-istihbâr ebniyye-i mezkûre taşçı ustalarından bu def’a ol-tarafa gönderilen adam ma’rifetiyle münâsib mahalle taş ocağı açtırılıp bu bâbda kimesne (kimse) tarafından taarruz ettirilmeyerek muâvenet-i lâzımesinin îfâsı zımnında tenbîhât-ı mukteziyyesinin icrâsı saâdetlû Hekîmbaşı Efendi Hazretleri tarafından bâ-tezkere beyân ve ifâde olunmuş ve ebniyye-i mezkûresinin tesviye-i levâzımât ve teshîl-i husûsâtı hakkında mesâî-i kâmilesinin îfâsı farîzadan bulunmuş olmakla ol-vechle me’mûr-ı merkûmenin ol-tarafa vüsûlünde mahall-i mezkûrun münâsib mahalline ol taş ocağı açtırılıp kimesne (kimse) tarafından dahl ve taarruz olmayarak bu bâbda muâvenet-i kâmilenin icrâsı husûsuna himmet etmeniz siyâkında şukka بو آي يايينلاياجغمز ديگر وثيقه  ايسه  (١٤٦/٣٥)، ١٦ قاسم ١٨٥٣ تاريخلي اولوب؛ مرمره دن چيقان مرمر ايله  ازميد كورفزندن چيقان كوفه كي طاشنڭ، چيقاريلدقلري طاش اوجاقلرينڭ ايشلتمه سنڭ احاله سي حقّنده در. آغوپ و مسيج اسمنده  ايكي وطنداش، بو اوجاقلرڭ ايشلتمه سنه  طالب اولمقده درلر: İzmit Körfezinden Çıkan Küfeki Taşı Bu ay yayınlayacağımız diğer vesîka ise (BOA, MVL, 146/35), 16 Kasım 1853 tarihli olup; Marmara’dan çıkan mermer ile İzmit Körfezinden çıkan küfeki taşının, çıkarıldıkları taş ocaklarının işletmesinin ihalesi hakkındadır. Agop ve Mesic isminde iki vatandaş, bu ocakların işletmesine talip olmaktadırlar: (1) Devletlû Efendim Hazretleri (2) Marmara tarafından ihrâc olunan mermer ile İzmit Körfezinden çıkan küfekitaş sûret-i idâresinin bir sene cânib-i mîrîden ba’de’t-tecrübe sonra bedel-i muayyen ve maktû’ ile uhdesine ihâlesini müsted’î (3) Agob nâm şahsın takdîm eylediği müzekkeresi meclis-i vâlâya led’el-i’tâ îcâbının icrâ ve ifâde kılınmasının savb-ı müşîrîlerine bildirilmesi tezekkür kılınarak mezkûr müzekkere leffen gönderilmiş olmakla iktizâsının icrâ (4) ve ifâdesi mütevakkıf himem-i sâmiyeleridir. Fî 14 Safer Sene: 1270 (16 Kasım 1853 Çarşamba) (5) Ma’rûz-ı çâker-i kemîneleridir ki (6) Hâme pîrâ-yı tevkîr olan işbu fer­mân­nâ­me-i sâmî-i vekâletpenâhîleri mefâd-ı âlîsiyle müzekkere-i mezkûre (7) müeddâsı rehîn-i îkân-ı kemterânem olmuştur. Husûs-ı mez­bûr hakkında mersûm Agob ile Mesic nâm (8) zimmînin vâki’ olan istid’âları üzerine meclis-i muhâsebenin kararı mûcibince kaleme alınan (9) mazbata 6 Safer Sene: 1270 târihinde bâ-takrîr-i çâkerî tak­dîm kılınmış ve mefâd-ı mazbataya nazaran (10) icrâ-yı îcâbı menût-ı irâde-i aliye-i vekâletpenâhîleri olarak müzekkere-i mezkûre lef­fen (11) iâde olunmuş olmakla emr u fer­mân hazret-i men leh’ül-emrindir. (12) Fî 18 Safer Sene: 1270 (20 Kasım 1853 Pazar) عثمانلي دولتنى جهان دولتي ياپان عنصرلرڭ باشنده  كلن اڭ أونملي أوزللكلرندن بريسي ده  هر خصوصي قيد آلتنه  آلمسيدي. مثلا، سلطان احمد جامعنڭ انشاآتنده  قوللانيلان كوفه كي طاشلري ايله  ايلگيلي دفتر (٧٩٧)، بو طورومڭ اڭ كوزل أورنكلرندن بريسي طورومنده در. طوپ قاپي سرايي آرشيونده  بولونان دفتر، ياقلاشيق بش يوز صحيفه  اولوب؛ دفتره  انشاآتده  قوللانيلان بتون كوفه كي طاشلري، تك تك قيد ايديلمشدر. دفترڭ آچيلمه  تاريخي، ٦ حزيران ١٦١١’در. دفترڭ قپاغنده  شونلر يازمقده در: Sultanahmed Camminde Kullanılan Küfeki Taşları Osmanlı Devletini cihân devleti yapan unsurların başında gelen en önemli özelliklerinden birisi de her hususu kayıt altına almasıydı. Meselâ, Sultanahmed Camiinin inşaatında kullanılan küfeki taşları ile ilgili defter (TS.MA.d, 797), bu durumun en güzel örneklerinden birisi durumundadır. Topkapı Sarayı arşivinde bulunan defter, yaklaşık beş yüz sayfa olup; deftere inşaatta kullanılan bütün küfeki taşları, tek tek kaydedilmiştir. Defterin açılma tarihi, 6 Haziran 1611’dir. Defterin kapağında şunlar yazmaktadır: (1) Ba’de’l-muhâsebe (2) Defâtir-i seng-hâ-i küfeke-i mütenevvia berâ-yı binâ-yı (3) câm-i şerîf-i hazret-i hüdâvendigâr-ı halledallâhü hilâfetehü (4) ilâ yevm‘il-karâr-ı dürr-i zamân kalender efendi emîn-i binâ-i (5) mezbûr’ul-vâki’ an 24 Rebî’ul-evvel sene 1020 (6) ilâ 17 Şevvâl’il-mükerrem (7) Sene 1022 (6 Haziran 1611 – 30 Kasım 1613)

Bu sayımızda öğrendiğimiz harflerden “ لا ” (Lamelif)’in diğer harflerle birlikte nasıl yazılacağını göreceğiz. Harfleri yazarken, daha önce öğrendiğimiz başlama ve bitiş şekillerini unutmayalım.

Dergiyi takip edenler, yazmanın da zevkine ulaşıyorlar. Her ay ilerlediğinizi sizler de fark ediyorsunuz. Her işte olduğu gibi, bu işte de bizzat kendimizin gayret göstermesi önemli olacaktır. Bu ay da aşağıdaki metni Osmanlı Türkçesi/Kur’an harfleri ile yazmanızı istiyoruz. İnsanlığın Yansıması Dağlık bir bölgede bilge çırağıyla yürürken, genç ayağını taşa çarpar ve can acısıyla “Ah!” diye bağırır. Dağdan, ‘Ah!’ diye bir ses gelir ve bu sesi duyan çocuk hayret eder. Merakla: “Sen kimsin?” diye bağırır ama aldığı tek cevap; ‘Sen kimsin?’ olur. Çocuk bu cevaba kızar ve: “Sen bir korkaksın!” diye bağırır. Dağdan aldığı cevap, ‘Sen bir korkaksın!’ olur. Ustasına bakar ve: “Ne oluyor?” diye sorar. “Oğlum dikkat et,” diyen bilge vadiye doğru, “Sana hayranım!” diye bağırır. Ses, ‘Sana hayranım,’ diye cevaplar. Usta, “Sen harikasın!” diye bağırdığında, bu kez dağdan, ‘Sen harikasın!’ cevabı gelir. Çırak şaşırmıştır. Ama hâlâ ne olduğunu anlayamamıştır. Bilge açıklar: “Oğlum, insanlar buna yankı derler; ama gerçekte hayatın ta kendisidir. Hayata ne verirsen, sana onu yansıtır. Hayat senin davranışlarının aynasıdır. Eğer hayatında daha çok sevgi istiyorsan, insanları daha çok sev. Eğer sana saygılı davranılmasını istiyorsan, insanlara saygılı davran. Eğer başkaları tarafından anlaşılmak istiyorsan, önce başkalarını anlamaya gayret göster. Eğer insanların sana hoşgörülü ve sabırlı davranmasını istiyorsan, önce sen hoşgörülü ve sabırlı olmalısın. Oğlum, hayatta ne ekersen, onu biçersin.”                      Ç Ö Z Ü M        

نره ده  قالمشدق؟ مرحبا عثمانليجه  سوداليلري و عثمانليجه  درگي مداوملري! يڭي بر اگيتيم سزوني باشلييور خيرليسيله . بو طوروم طلبه لري ايلگيلنديرن بر طوروم كبي كوزوكسه  ده  اصلنده  همن هركس بو طورومه  اويوم صاغلييور و دونم هركس ايچون باشلامش اولويور. صيجاق و بوڭا باغلي اولارق طاتلي يوروجي كچن بر تعطيلڭ آردندن چاليشمه يه  باشلامق اميد ايدرم چوق زور اولماز. تعطيل دونمنه  كيرركن عثمانليجه دن تمامًا قوپمامق كرگنى اورغولامش و آز ده  اولسه  دوامدن تعويض ويرمه يه لم ديمشدك. لسان نانكوردر ديرلر، آشنالقلرڭ غائب اولمامسي ايچون دوامليلق شرط. درگي ده  بو وظيفه يي كورمه  قونوسنده  أونملي اولديغني كوردك. كوچك و طاشينابيلير اولمسيله  تعطيلده  ده  يانمزدن آيريلمدي. طولاييسيله  عثمانليجه دن قوپمدق، دگلمي؟ اوت، شيمدي يڭي بر دونم و يڭي بر طوروم وار قارشمزده . اگيتيم حاضرلقلري ايله  برلكده  ياورولريمز يڭي اگيتيم دونمنه  باشلاياجقلر. عثمانليجه  ليسه  سويه سي اوقوللرده  سچمه لي اولمسي و فوطوغرافي دوزگون اوقويابيلن قرداشلريمزڭ عثمانليجه يي سچمسيله  كوزل و أورگون و البته  كنيش آلانه  ياييلمش بر عثمانليجه  چاليشمسي باشلاياجق اوقوللريمزده . باقانلق درس ماترياللري قونوسنده  ايچريسنده  بزم ده  بولونديغمز بر اكيپله  چاليشمه لرينى ذاتًا تماملامشدى. بو قونوده  بر پروبلم يوق. كيم أوگرته جك قونوسنده  ده  باقانلق ايكي سنه در چاليشمه لر ياپييور. بوڭا باغلي اولارق بنيه سنده كي أوگرتمنلرڭ خدمت ايچي اگيتيمنده  جدّي مسافه  آليندي. يعني اگيتيجي قسمي ده  جدّي اورانده  چوزولمش كوزوكويور. بوندن صوڭره  اولمسي كركن، أوگرنجيلريمزڭ و وليلريمزڭ قونويه  قارشي ايلگيسي اولاجقدر. البته  أونملي ديگر بر قونو ده  اوقول يوىتيجيلرينڭ بو قونوده كي طوريدر. اميديمز اوكه  بو مسئله يه  ال برلگيله  چاليشوب نتيجه  آليرز. باقانلغڭ خيرات وقفي ايله  امضالادىغي عثمانليجه  پروطوقولي ٢٠١٤ سنه سنده  كنيشلتيلمش و آوروپه  ده  ايشڭ ايچريسنه  قاتيلمشدي. يعني يايغين اگيتيم قسمنده  ده  بوگونه  قدر چوق أونملي چاليشمه لر ياپيلدي. بريكن تجربه  و آچيلان آلا نله  برلكده ، وطنداشلرڭ ده  طلبي أوزرينه  بوراده  ده  چاليشمه لر خيزله  دوام ايده بيلير طورومده . بوگونه  قدر بلكه  ده  اڭ أونملي طوروم عثمانليجه  أوگرنمه  چاليشمه لري أوزرنده  شكللندي. عثمانليجه نڭ قولاي أوگرنيله بيلير اولديغي، يبانجي بر لسان دگل تركجه  اولديغي، زورلغڭ ساده جه  زور اولديغي ظنّندن عبارت اولديغي ياپيلان چاليشمه لرله  كنديسني كوستردي. تركيه ده  بو آڭلامده  نورمال اولارق پك چوق ايلكلر ياشاندي. بونلردن بريسي ده  الڭزده  طوتديغڭز عثمانليجه  درگي. ياپيلان چاليشمه لر ساده جه  باصيلي ماتريال أوزرنده  قالمايوب ديژيتال اورتامده  ده  كنديسني كوستردي. درس ويديولري، موبيل اويغولامه لر و حتّی عثمانليجه  درگي صوسيال مديه  اكيبنڭ تعقيب ايتديگي حسابلر، عادتا بر اوقوله  دونوشدي. يينه  درگيمزڭ قاتقيلريله  تركيه ده  ئولكه  كنلنده  يايين ياپان بر غزته ده  عثمانليجه  بر صحيفه  چيقاريلدي. درگيمزڭ قاتقيلريله  پك چوق اوقول درگيسي ويا بيليندك درگيلر صحيفه لرنده  عثمانليجه  متنلره  ير ويرديلر و ير ويرمه يه  دوام ايدييورلر. حاصلي بو دونمده  ده  عثمانليجه  قونوسنده  آلت ياپي داها حاضر اولارق بزلري بكلييور. بزلره  دوشن و صورمه مز كركن سؤال ايسه : نره ده  قالمشدق؟ صاحي نره ده  قالمشدق؟ بوڭا هركس فرقلي جوابلر ويره جكدر. فقط كيم نره ده  قالديسه  اورادن دوام ده  ايده جكدر. بتون مسئله  ايلري يي كچمشله  برابر طوتابيلمك ايچون، هر بر انسانمزڭ عثمانليجه  أوگرنمه  قونوسنده  كوستره جگي غيرتدن عبارتدر. درگي اولارق ده  سزلري يڭي دونمده  ده  فرقلي قونولر و قونوقلرله /مسافرلرله  آغيرلامه يه  دوام ايده جگز. بكلرز افنديم! Merhaba Osmanlıca sevdalıları ve Osmanlıca Dergi müdavimleri! Yeni bir eğitim sezonu başlıyor hayırlısıyla. Bu durum talebeleri ilgilendiren bir durum gibi gözükse de aslında hemen herkes bu duruma uyum sağlıyor ve dönem herkes için başlamış oluyor. Sıcak ve buna bağlı olarak tatlı yorucu geçen bir tatilin ardından çalışmaya başlamak ümid ederim çok zor olmaz. Tatil dönemine girerken Osmanlıcadan tamamen kopmamak gereğini vurgulamış ve az da olsa devamdan taviz vermeyelim demiştik. Lisan nankördür derler, aşinalıkların kaybolmaması için devamlılık şart. Dergi de bu vazifeyi görme konusunda önemli olduğunu gördük. Küçük ve taşınabilir olmasıyla tatilde de yanımızdan ayrılmadı. Dolayısıyla Osmanlıcadan kopmadık, değil mi? Evet, şimdi yeni bir dönem ve yeni bir durum var karşımızda. Eğitim hazırlıkları ile birlikte yavrularımız yeni eğitim dönemine başlayacaklar. Osmanlıca lise seviyesi okullarda seçmeli olması ve fotoğrafı düzgün okuyabilen kardeşlerimizin Osmanlıcayı seçmesiyle güzel ve örgün ve elbette geniş alana yayılmış bir Osmanlıca çalışması başlayacak okullarımızda. Bakanlık ders materyalleri konusunda içerisinde bizim de bulunduğumuz bir ekiple çalışmalarını zaten tamamlamıştı. Bu konuda bir problem yok. Kim öğretecek konusunda da Bakanlık iki senedir çalışmalar yapıyor. Buna bağlı olarak bünyesindeki öğretmenlerin hizmet içi eğitiminde ciddi mesafe alındı. Yani eğitici kısmı da ciddi oranda çözülmüş gözüküyor. Bundan sonra olması gereken, öğrencilerimizin ve velilerimizin konuya karşı ilgisi olacaktır. Elbette önemli diğer bir konu da okul yöneticilerinin bu konudaki tavrıdır. Ümidimiz o ki bu meseleye el birliğiyle çalışıp netice alırız. Bakanlığın Hayrat Vakfı ile imzaladığı Osmanlıca protokolü 2014 senesinde genişletilmiş ve Avrupa da işin içerisine katılmıştı. Yani yaygın eğitim kısmında da bugüne kadar çok önemli çalışmalar yapıldı. Biriken tecrübe ve açılan alanla birlikte, vatandaşların da talebi üzerine burada da çalışmalar hızla devam edebilir durumda. Bugüne kadar belki de en önemli durum Osmanlıca öğrenme çalışmaları üzerinde şekillendi. Osmanlıcanın kolay öğrenilebilir olduğu, yabancı bir lisan değil Türkçe olduğu, zorluğun sadece zor olduğu zannından ibaret olduğu yapılan çalışmalarla kendisini gösterdi. Türkiye’de bu anlamda normal olarak pek çok ilkler yaşandı. Bunlardan birisi de elinizde tuttuğunuz Osmanlıca Dergi. Yapılan çalışmalar sadece basılı materyal üzerinde kalmayıp dijital ortamda da kendisini gösterdi. Ders videoları, mobil uygulamalar ve hatta Osmanlıca Dergi sosyal medya ekibinin takip ettiği hesaplar, adeta bir okula dönüştü. Yine dergimizin katkılarıyla Türkiye’de ülke genelinde yayın yapan bir gazetede Osmanlıca bir sayfa çıkarıldı. Dergimizin katkılarıyla pek çok okul dergisi veya bilindik dergiler sayfalarında Osmanlıca metinlere yer verdiler ve yer vermeye devam ediyorlar. Hasılı bu dönemde de Osmanlıca konusunda alt yapı daha hazır olarak bizleri bekliyor. Bizlere düşen ve sormamız gereken sual ise: Nerede kalmıştık? Sahi nerede kalmıştık? Buna herkes farklı cevaplar verecektir. Fakat kim nerede kaldıysa oradan devam da edecektir. Bütün mesele ileriyi geçmişle beraber tutabilmek için, her bir insanımızın Osmanlıca öğrenme konusunda göstereceği gayretten ibarettir. Dergi olarak da sizleri yeni dönemde de farklı konular ve konuklarla/misafirlerle ağırlamaya devam edeceğiz. Bekleriz Efendim!

حرفلر مدنيتمزڭ تمل طاشلريدر بو آي ملاقات كوشه مزه  خيرات وقفي باشقان يارديمجيسي احمد سميز بگي مسافر ايدييورز. عثمانليجه  قونوسنده  أونملي فعاليتلره  امضا آتان  احمد سميز بگڭ كوروشلريني سزلره  اولاشديرمه نڭ سوينجي ايله  سزلري ملاقاتله  باش باشه  بيراقييورز. عثمانليجه  ايله  ايلك طانيشمه ڭز نه  زمان و ناصل اولدي؟ عثمانليجه  ايله  طانيشمه مز چوجقلق ييللرنده  باشلييور. مرحوم بابام نوطلريني، حسابلريني هپ عثمانليجه  طوتاردي. كويمزه  كلن مكتوبلري، كاتب اولارق آدلانديريلان بابامه  كتيريرلردي. اوقويامادقلري يرلري بابامه  صورارلردي. او دورلردن بيلييوردم. هنوز اوقومه سني بيلمه سه م بيله  بر معارفه مز، بر طانيشمه مز، كوز آشنالغمز وار؛ طبیعی بو ١٩٥٠’دن أوڭجه . بالاخره ، بابامڭ وفاتندن صوڭره ، سليمان آغابگم رسالۀ نور اثرلريله  اونلري مطالعه  ايدييور، اوقويوردي. ١٩٥٠’دن صوڭره  خطّ قرآن ايله  يازيلمش اثرلري كورويوردم. كرچه  ١٩٥١’ده  قرآن اوقودم، حافظ اولدم. قرآن اوقومه سني بيلييورم، فقط عثمانليجه  براز فرقلي. تركجه  كلمه لرڭ خطّ قرآن ايله  يازيلمه سنه  بز عثمانليجه  دييورز. بديع الزمان حضرتلري او دورده  هپ خطّ قرآن ايله  يازييور. بديع الزمان حضرتلري، لاتين حرفلريني قصداً أوگرنمه مشدر. لاتين حرفلريني بدعه  قبول ايتمشدر. بزم عثمانليجه يله  اصل طانيشمه مز، رسالۀ نورلر واسطه سيله  اولمشدر. ملّي ترك طلبه  برلگي ييللرنده كي عثمانليجه  فعاليتلرندن بحث ايده بيليرميسڭز؟ ملّي ترك طلبه  برلگنده،  او زمانلر بن يوكسك اسلام انستيتوسنده  و ادبیات فاكولته سی تركولوژي بولومنده  اوقويوردم. ملّي ترك طلبه  برلگنڭ ده  كولتور مديريدم . وقفمزڭ قوروجيسي احمد خسرو افندي طلبه  برلگنده كي أونيورسيته  طلبه لرينڭ عثمانليجه يي أوگرنمه لري ايچون رسالۀ نور اثرلريني عثمانليجه دن تعقيب ايتمه لريني، سليمان آغابگم ایله خبر كوندرمك صورتيله  بيلديرمشدی. سليمان آغابگمڭ غيرتلري، اللّٰه راضي اولسون، بزم أوزريمزده  چوق مؤثّر اولمشدر. بو سببله  طلبه  برلگي ايچريسنده ادبيات فاكولته سي طلبه  درنگي و ملّي ترك طلبه  برلگي كولتور مديرلگي اولارق عثمانليجه  قورسي آچمه يه  قرار ويردك. ملّي ترك طلبه  برلگنڭ باشقاني اسماعيل قهرمان - صوڭره دن كولتور باقاني اولمشدر- باشقانلغي دونمنده  ادبيات فاكولته سي طلبه  برلگي باشقاني حسين چاوش اوغلنه ”بو ايشي ياپالم“ ديدم. اونلر ده  ”تمام“ ديديلر. اسماعيل قهرمان هم كنجلك ليدري اولارق طلبه  برلگنده  هم ده  باقان اولارق رسمًا باشلاتان نصيبلي كيشيدر. بوگون عثمانليجه  اصول دييه  نشر ايتديگمز برنجي سوزي بو قورسمز ايچون باصديردق. خسرو استاديمز بوني بو قورس ايچون خصوصي يازمشدر. كلمه لر آراسني براز داها آچمشدر. بوني ناصل دويوراجغز، آفيشلر باصديردق. طبیعی بيوك آفيشلر دگل. او زمانلر تله فون ديركلرينه  ياپيشديريلييور. ١٩٦٧-٦٨’لرده  بزم عثمانليجه  قورسي آفيشلريني تله فون ديركلرينه  آصمه مز قولاي بر شي دگلدي. كيجه لين ياپدق بوني. طلبه  برلگي جاغال اوغلنده يدي. سركه جي امين اوڭنه  قدر بر قولدن كيديلدي. بر قولدن بايزيد آقسرايه  قدر، بر قولدن يينه  بايزيد فاتحه  قدر اورالرده كي تله فون ديركلرينه  ياپيشديريلدي. صباحلين قالقديغنده  هركس عثمانليجه  قورسني كورديلر. ٣٠ كيشي مراجعت ايتدي. هفته ده  ٢ كون ياپييوردق. چهارشنبه  و جمعه ايرته سي كونلري؛ ٢ آيده  تماملييوردق. بو شكلده  دوام ايتدي. ٢ آي صوڭره  يينه  باشلاتدق. بو سفر ٥٠ كيشي كلدي. صوڭره كي سفر ١٠٠ كيشي كلدي. او كوچك اوطه لر آلمامه يه  باشلادى. طلبه  برلگنڭ آلت قاتده بيوك صالوني واردي اورايه  يرلشديردك بو سفر، هم او اصوللري ويرييوردق هم ده  پَلور كاغدي ويرييوردق. آلتني كوسترن كاغددر. قورشون قلم ويرييوردق. پلور كاغدينى متنڭ أوزرينه  قوينجه  آلتده كي متن كوزوكويوردي. طلبه لر ده  أوزرندن كچه رك يازييوردي. طبیعی هركس لاتينجه دن طولايي صولدن باشلامه يه  آليشمش. پلور كاغدلردن صوڭره  صاغدن صوله  يازمه يه  باشلاديلر. متن ده  رسالۀ نوردن برنجي سوز ايدي. هركس يازمه يه  باشلييوردي؛ ”بسم اللّٰه هر خيرڭ باشيدر“ دييه ، دوام ايدييورلردي. بعض قاعده لر وار، فضله  قاعده لره  بوغمامق شرطيله  قولاي كوسترييوردق. ٤ سسلي حرف، باشده  كلن حرفلر؛ ٣ دانه  فارسجه دن كلن پ، چ، ژ حرفلري. برنجي سوزڭ هر سطرينى ٢٠ دفعه  يازمق صورتيله  اوندن صوڭره  ده  قپاتوب باقمادن ازبره  بوني يازابيلييورمي يم دييه  كنديڭزي قونترول ايده جكسڭز. ٢نجی سطر، ٣نجی سطر، ٤نجی سطر؛ بو منوال أوزره  برنجي سوزي بيتيرن كيشي، باذن اللّٰه خطّ قرآن ايله  يازمه يه ، اوقومه يه  موفّق اولور. نجيب فاضل باشده  اولمق أوزره  مشهور اسملرله  چاليشمه لر ياپديڭز، درگي چيقارديڭز. او كونلرده  انته لكتوئللرڭ عثمانليجه ايله  ایلگيلري ناصلدي؟ بن او زمانلر تخوم درگيسني چيقارييورم؛ ١٩٦٢-٦٣ ييللرنده . او دورده  بر ده  یڭی استقلال غزته سي واردي هفته لق؛ اوراده  ده  چاليشييوردم. شوكت ايگينڭ یڭی استقلال غزته سنه  نجيب فاضل يازي يازاردي. جنرال جواد رفعت آتیلخان يازاردي. نورالدين طوپجي يازي يازاردي. اونلر ده  يازيلريني خطّ قرآن ايله  يازارلردي. شوكت ايگي اونلري مطبعه يه  كيتمدن أوڭجه  بڭا ويرردي. مطبعه جيلر عثمانليجه يي بيلمزلردي. بڭا كلن عثمانليجه  يازيلري، متنلري لاتين حرفلريله  يازاردم. اورادن ده  غزته ده  يايينلانيردي. شوكت ايگي، صوڭره دن بوگون غزته سني چيقارمه يه  باشلادى. كندي يايين اونده  نشر ايتمك أوزره  عثمانليجه  اثرلردن چويري ياپديرمق ايچون بڭا وظيفه لر ويرييوردى. بو چاليشمه لر، بنم عثمانليجه يله  اييجه  حشر نشر اولمه مه ، عثمانليجه  اثرلره  واقف اولمه مه  وسيله  اولدي. خيرات وقفنڭ عثمانليجه  قونوسنده  كنيش چاليشمه لر ياپمه يه  باشلادیغي ييللر نه  زماندي و ناصل باشلادى؟ خيرات وقفي ١٩٧٤’ده  قورولدي. فقط ٧٤’دن أوڭجه  ده  خسرو استاديمز مركزليدي بو عثمانليجه  چاليشمه لري. خسرو استاديمز، عثمانليجه  اثرلري بتون تركيه يه  تكثير ايدرك كوندرييوردي. خيرات وقفي، ايلك دفعه  ١٩٩٦’ده  اسماعيل قهرمانڭ كولتور باقاني اولديغي دورده  حكومتله  بر پروطوقول ياپدي. ١٩٩٦’ده  ٥١ ولايتده  كولتور مديرلكلرنده  باشلادى. خيرات وقفي رسمي فعاليتنه  او زمان باشلادى. يعني رسالۀ نور مدرسه لرينڭ طيشنده  حكومتله  رسمي فعاليتي ٩٦’ده  بو شكلده  باشلادى. او قورسلر بيتدكدن صوڭره  ٢نجی بر مطابقت ياپيلدي. بو سفر ١١٢ ولايتده  يعني بيوك قضالر ده  داخل ايديلدي. فقط ٢٨ شباط پوست مودرن ضربه سي صوڭره سنده  ١٩٩٧’ده  قورولان حكومت، ايلك اجراآت اولارق عثمانليجه  قورسلريني ابطال ايتدي. باشلانغيجده  هدف و بكلنتي نه يدي؟ هدف، رضاي الهي يه  نائل اولمق ايچون غيرت كوسترمكدر. چونكه  آيت كريمه ده  وار، حديث شريفلرده  وار. حضرت علي افنديمزڭ آچيقجه  افاده سي وار. عبدالقادر كيلاني حضرتلرينڭ وار. رسول اللّه افنديمز ”علمانڭ بر درهم مركّبي، شهيدلرڭ قانيله  موازنه  ايديلير“ دييه  بويورويور. بونلره  مظهر اولمق ايچون غيرت كوستردك. حضرت علي افنديمز ارجوزه  اسملي قصيده سنده  اسلامڭ باشنه  كله جك ايكي بيوك مصيبتدن بحث ايدر. بري هلا گونڭ بغداد كتبخانه لريني ياقمسي، ديگري ايسه  اسلامڭ اڭ مهم بر حكومتنڭ لاتين حرفلريني جبرًا ملّته  قبول ايتديرمسيدر. بديع الزمان حضرتلري بو مسئله يي ١٨نجی لمعه ده  اوزون اوزادی يه  ايضاح ايدر. حرفلريمزڭ قرآنڭ تمل طاشلري حكمنده  اولدقلريني بيان ايدر. كلينن نقطه يي ناصل دگرلنديرييورسڭز؟ كلينن نقطه  چوق موفّقيتليدر، چوق سوينديريجيدر اما يترلي دگلدر. اسكيلرده  بونلر ياساقدي؛ حپسخانه لر واردي، سورگونلر واردي. بوگون سربستدر. سربست اولمسي صوڭ درجه  سوينديريجيدر. فقط تركيه نڭ استقبالي نقطه سنده  يينه  كافي دگلدر. تركيه نڭ اوقوللرده  ١٧ ميليون طلبه سي وار؛ فقط بزم يايغين اگيتيمده  عثمانليجه يي أوگرته بيلديگمز، سرتيفيقه يي ويره بيلديگمز ٢٥٠ بيڭ كيشي. ميليونلرڭ قارشيسنده  ٢٥٠ بيڭ رقمي چوق آزدر. سرتيفيقه  ويرديگمز كنجلرڭ صاييسي ١٠٠ بيڭلرله  دگل ميليونلرله  تلفّظ ايديلمه يه  باشلانمسي لازم. ساده جه  خيرات وقفنڭ غيرتلريله  دگل، بتون سيويل طوپلوم قورولوشلري و دولت صاحب چيقمليدر. نيته كيم دولت  صاحب چيقييور. صوسيال ليسه لرده  مجبوري اولدي. آناطولي امام خطيب ليسه لرنده  مجبوري اولسون دینیيور. ديگر ليسه لرده  سچمه لي اولدي. هپسنده  مجبوري اولمه سني جان و كوڭلدن ايستردك. ان شاء اللّٰه تدريجي بر صورتده  او ده  اولاجقدر. بو وسيله يله  كندي كولتوريمزه ، تاريخمزه ، مدنيتمزه  صاحب چيقمه  شعورينه  قاووشمش اولاجغز. هدفمز بو بكلنتيمز ده  بو. ساحه يي اگيتيم كتابلري آڭلامنده  طولديران جدّي چاليشمه لر ياپديڭزمي، وقف اولارق نه لر سويلرسڭز؟ ادبيات فاكولته لرنده  پروفسورلرڭ أوته دن بري يازمش اولديغي آقاده ميك كتابلرڭ طيشنده  كنيش خلق كتله لرينه  خطاب ايدن اثرلر، كتابلر يوقدي. بالخاصّه  ٢ سنه  أوڭجه  خيرات وقفنڭ ملّي اگيتيم باقانلغي ايله  صوڭره دن كنجلك سپور باقانلغيله  ياپمش اولديغي پروطوقوللر صيره سنده  خيرات وقفي اپيجه  كتابلر نشر ايتدي، يايينلادى. ديژيتال اورتامده ، صوسيال مديه  حسابلرنده ، كورونتولي درسلر اولارق ده  تعقيب ايديله بيلير. يعني أوگرنمه مك ايچون معذرت قالمدی دييه بيليرز. سورپريز چاليشمه لر وارمي؟ خيرات وقفي بنيه سنده  چيقان عثمانليجه  درگي، معلومڭز بو آلانده  تركيه ده  ايلك درگيدر. بو، شعورلي مسلمان منوّرلر ايچريسنده  صوڭ درجه  قيمتلي كورولمش و تقدير ايديلمشدر. صراط مستقيم آدي آلتنده  غزته ده  بر صحيفه  يينه  عثمانليجه  درگينڭ قاتقيسيله  هفته ده  بر ده  اولسه  چيقمه يه  باشلامشدر. بر ده  عثمانليجه  درگي آلتنده  عثمانليجه  خبرلر سيته سي پروژه سي وار. ان شاء اللّٰه او ده  ياقينده  حياته  كچه جك. بر اغنياي  شاكرین چيقارسه ”عثمانليجه  غزته “ ده  چيقاريلابيلير. تركيه  و دنيايه  عثمانليجه  أوگرنمه /أوگرتمه  قونوسنده  نه لر سويله مك ايسترسڭز؟ عثمانلي جغرافيه سي ٢٢ ميليون كيلومتره  قاره  ايدي. بالقانلر، اورته  آسيه ، عربستان… بر جهان دولتي اولان عثمانلي  هم عربجه دن، هم فارسجه دن هم ده  باتي ديللرندن بسلنه رك بر ايمپراطورلق ديلي اولوشدیرمش. صوڭره دن ديل دوريمي دييه  بر شي ياپديلر. بو هم ديلمز هم دينمز ايچون بيوك بر تخريباتدي. بوگون انگليزجه يه  باقڭ، فرانسزجه يه  باقڭ؛ ساده جه  انگليز كوكنلي دگلدر. فرانسزجه  ساده جه  فرانسز كوكنلي دگلدر. لاتينجه دن آلمشلردر. غركجه دن آلمشلردر. عربجه دن آلمشلردر. فارسجه دن آلمشلردر. اونلر نیيه  كندي كوكنمزدن دگل دييه  ردّ ايتمزلر. بزم ده  عربجه  ده  اولسه  فارسجه  ده  اولسه  اونلر كندي بزم مالمز كبي تركجه مزه  كيرمشدر. نهاد سامی بانارلينڭ ديديگي كبي، ديلمزه  كيرن كلمه لر ده  آرتيق تركجه در. بزه  عائددر. بر جهان دولتي ده  بويله  اولابيلير ذاتًا. چين قييلرنده  طوغو تركستانليلر وار، شيمدي اونلر اوراده  عثمانليجه  درگيلر چيقارييورلر. كتابلر اوقويورلر. يونانستانه  كيدڭ، كوملجنه ده  ده  يينه  عثمانليجه  كتابلر اوقويورلر. ماكدونيه يه  كيدڭ اسكوبده  عثمانليجه  اثرلر اوقويورلر. آذربيجانه  وارالم؛ أوزبكستان، قيرغيزستان ”بز سزڭ يڭي تركيه نڭ كلمه لريني آڭلامييورز، دییورلر. بزم اسكيمز تركجه مز، عثمانليجه  اولمش اولسه  تاريخي ايپك يولني تعقيب ايدن بريسي بروسه دن قالقوب تا چينه  قدر هر هانگي بر ترجمانه  احتياج حاصل اولمادن يورويه بيلييوردي. اڭ بيوك تخريبات، بو حرف انقلابيدر. بتون جغرافيه يله ، تاريخمزله  علاقه مزي كسمش اولويورز. مدنيتمزله ، هر شيئمزله  علاقه مزي كسمش اولويورز. كندي قابوغنه  چكيلمش، بر عشيرت حالنه  كتیریلمش طورومده يز. بو يوزدن حضرت علي (رض) افنديمزڭ قصيده سنه  كيرمش ايكنجي بيوك مصيبتدر. ايشته  بتون بونلردن طولايي، عثمانليجه  أوگرنمه يه  طوپ يكون بر ملّت اولارق غيرت كوسترملي يز. ربّم بو اوغورده  چاليشانلرڭ يار و يارديمجيسي اولسون. آمين.

بالقانلر تركيه  ايچون نه دن أونملي؟ ١. تاريخي باغلر بالقانلر تاريخي اولارق عثمانلي ايمپراطورلغنڭ باشليجه  ياييلمه  آلانيدي. عثمانلي ايمپراطورلغي بر آسيه  ويا اورته  طوغو ايمپراطورلغندن چوق، بر بالقان ايمپراطورلغي كورونومنده يدي. چونكه  بشري قايناقلر و اقونوميك كليرلر بيوك أولچوده  بالقانلردن صاغلانييوردي. ايمپراطورلغڭ ٢١٥ صدر اعظمندن ٦٢’سي بالقانلي ايدي. آيريجه  ايمپراطورلق يوڭتيمي اڭ چوق بالقانلره  أونم ويريلييور و اڭ أونملي ياتيريملر بو بولگه يه  يوڭليك كرچكلشديريلييوردى. بويله جه  ياقلاشيق ٥٥٠ ييل سورن عثمانلي اكه منلگي بولگه نڭ دينی، اتنيك، اقونوميك و كولتورل ياپيسني اتكيله يه رك كونمزه  دك اولاشان كليشمه لر أوزرنده  دگيشيك دوزيلرده  و يوغونلقلرده  بليرله ييجي اولدي. عثمانلي دولتي ايله  بالقان خلقلري آراسنده  ياشانان تاريخی اكه منلك ايليشكيلري قاچينيلماز اولارق بر طاقيم أوڭ يارغيلر أورتدي. يونانليلر، اورطودوقس صیلاو ملّتلر (صيربلر، قره طاغليلر و بولغارلر)، ماكدونلر و رومنلر نزدنده  تركلره  يوڭليك اولومسز أوڭ يارغيلر اولوشدي. چونكه  بو ملّتلر ١٩نجی يوز ييلڭ باشلرندن اعتبارًا اولوسال باغيمسزلق مجادله لريني عثمانلي يوڭتيمنه  قارشي ويرديلر. باغيمسزلق صوڭره سنده  ايسه ، كندي اولوس- دولتلريني اولوشديرمه  سورجنده  كندي تاريخلريني يڭيدن قورغولركن ”عثمانلي/تورك قارشيتلغنى“ كليشديرديلر و هم سياسال هم ده  كولتورل دوزيده  عثمانلي كچمشندن / ميراثندن آرينمه  چابه سنه  كيرديلر. يونانليلر، اورطودوقس صیلاو ملّتلر، ماكدونلر و رومنلر عثمانلي اكه منلگنى سياسال، اقونوميك و كولتورل باصقي / اسارت دونمي اولارق طانيملاديلر. ”عثمانلي اسارتي“ آلتنده  اولدقلري ايچون باتي آوروپه ده  ياشانان رونه سانس، رفورم و آيدينلانمه  سورچلرندن كري قالدقلريني ايلري سوره رك، كونمزده  ياشادقلري صورونلرڭ برچوغني و باتي آوروپه يه  كوره  اقونوميك- طوپلومسال كري قالمشلقلريني عثمانلي اكه منلگي / اسارتي دونمنه  باغلاديلر. بو باقيش آچيسي ايچون، عثمانلي ايمپراطورلغنڭ بر باشقه  اولومسز اتكيسي، بالقانلر بولگه سنه  اسلاميت ديننڭ طاشينمه سيدر. بوشناقلر، پوماقلر، طوربشلر، مسلمان آرناؤدلر و بالقانلي تركلر، عثمانلي ايمپراطورلغنڭ بالقانلرده كي ”اولومسز اسلام ميراثي“ اولارق كورولمكده در. تركيه  طرفندن باقيلديغنده  ده  بالقانلرده كي غير مسلم ملّتلره  (أوزللكله ده  يونان و اورطودوقس صیلاو ملّتلره) يوڭليك اولومسز بر أوڭ يارغينڭ وار اولديغي سويلنه بيلير. ١٩نجی يوز ييلده  عثمانلي اكه منلگنه  قارشي اورته يه  چيقان ملّيتجي حركتلر، بو حركتلرڭ باشاري يه  اولاشوب كندي باغيمسز اولوس دولتلريني قورمه لري، بالقان صاواشلرنده  عثمانلي ايمپراطورلغنڭ بوزغونه  اوغراتيلمه سي و بولگه دن قوغولمسي، عثمانلي يوڭتيمنڭ بولگه دن چكيلمه سي ايله  برلكده  ترك و مسلمان طوپليلقلره  يوڭليك صالديريلرڭ ياپيلمسي كبي تاريخی كليشمه لر زمان ايچريسنده  تركيه ده  بالقانلي غير مسلم ملّتلره  و دولتلره  قارشي اولومسز بر أوڭ يارغي كليشديردي. تركيه  جمهوريتي قورولدقدن صوڭره  ده  بالقانلر، ترك طيش پوليتيقه سي آچيسندن كنلده  اولومسز بر بولگه  اولارق آلغيلاندي. چونكه  ايكي دنيا صاواشي آراسنده  بولگه ، ايتاليه نڭ ياييلمه  آلانلرندن بريسي اولدي. ايكنجي دنيا صاواشي صوڭره سنده  ايسه  بالقانلر بولگه سي صویتلرڭ ”آرقه  باغچه سي“ و ”قومونيست تهديدڭ كليش يولي“ اولارق آلغيلاندي. آيريجه  ترك دولت آدملري و قامو اويي، بو جغرافيه يي ”آزينلق صورونلرينڭ ياشانديغي و بو نه دنله  اوزاق طورولمسي كركن قارماشيق بر بولگه “ اولارق كوردي. أوته  ياندن، بالقانلرڭ عثمانلي- ترك سياست حياتنى ياقيندن اتكيله مش اولديغني سويله يه بيليرز. ملّيتجيلك، جمهوريتجيلك، لائيكلك، پارلامنتاريزم، ليبه راليزم، صوسياليزم كبي باتي آوروپه ده  كليشن سياسي فكرلر و حركتلر بالقان طوپراقلري يوليله  عثمانلي سياست حياتنه  كيرمش و كوچلنمشدر. أورنگڭ؛ عثمانلي ايمپراطورلغنده  ١٩٠٨ مشروطيت دوريمنى كرچكلشديرن اتحاد و ترقّي جمعيتنڭ اڭ أونملي مركزلرندن ايكيسي سلانيك و مناستير ايدي. آيريجه  بالقان جغرافيه سي عسكريه ، اقونومي و بيليم- تكنولوژي آلانلرنده  عثمانلي دولتني بسله ين بر بولگه يدي. چونكه  آوروپه ده  بو آلانلرده  ميدانه  كلن كليشمه لر و اورته يه  چيقان يڭيلكلر بالقانلر أوزرندن عثمانلي ايمپراطورلغنه نفوذ ايدييوردي. ٢. بالقان كوكنلي نفوس ١٨٧٧-١٨٧٨ عثمانلي- روس صاواشي ايله  برلكده  ياقلاشيق ١٠٠ ييل سوره جك اولان بالقانلردن تركيه يه  كوچ طالغه لري باشلادى. اڭ صوڭ كوچ طالغه سي ١٩٩٠’لي ييللرده  بوسنه - حرسك و قوصوه  صاواشلري نه دنيله  ياشاندي. ١٠٠ ييل قدر سورمش و مسلمان آرناؤدلري، بوشناقلري، طوربشلري، پوماقلري و تركلري بالقانلردن تركيه يه  طاشیمش اولان بو كوچ طالغه لري كونمز تركيه سنده  ياقلاشيق ٥-٧ ميليون اولارق تخمين ايديلن بر بالقان كوكنلي نفوس ميدانه  كتيردي. بو انسانلرڭ حالاً بالقان ئولكه لرنده  اقربالري ياشامقده در. تركيه ده كي بالقان كوكنلي انسانلر، كلدكلري ئولكه لرده كي اقربالري ايله  ايليشكيلري و باغلري كونمزده  ده  دوام ايتديرمكده درلر. طولاييسيله ، بالقان ئولكه لرنده  ياشايان مسلمان و ترك طوپليلقلرڭ معروض قالدقلري باصقيلر جانلي اقربالق باغلري/ايليشكيلري قناليله  تركيه يه  آقتاريلمقده در. أوزللكله  بوڭاليم و چاتيشمه  دونملرنده ، يعني بالقانلرده كي ترك و ديگر مسلمان آزينلقلره  يوڭليك باصقيلرڭ ياشانديغي دونملرده ، آنقره  يوڭتيمي تركيه ده كي بالقان كوكنلي نفوسي كوز أوڭنه  آلمق زورنده  قالييور. چونكه  تركيه ده  ياشايان بالقان كوچمنلرينڭ بللي بر أورگوتلنمه  دوزينه  اولاشمش بر ”بالقان لوبيسي“ اولوشديردقلريني سويله يه بيليرز. طولاييسيله  تركيه ده كي بالقان كوكنلي نفوس، بالقانلرده  ياشانيلان صورونلر و اولايلر قارشيسنده  ترك حكومتلري و ترك طيش پوليتيقه سي أوزرنده  بر باصقي اولوشديرابيلييور، حكومتلر و ترك طيش پوليتيقه سي ده  بو باصقي يي دقّته  آلمق زورنده  قالييور. بونڭ اڭ كوزل أورنگي بوسنه - حرسك و قوصوه  صاواشلري صيره سنده  ياشاندي. تركيه نڭ بو صاواشلر سورجنده  بوشناقلرڭ و آرناؤدلرڭ لهنه  آقتيف طيش پوليتيقه  ايزلمه سنده ، تركيه ده  ياشايان بوشناق و آرناؤد نفوسڭ حسّاسيتلري و طلبلري أونملي بر رول اوينادي. ٣. بالقانلرده  ترك و مسلمان نفوس بالقانلر جغرافيه سنده  ياقلاشيق رقملرله  ١ ميليون ٧٠ بيڭ ترك و ٨،٢ ميليون (بالقانلي تركلر داخل) مسلمان نفوس ياشامقده در. كونمزده  ياقلاشيق رقملرله  بولغارستانده  ٧٦٣ بيڭ، يونانستانده  ١٢٠ بيڭ، ماكدونيه ده  ٧٨ بيڭ، قوصوه ده  ٤٠ بيڭ و رومانيه ده  ٧٠ بيڭ ترك نفوس ياشامقده در. بالقانلرده كي ديگر مسلمان طوپليلقلر آرناؤدلر، بوشناقلر، طوربشلر و پوماقلردر. پوماقلر بولغارستان، ماكدونيه  و يونانستانده  ياشايان صیلاو كوكنلي، طوربشلر ايسه  چوغونلغي ماكدونيه ده  ياشايان ماكدون كوكنلي مسلمان طوپليلقلردر. … بالقانلي تركلر و اتنيك كوكنلري نه  اولورسه  اولسون بالقانلي مسلمان طوپليلقلر تركيه يه  قارشي اولوملي دوشونجه لر بسلييورلر. بو طوپليلقلر أوزللكله  باصقي، چاتيشمه  و قريز دونملرنده  تركيه يي ”قوروييجي دولت“ اولارق كورويورلر. تركيه  دولتي و طوپلومي ده ، هم كندي ايچنده  بالقان كوكنلي بر نفوسڭ ياشييور اولمسي هم ده  تاريخی- كولتورل باغلر نه دنيله  بالقانلي تركلري و مسلمانلري كندي صويداشلري، دينداشلري و دوستلري اولارق كورمكده در. بو نه دنله ، هم دولت هم ده  قامو اويي دوزينده  تركيه نڭ بو انسانلره  اولان ايلگيسي - أوزللكله  قريز، چاتيشمه  و باصقي دونملرنده - صوڭ درجه  يوكسك اولمقده در. ٤. بالقانلرڭ ژئوپوليتيك قونومي بالقانلري تركيه  ايچون أونملي قيلان و تركيه نڭ بولگه  ايله  اولان ايليشكيلريني ياقيندن اتكيله ين دردنجي فاقتور بولگه نڭ ژئوپوليتيك قونوميدر. بالقانلر بولگه سنڭ ژئوپوليتيك آچيدن أونملي اولمه سنڭ باشليجه  نه دنلري آشاغيده كي كبيدر: (١) تركيه نڭ بالقانلرده  بولونان تك طوپراق پارچه سي اولان طوغو طراقيه  بولگه سي استانبول و بوغازلرڭ صاوونمسي آچيسندن بيوك أونم طاشيمقده در. بالقانلر أوزرندن كله بيله جك بر صالديري ايچون طوغو طراقيه  بولگه سنده  يترلي ”ئولكه  درينلگي“ بولونمامقده  و بو نه دنله  بوراسي بر ”ستراتژيك صاوونمه  بولگه سي“ اولارق دگرلنديريلمكده در. (٢) بالقانلر، تركيه نڭ آوروپه يه  آچيلان يوليدر. تركيه نڭ اقونوميك و سياسی ايليشكيلرينڭ اڭ يوغون اولديغي آوروپه  ئولكه لريله  آراسنده كي باغلانتي يوللري بو بولگه دن كچر. طولاييسيله  بالقانلرڭ استقرار و باريش ايچنده  بولونمسي، هم تركيه نڭ كوگنلگي ايچون هم ده  بو باغلانتي يوللرينڭ كسيلمه مسي و اقسامامه سي آچيسندن بيوك أونم طاشييور. بو نه دنله  ١٩٢٣’دن بو يانه  ترك طيش پوليتيقه سي، بالقان جغرافيه سنده  استقرار و باريش اورتامنڭ وار اولمه سني ايسته مش و بونڭ ايچون سوركلي اولارق بولگه  ئولكه لري ايله  ايش برلگي قورمه  يوللرينى آرامشدر. (٣) بالقانلري ژئوپوليتيك يوڭدن أونملي قيلان بر باشقه  خصوص ايسه  يونانستانڭ بو بولگه ده  ير آلييور اولمسيدر. … يونانستانڭ بالقان جغرافيه سنده  اتكين بر آقتور حالنه  كلمه مسي، ديگر بولگه  ئولكه لريله  تركيه يي زور طورومده  بيراقابيله جك ايليشكيلر كليشديرمه مسي و تركيه نڭ بو جغرافيه ده  يونانستاني دنگه له مسي ويا يونانستاندن داها اتكيلي/بليرله ييجي اولمسي تركيه  ايچون صوڭ درجه  أونملي بر قونودر. (٤) بالقانلر بولگه سي آوروپه ، آسيه  و اورته  طوغو آراسنده  هوا و قره  طاشيمه جيلغنده  كچيش يوليدر. آيريجه  صو يولي طاشيمه جيلغي آچيسندن اورته  آوروپه ، قره دڭز و آق دڭزده  أونملي اتكيلري اولان ستراتژيك بر بولگه در. (٥) بالقانلر، آوروپه دن اورته  طوغو پترول آلانلريني هدف آلان محتمل عسكري حركاتلرڭ اس و دستك بولگه سي اولمه  أوزللگنى طاشير. 1. Tarihi Bağlar Balkanlar tarihi olarak Osmanlı İmparatorluğu’nun başlıca yayılma alanıydı. Osmanlı İmparatorluğu bir Asya veya Orta Doğu İmparatorluğundan çok, bir Balkan İmparatorluğu görünümündeydi. Çünkü beşeri kaynaklar ve ekonomik gelirler büyük ölçüde Balkanlar’dan sağlanıyordu. İmparatorluğun 215 sadrazamından 62’si Balkanlı idi. Ayrıca İmparatorluk yönetimi en çok Balkanlar’a önem veriliyor ve en önemli yatırımlar bu bölgeye yönelik gerçekleştiriliyordu. Böylece yaklaşık 550 yıl süren Osmanlı egemenliği bölgenin dinsel, etnik, ekonomik ve kültürel yapısını etkileyerek günümüze dek ulaşan gelişmeler üzerinde değişik düzeylerde ve yoğunluklarda belirleyici oldu. Osmanlı Devleti ile Balkan halkları arasında yaşanan tarihsel egemenlik ilişkileri kaçınılmaz olarak bir takım önyargılar üretti. Yunanlılar, Ortodoks Slav milletler (Sırplar, Karadağlılar ve Bulgarlar), Makedonlar ve Romenler nezdinde Türklere yönelik olumsuz önyargılar oluştu. Çünkü bu milletler 19. yüzyılın başlarından itibaren ulusal bağımsızlık mücadelelerini Osmanlı yönetimine karşı verdiler. Bağımsızlık sonrasında ise, kendi ulus-devletlerini oluşturma sürecinde kendi tarihlerini yeniden kurgularken “Osmanlı/Türk karşıtlığını” geliştirdiler ve hem siyasal hem de kültürel düzeyde Osmanlı geçmişinden / mirasından arınma çabasına girdiler. Yunanlılar, Ortodoks Slav milletler, Makedonlar ve Romenler Osmanlı egemenliğini siyasal, ekonomik ve kültürel baskı / esaret dönemi olarak tanımladılar. “Osmanlı esareti” altında oldukları için Batı Avrupa’da yaşanan Rönesans, Reform ve Aydınlanma süreçlerinden geri kaldıklarını ileri sürerek, günümüzde yaşadıkları sorunların birçoğunu ve Batı Avrupa’ya göre ekonomik-toplumsal geri kalmışlıklarını Osmanlı egemenliği / esareti dönemine bağladılar. Bu bakış açısı için, Osmanlı İmparatorluğu’nun bir başka olumsuz etkisi, Balkanlar bölgesine İslamiyet dininin taşınmasıdır. Boşnaklar, Pomaklar, Torbeşler, Müslüman Arnavutlar ve Balkanlı Türkler, Osmanlı İmparatorluğu’nun Balkanlar’daki “olumsuz İslam mirası” olarak görülmektedir. Türkiye tarafından bakıldığında da Balkanlar’daki gayrimüslim milletlere (özelliklede Yunan ve Ortodoks Slav milletlere) yönelik olumsuz bir önyargının var olduğu söylenebilir. 19. yüzyılda Osmanlı egemenliğine karşı ortaya çıkan milliyetçi hareketler, bu hareketlerin başarıya ulaşıp kendi bağımsız ulus devletlerini kurmaları, Balkan Savaşları’nda Osmanlı İmparatorluğu’nun bozguna uğratılması ve bölgeden kovulması, Osmanlı yönetiminin bölgeden çekilmesi ile birlikte Türk ve Müslüman topluluklara yönelik saldırıların yapılması gibi tarihsel gelişmeler zaman içerisinde Türkiye’de Balkanlı gayrimüslim milletlere ve devletlere karşı olumsuz bir önyargı geliştirdi. Türkiye Cumhuriyeti kurulduktan sonra da Balkanlar, Türk dış politikası açısından genelde olumsuz bir bölge olarak algılandı. Çünkü iki dünya savaşı arasında bölge, İtalya’nın yayılma alanlarından birisi oldu. İkinci Dünya Savaşı sonrasında ise Balkanlar bölgesi SSCB’nin “arka bahçesi” ve “komünist tehdidin geliş yolu” olarak algılandı. Ayrıca Türk devlet adamları ve kamuoyu, bu coğrafyayı “azınlık sorunlarının yaşandığı ve bu nedenle uzak durulması gereken karmaşık bir bölge” olarak gördü. Öte yandan, Balkanlar’ın Osmanlı-Türk siyaset hayatını yakından etkilemiş olduğunu söyleyebiliriz. Milliyetçilik, cumhuriyetçilik, laiklik, parlamentarizm, liberalizm, sosyalizm gibi Batı Avrupa’da gelişen siyasi fikirler ve hareketler Balkan toprakları yoluyla Osmanlı siyaset hayatına girmiş ve güçlenmiştir. Örneğin; Osmanlı İmparatorluğu’nda 1908 Meşrutiyet Devrimini gerçekleştiren İttihat ve Terakki Cemiyeti’nin en önemli merkezlerinden ikisi Selanik ve Manastır idi. Ayrıca Balkan coğrafyası askeriye, ekonomi ve bilim-teknoloji alanlarında Osmanlı Devleti’ni besleyen bir bölgeydi. Çünkü Avrupa’da bu alanlarda meydana gelen gelişmeler ve ortaya çıkan yenilikler Balkanlar üzerinden Osmanlı İmparatorluğu’na nüfuz ediyordu. 2. Balkan Kökenli Nüfus 1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı ile birlikte yaklaşık 100 yıl sürecek olan Balkanlar’dan Türkiye’ye göç dalgaları başladı. En son göç dalgası 1990’lı yıllarda Bosna-Hersek ve Kosova savaşları nedeniyle yaşandı. 100 yıl kadar sürmüş ve Müslüman Arnavutları, Boşnakları, Torbeşleri, Pomakları ve Türkleri Balkanlar’dan Türkiye’ye taşımış olan bu göç dalgaları günümüz Türkiye’sinde yaklaşık 5-7 milyon olarak tahmin edilen bir Balkan kökenli nüfus meydana getirdi. Bu insanların halen Balkan ülkelerinde akrabaları yaşamaktadır. Türkiye’deki Balkan kökenli insanlar, geldikleri ülkelerdeki akrabaları ile ilişkileri ve bağları günümüzde de devam ettirmektedirler. Dolayısıyla, Balkan ülkelerinde yaşayan Müslüman ve Türk toplulukların maruz kaldıkları baskılar canlı akrabalık bağları/ilişkileri kanalıyla Türkiye’ye aktarılmaktadır. Özellikle bunalım ve çatışma dönemlerinde, yani Balkanlar’daki Türk ve diğer Müslüman azınlıklara yönelik baskıların yaşandığı dönemlerde, Ankara yönetimi Türkiye’deki Balkan kökenli nüfusu göz önüne almak zorunda kalıyor. Çünkü Türkiye’de yaşayan Balkan göçmenlerinin belli bir örgütlenme düzeyine ulaşmış bir “Balkan lobisi” oluşturduklarını söyleyebiliriz. Dolayısıyla Türkiye’deki Balkan kökenli nüfus, Balkanlar’da yaşanılan sorunlar ve olaylar karşısında Türk hükümetleri ve Türk dış politikası üzerinde bir baskı oluşturabiliyor, hükümetler ve Türk dış politikası da bu baskıyı dikkate almak zorunda kalıyor. Bunun en güzel örneği Bosna-Hersek ve Kosova savaşları sırasında yaşandı. Türkiye’nin bu savaşlar sürecinde Boşnakların ve Arnavutların lehine aktif dış politika izlemesinde, Türkiye’de yaşayan Boşnak ve Arnavut nüfusun hassasiyetleri ve talepleri önemli bir rol oynadı. 3. Balkanlar’da Türk ve Müslüman Nüfus Balkanlar coğrafyasında yaklaşık rakamlarla 1 milyon 70 bin Türk ve 8,2 milyon (Balkanlı Türkler dâhil) Müslüman nüfus yaşamaktadır. Günümüzde yaklaşık rakamlarla Bulgaristan’da 763 bin, Yunanistan’da 120 bin, Makedonya’da 78 bin, Kosova’da 40 bin ve Romanya’da 70 bin Türk nüfus yaşamaktadır. Balkanlar’daki diğer Müslüman topluluklar Arnavutlar, Boşnaklar, Torbeşler ve Pomaklar’dır. Pomaklar Bulgaristan, Makedonya ve Yunanistan’da yaşayan Slav kökenli, Torbeşler ise çoğunluğu Makedonya’da yaşayan Makedon kökenli Müslüman topluluklardır. … Balkanlı Türkler ve etnik kökenleri ne olursa olsun Balkanlı Müslüman topluluklar Türkiye’ye karşı olumlu düşünceler besliyorlar. Bu topluluklar özellikle baskı, çatışma ve kriz dönemlerinde Türkiye’yi “koruyucu devlet” olarak görüyorlar. Türkiye devleti ve toplumu da, hem kendi içinde Balkan kökenli bir nüfusun yaşıyor olması hem de tarihsel-kültürel bağlar nedeniyle Balkanlı Türkleri ve Müslümanları kendi soydaşları, dindaşları ve dostları olarak görmektedir. Bu nedenle, hem devlet hem de kamuoyu düzeyinde Türkiye’nin bu insanlara olan ilgisi - özellikle kriz, çatışma ve baskı dönemlerinde - son derece yüksek olmaktadır. 4. Balkanlar’ın Jeopolitik Konumu Balkanlar’ı Türkiye için önemli kılan ve Türkiye’nin bölge ile olan ilişkilerini yakından etkileyen dördüncü faktör bölgenin jeopolitik konumudur. Balkanlar bölgesinin jeopolitik açıdan önemli olmasının başlıca nedenleri aşağıdaki gibidir: (1) Türkiye’nin Balkanlar’da bulunan tek toprak parçası olan Doğu Trakya bölgesi İstanbul ve Boğazların savunması açısından büyük önem taşımaktadır. Balkanlar üzerinden gelebilecek bir saldırı için Doğu Trakya bölgesinde yeterli “ülke derinliği” bulunmamakta ve bu nedenle burası bir “stratejik savunma bölgesi” olarak değerlendirilmektedir. (2) Balkanlar, Türkiye’nin Avrupa’ya açılan yoludur. Türkiye’nin ekonomik ve siyasal ilişkilerinin en yoğun olduğu Avrupa ülkeleriyle arasındaki bağlantı yolları bu bölgeden geçer. Dolayısıyla Balkanlar’ın istikrar ve barış içinde bulunması, hem Türkiye’nin güvenliği için hem de bu bağlantı yollarının kesilmemesi ve aksamaması açısından büyük önem taşıyor. Bu nedenle 1923’ten buyana Türk dış politikası, Balkan coğrafyasında istikrar ve barış ortamının var olmasını istemiş ve bunun için sürekli olarak bölge ülkeleri ile işbirliği kurma yollarını aramıştır. (3) Balkanlar’ı jeopolitik yönden önemli kılan bir başka husus ise Yunanistan’ın bu bölgede yer alıyor olmasıdır. … Yunanistan’ın Balkan coğrafyasında etkin bir aktör haline gelmemesi, diğer bölge ülkeleriyle Türkiye’yi zor durumda bırakabilecek ilişkiler geliştirmemesi ve Türkiye’nin bu coğrafyada Yunanistan’ı dengelemesi veya Yunanistan’dan daha etkili/belirleyici olması Türkiye için son derece önemli bir konudur. (4) Balkanlar bölgesi Avrupa, Asya ve Orta Doğu arasında hava ve kara taşımacılığında geçiş yoludur. Ayrıca suyolu taşımacılığı açısından Orta Avrupa, Karadeniz ve Akdeniz’de önemli etkileri olan stratejik bir bölgedir. (5) Balkanlar, Avrupa’dan Orta Doğu petrol alanlarını hedef alan muhtemel askeri harekâtların üs ve destek bölgesi olma özelliğini taşır. *Caner SANCAKTAR’ın http://www.tasam.org sitesindeki  27.05.2010 tarihli yazısından alınmıştır.

طاغدن كلوب باغده كني قوغمق حقّي اولماديغي حالده  امك ويريلن بر يري، بر ايشي صاحبلرندن زورله  آلمه يه  چاليشمق آڭلامنده  قوللانيلير. معلوم امك قوتسالدر. هركسڭ امگنه  صايغي كوسترملي، كيمسه نڭ حقّنى حقسز يره  الندن آلمامليدر. بر شيئي حقّ ايتمك ايچون آلنلر ترله ملى، امك ويريلمليدر. گله لم حكايه سنه : افنديم، كويلينڭ بري كندينه  اكه جك بر ساحه  آچمق ايچون طاغده كي فونده لق و چاليلري سوكوب تميزلييورمش. آيريق اوتي كبي چابوق أوره يوب اطرافي قاپلايان اوتلري ده  سوكوب سوكوب آتمش. بو آيريق اوتلرندن بري اراضينڭ اگيمندن اولسه  كرك، چوق باقيملي بر باغڭ ايچنه  دوشمش. باغ صاحبي ده  بوني أونمسه مه مش. فقط بر ده  باقمشكه  باغنڭ هر طرفنڭ آيريق اوتلريله  طولديغني كورمش. بر سورو ايشجي طوتارق باغني بو آيريق اوتلرندن تميزله مش، اييجه  مصرفه  كيرمش. طوپراغڭ درينلكلرينه  صالقيم صاچاق كوك صالان بو آيريق اوتلريني تميزلتيركن كندي كندينه  شويله  ميريلدانمش: ”طاغدن كلديڭز، باغده كي آصمه لريمي قوغمه يه  قالقديڭز. أويله  ياغمه يوق!“ Hakkı olmadığı hâlde emek verilen bir yeri, bir işi sahiplerinden zorla almaya çalışmak anlamında kullanılır. Malum emek kutsaldır. Herkesin emeğine saygı göstermeli, kimsenin hakkını haksız yere elinden almamalıdır. Bir şeyi hak etmek için alınlar terlemeli, emek verilmelidir. Gelelim hikâyesine: Efendim, köylünün biri kendine ekecek bir saha açmak için dağdaki fundalık ve çalıları söküp temizliyormuş. Ayrık otu gibi çabuk üreyip etrafı kaplayan otları da söküp söküp atmış. Bu ayrık otlarından biri arazinin eğiminden olsa gerek, çok bakımlı bir bağın içine düşmüş. Bağ sahibi de bunu önemsememiş. Fakat bir de bakmış ki bağının her tarafının ayrık otlarıyla dolduğunu görmüş. Bir sürü işçi tutarak bağını bu ayrık otlarından temizlemiş, iyice masrafa girmiş. Toprağın derinliklerine salkım saçak kök salan bu ayrık otlarını temizletirken kendi kendine şöyle mırıldanmış: “Dağdan geldiniz, bağdaki asmalarımı kovmaya kalktınız. Öyle yağma yok!”

Belgeler Hakkında  Türk demokrasi tarihindeki darbe geleneğinin ilk örneği kabul edilen Bâb-ı Âlî baskını, 23 Ocak 1913 tarihinde bir grup İttihat ve Terakki üyesinin Bâb-ı Âlî denilen hükümet merkezine giderek Kamil Paşa Hükümetine karşı yapmış olduğu askeri bir darbedir. 1912’de İttihat ve Terakki Partisi’nin açık ara kazandığı seçimlerden sonra (bu seçimler, muhalif milletvekili adaylarının dövülmesinden dolayı “Sopalı Seçimler” adıyla hatırlanacaktır), partiler üstü kurulan Büyük Kabine’nin İttihat ve Terakki Parti üyelerine gösterdiği baskıcı tutumlar ve Balkan Savaşlarındaki mağlubiyet, iç siyasetteki gerilimi artırmış; hem İttihat ve Terakki Partisi hem de Hürriyet ve İtilaf Fırkası Kamil Paşa Hükümetine karşı darbe hazırlığına başlamıştır. Bu hazırlığı sonuca götüren parti İttihat ve Terakki olmuş; 23 Ocak günü Bâb-ı Âlî’ye kanlı bir baskın yapılarak Harbiye Nazırı Nazım Paşa öldürülmüş, Sadrazam Kamil Paşa’ya da silah zoruyla istifa mektubu yazdırılmıştır. Tarihi sayfalara kara bir leke olarak geçen bu darbenin etkileri uzun süre devam etmiş, ne yazık ki Türk siyasetinde kötü bir çığır açılarak hükümetlere birçok kere darbe teşebbüsleri olmuştur. Buna örnek olarak, Bâb-ı Âlî baskınının hemen ardından İttihat ve Terakki muhalifleri (Satvet Lütfi ve arkadaşları) bir darbeyle iktidarı ele geçirmek istemişse de başarılı olamamış, sorumlular tutuklanarak çeşitli cezalara çarptırılmıştır. Aşağıda, bu başarısız darbe girişimine ilişkin iki belge yer almaktadır. Belgelerin ilki suçluların cezalandırılmasına ilişkin padişahın irade-i seniyyesi, diğeri bu irade-i seniyyenin özetidir. İkinci belgede bahsedilen Harbiye Nezareti tezkiresi ve Divan-ı Harb-i Örfî mazbatası uzun olduğu için dergimize konulmamış, buna mukabil merak eden okuyucularımız için web sitemize eklenmiştir. İlginçtir ki, bu belgelerin yazılış tarihinden 10 gün sonra Sadrazam Mahmud Şevket Paşa suikasta uğrayarak öldürülmüş, ancak İttihat ve Terakki Partisi muhaliflere tutumunu daha da sertleştirerek devleti yönetmeye devam etmiştir.   Belgenin Transkripsiyonu Hüve / İrâde-i Seniyye / Harbiye Nezâreti / Tahrîrât Dâiresi / Tahrîrât Kalemi / 610 Hükûmet-i hâzırayı vesâit-i cebriye ve gayr-ı meşrû‘a ile taklîb ve iskât etmek üzere beynlerinde bir ittifâk-ı hafî akd eyledikleri ve bu bâbda ba‘zı ef‘âl ve tedâbîre dahi tevessül ettikleri bi’l-muhâkeme tahakkuk eden Satvet Lütfi ve Serdarzâde Sıdkı ve Hasan Vasfi ve Muşlu Said ve Ahmed Bedevî ve Haliç İdâresi müfettişi Sıdkı ve Mülâzım Lütfi efendilerin müebbeden ve Tevfik ve Mahmud ve Salih efendilerin dahi onar sene müddetle muvakkaten kal‘abend edilmelerine ve cürm-i mezkûrda esâsen medhaldâr oldukları halde taharriyâta şurû‘dan mukaddem hükûmete ihbâr-ı madde eden Rahmi ve Fethi ve Mustafa Vasfi efendilerin dahi mu‘âfiyetleriyle beraber ikişer sene müddetle Zabtiye Nezâreti altında bulundurulmalarına ve Binbaşı Hüseyin Avni Beyin berâetine ve Matbaacı Leonidi’den on beş lira cezâ-yı nakdî ahzına dâir Dîvân-ı Harb-i Örfî’den verilmiş olan karâr tasdîk olunmuştur. İşbu irâde-i seniyyenin icrâsına Harbiye Nezâreti me’mûrdur. Fî 25 Cemâziye’l-âhir sene 1331, fî 19 Mayıs sene 1329. (1 Haziran 1913) Mehmed Reşâd / Sadrâzam ve Harbiye Nâzırı Mahmud Şevket 2. Belge Belgede Geçen Bazı Kelimelerin Yazılış Şekilleri Buradaki iki nokta gibi gözüken işaret “hemze”dir. “He” harfi aslında bir önceki harfe ait olmakla birlikte sol tarafa fazla yanaşmış. Burada “Elif” harfi üzerinde görünen iki çizgi ise “tenvin”dir. İlk bakışta “Mim” ve “Dal” harflerini fark etmek zor olabilir. Fakat yine siyak-sibaktan yani cümlenin geliş ve gidişinden okumak mümkün hatta sonraki karşılaştığınızda kolay. “Dal” harfi adeta yokmuş gibi. Fakat kelimenin gelişinden ve yazılış şeklinde aşinalıktan sonra okumak ve fark etmek zor değil. Burada da “Ayın” harfi ve “Ra” harfi ile olan birleşimi dikkatinizi çekmiştir. Bu çizgi, tarihlerde kullanılan “Fi”yi ifade eder. Noktaların olmayışı okumak konusunda zorlaştırıcı olsa da belgenin ilişkili olduğu noktayla değerlendirildiğinde tahmin etmek mümkün. Haddi zatında ne olduğu harflerle de anlaşılabilir. Kelimeler: İrâde-i seniyye: Padişahın, mabeyn (genel sekreterlik) aracılığıyla ilgili yerlere ulaşan emriTahrîrât: Yazı işleriVesâit-i cebriye: Baskı araçlarıTaklîb: Değiştirmekİskât: DüşürmekBeynlerinde: AralarındaHafî: GizliTedâbîr: TedbirlerTevessül: Baş vurmakBi’l-muhâkeme: Mahkeme kararı ileKal‘abend: Devlet memuru olup, görevinden doğma suçtan ötürü belli koşullar altında kalelerde hapsedilen kişiCürm-i mezkûr: Zikredilen suçMedhaldâr: Bir işe karışmış olanTaharriyât: AraştırmalarŞurû‘: BaşlamaMukaddem: ÖnceAhz: AlmakDivan-ı Harb-i Örfî: Olağanüstü hal zamanında askerî hakimlerden müteşekkil, sivillerin de yargılanabildiği mahkemeHazîne-i Evrâk: Arşiv dairesiMelfûfât: Ekler, bir resmi yazıya ilişik ek yazılarTecziye: Cezalandırma

ايتديگڭ يميني سڭا اعاده  ايدييورم نگبولي محاربه سي ٢٥ ايلول ١٣٩٦’ده  عثمانلي اوردوسنڭ مجارستان، قوتسال روما- جرمن ايمپراطورلغي، فرانسه ، افلاك، لهستان، انگلتره  قراللغي، ايسقوچيه  قراللغي، اسكي ايسويچره  قونفده راسيوني، ونه ديك جمهوريتي، جنووه  جمهوريتي، ست. ژان شوواليه لري عسكرلرندن اولوشمش بر خاچلي اوردوسيله  طونا نهري أوزرنده  بولونان نگبولي قلعه سي ياقينلرنده  ياپديغي و عثمانلي ظفريله  صوڭوچلانمش بر صاواشدر. بو صاواش عين زمانده  نگبولي خاچلي سفري دييه  ده  آڭيلمقده  اولوب اورته چا غڭ صوڭنجي بيوك خاچلي سفري اولارق ده  نيته لنديريلمكده در. بعض قايناقلرده  صاواشڭ تاريخي ٢٨ ايلول اولارق ويريلمشدر. ييلديريم بايزيدڭ ١٣٩٥’ده  استانبولي ايكنجي دفعه  قوشاتمقده  ايكن يڭي بر خاچلي اوردوسي حقّنده  خبري اولدي. عثمانلي استخباراتي ايي چاليشمشدي. اساسًا استانبول بوغازندن كچن و خاچلي طونانمه سنه  اشتراك ايده جك اولان كميلر كورولمكده يدي. آيريجه  بيزانس ايمپراطوري ٢نجی مانوئل پالائیلوغوسڭ مجار قرالنه  كوندرديگي ييلديريمڭ خاچلي اوردوسندن خبردار اولديغنه  دائر مساژ ده  عثمانليلرڭ النه  كچمشدي. خاچلي اوردوسي بودايه  ايريشديگي زمان ييلديريم، استانبول قوشاتمه سني چوقدن بيراقمش بولونويوردي. غازي اورانوس بك قوموته سنده كي آقينجيلر همن ايلرله مشلر و عثمانلي اوردوسنڭ كذرگاهي ايچون كشف ياپمه يه  باشلامشلردى. بايزيد استانبولڭ آبلوقه سي ايچون آز صاييده  برلكلري كري بيراقدي و بو يوزدن بيزانسليلر طونانمه لرينى طونايه  كوندره مديلر. صاواشڭ باشلرنده  تپه دن طيرناغه  زرهلي سچكين خوسپيتاليئر شوواليه لري عثمانليلرڭ أوڭجي برلكلرينه  غائبلر ويرديرمش، اونلري قوغالامق ايچون ايلرله دكجه  ترك عسكرلرينڭ داها أوڭجه دن يرلره  صاپلادقلري قازيقلرڭ اولديغي بولگه يه  كلمشلر و آتلرله  ايلرله مه نڭ ممكن اولماديغني كورنجه  آتلرندن اينمشلردر. آنجق آغير زرهلي اولدقلرندن طولايي چابوجاق يورولمشلردر. بويله جه  ترك اوردوسنڭ صاواش پلاني تام آڭلاميله  دوره يه  كيرمش، تپه لرڭ و آغاجلقلرڭ اولديغي يرده  قونوشلانان ترك اوردوسنڭ اصل كوجي صاواشه  داخل اولنجه  شوواليه لرڭ أوڭلي قوموتانلري ده  داخل تمامنه  ياقيني امحا ايديلمشدر. نگبولي صاواشي، عثمانلينڭ ايلك زمانلرنده  اسيرلرڭ ئولديرولديگي تك صاواشدر. آنجق چوجق ياشده كي خاچلي عسكرلرينڭ جاني باغيشلاندي و اونلر ده  مسلمان اولارق يتيشديريلمك أوزره  ترك عائله لرينه  كوندريلدي. صويليلر ايسه  فديه  قارشيلغي سربست بيراقيلدي. نگبولي صاواشنده  تركلري ايلك دفعه  طانييان و ييلديريم بايزيدڭ قوماندانلغنه  و قهرمانلغنه  حيران قالان قورقوسز ژان، اسارتدن قورتولورسه  بر داها تركلره  قيليچ چكميه جگنه  دائر يمين ايتمشدر. فديه  قارشيلغنده  سربست قالدقدن صوڭره  ييلديريم بايزيد كنديسني چاغيرارق، ”ايتديگڭ يميني سڭا اعاده  ايدييورم. عكسنه  اگر شرفنى قورويان بر آدم ايسه ڭ سلاحڭى آل و خريستيانلغڭ بتون قوتلريني عليهمه  طوپلا. بويله جه  بڭا قزانمق ايچون يڭي فرصتلر طانيمش اولورسڭ. زيرا بن آنجق اللّٰهڭ ديننى يايمق و اونڭ رضاسنه  قاووشمق ايچون دنيايه  جهاد ياپمه يه  كلمشم“ ديمشدر. نگبولي محاربه سندن صوڭره  عثمانلي آقينجيلري مجارستان ايچلرينه  قدر كيره رك پك چوق غنيمتله  دونديلر. بالقانلرده  عثمانليلري يڭمه نڭ ممكن اولماديغي اورته يه  چيقدي. ودين پرنسلگي ده  الحاق ايديله رك بولغار قراللغي تمامًا اورته دن قالديريلدي. Niğbolu Muharebesi 25 Eylül 1396’da Osmanlı ordusunun Macaristan, Kutsal Roma-Cermen İmparatorluğu, Fransa, Eflak, Lehistan, İngiltere Krallığı, İskoçya Krallığı, Eski İsviçre Konfederasyonu, Venedik Cumhuriyeti, Genova Cumhuriyeti, St. Jean Şövalyeleri askerlerinden oluşmuş bir Haçlı Ordusu’yla Tuna Nehri üzerinde bulunan Niğbolu kalesi yakınlarında yaptığı ve Osmanlı zaferiyle sonuçlanmış bir savaştır. Bu savaş aynı zamanda Niğbolu Haçlı Seferi diye de anılmakta olup Ortaçağın sonuncu büyük Haçlı Seferi olarak da nitelendirilmektedir. Bazı kaynaklarda savaşın tarihi 28 Eylül olarak verilmiştir. Yıldırım Bayezid’in 1395’te İstanbul’u ikinci defa kuşatmakta iken yeni bir Haçlı ordusu hakkında haberi oldu. Osmanlı istihbaratı iyi çalışmıştı. Esasen İstanbul Boğazı’ndan geçen ve Haçlı donanmasına iştirak edecek olan gemiler görülmekteydi. Ayrıca Bizans İmparatoru II. Manuel Palaiologos’un Macar Kralına gönderdiği Yıldırım’ın Haçlı ordusundan haberdar olduğuna dair mesaj da Osmanlıların eline geçmişti. Haçlı ordusu Buda’ya eriştiği zaman Yıldırım, İstanbul kuşatmasını çoktan bırakmış bulunuyordu. Gazi Evranos Bey komutasındaki akıncılar hemen ilerlemişler ve Osmanlı ordusunun güzergâhı için keşif yapmaya başlamışlardı. Bayezid İstanbul’un ablukası için az sayıda birlikleri geri bıraktı ve bu yüzden Bizanslılar donanmalarını Tuna’ya gönderemediler. Savaşın başlarında tepeden tırnağa zırhlı seçkin Hospitalier Şövalyeleri Osmanlıların öncü birliklerine kayıplar verdirmiş, onları kovalamak için ilerledikçe Türk askerlerinin daha önceden yerlere sapladıkları kazıkların olduğu bölgeye gelmişler ve atlarla ilerlemenin mümkün olmadığını görünce atlarından inmişlerdir. Ancak ağır zırhlı olduklarından dolayı çabucak yorulmuşlardır. Böylece Türk ordusunun savaş planı tam anlamıyla devreye girmiş, tepelerin ve ağaçlıkların olduğu yerde konuşlanan Türk ordusunun asıl gücü savaşa dahil olunca şövalyelerin ünlü komutanları da dahil tamamına yakını imha edilmiştir. Niğbolu Savaşı, Osmanlı’nın ilk zamanlarında esirlerin öldürüldüğü tek savaştır. Ancak çocuk yaştaki Haçlı askerlerinin canı bağışlandı ve onlar da Müslüman olarak yetiştirilmek üzere Türk ailelerine gönderildi. Soylular ise fidye karşılığı serbest bırakıldı. Niğbolu savaşında Türkleri ilk defa tanıyan ve Yıldırım Bayezid’in kumandanlığına ve kahramanlığına hayran kalan Korkusuz Jean, esaretten kurtulursa bir daha Türklere kılıç çekmeyeceğine dair yemin etmiştir. Fidye karşılığında serbest kaldıktan sonra Yıldırım Bayezid kendisini çağırarak, “Ettiğin yemini sana iade ediyorum. Aksine eğer şerefini koruyan bir adam isen silahını al ve Hristiyanlığın bütün kuvvetlerini aleyhime topla. Böylece bana kazanmak için yeni fırsatlar tanımış olursun. Zira ben ancak Allah’ın dinini yaymak ve onun rızasına kavuşmak için dünyaya cihad yapmaya gelmişim” demiştir. Niğbolu Muharebesinden sonra Osmanlı akıncıları Macaristan içlerine kadar girerek pek çok ganimetle döndüler. Balkanlarda Osmanlıları yenmenin mümkün olmadığı ortaya çıktı. Vidin Prensliği de ilhak edilerek Bulgar Krallığı tamamen ortadan kaldırıldı.

Aşağıdaki suallerin cevaplarını bulduktan sonra kutulara rakamlara göre yerleştiriniz. Kırmızı dairelere denk gelen harfleri rakam sırasına göre aşağıdaki kutuya yerleş­tirdikten sonra çıkan cümleyi Latin harfleri ile yazarak anahtar cümleyi bulunuz. Sayfanın fotoğrafını çektikten sonra cevaplarınızı en geç 25 Eylül’e kadar [email protected] adresine gönderiniz. Gelen doğru cevaplar arasından yapılacak kur’a ile 5 okuyucumuza Osmanlıca Ajanda hediye edilecektir. Neticeler sosyal medya hesaplarımızdan duyurulacaktır.                      C E V A P         

Safranbolu Muvakkithânesi Bu vakfı Köprülüzâde Mehmet Paşa merhûmunOlub bünyâd kıldı cümle ehl-i beldeyi ihyâ Yapıldı camiisi yanına bir de kütübhâneBekâda rûh-i pâkin rahmete gark eyleye Mevlâ Tanîn endâzdır her sâatin rakkâsı gurdûneBu yerlerde nazîrin görmemiştir dîde-i dünyâ Mücevher-i sâat âsâ bak Kerîmi yazdı târîhinBinâ oldu ne a’lâ bu muvakkıthâne-i vâlâKetebehu Mehmet Rıf’at بو وقفی كوپریلی زاده محمد پاشا مرحومڭاولوب بنیاد قیلدی جمله اهل بلده یي احیا یاپلدی جامعیسی یاننه بر ده كتب خانهبقاده روح پاكن رحمته غرق ایلیه مولا طنین اندازدر هر ساعتڭ رقاسی كردونهبو یرلرده نظیرین كورممشدر دیدۀ دنیا مجوهر ساعت آسا باق كریمی یازدی تاریخنبنا اولدی نه اعلی بو موقتخانۀ والاكتبه محمد رفعت Bir Kitâbe Allah rızâsı için hemşîre-i Selîm HânEtti bu şâhrâha icrâ-yı cûy-ı ihsân Oldu bu gûne hayra sa‘y-ı kerîmesindenSultân Mustafâ’nın rûh-ı şerîfi şâdân Çün kim rızâ-yı Hakdır dil-hâhı bu eserdenNezd-i Hudâ’da olsun hüsn-i kabûle şâyân Ol hayr-pîşe zâtı ömr ü saâdet ileEtsin hemîşe dâ’im Rabb-i Kerîm ü Mennân … su gibi dil-cû târîhin …Âb-ı zülâli cârî kıldı … Sultân1221  اللّٰه رضاسي ايچون همشيرۀ سليم خانايتدي بو شاهراهه  اجراي  جوی احسان اولدي بو گونه  خيره سعي كريمه سندنسلطان مصطفانڭ روح شريفي شادان چونكيم رضاي  حقدر دلخواهي بو اثردننزد خداده  اولسون حسن قبوله  شايان اول خير پيشه  ذاتي عمر و سعادت ايله ايتسون هميشه  دائم ربّ كريم و منان وهبي صو گبي دلجو تاريخڭ ايتدي انشادآب زلالي جاري قيلدي خديجه  سلطان ١٢٢١ Sultan Süleyman Çeşmesi / Büyükçekmece Kaçan bu çeşmesârı etti bünyâd Süleymân Hân Sultân-ı muzaffer Dedi târîhin ânın ehl-i târîh Yine akdı cihana âb-ı kevser Sene 974 قچن بو چشمه ساری اتدی بنیادسلیمان خان سلطان مظفرددی تاریخن آنڭ اهل تاریخینه آقدی جهانه آب كوثرسنه ٩٧٤ Kelimeler: Merhum: Ölmüş bir Müslüman erkekten bahsedilirken ismin başına veya sonuna getirilerek “Allah’ın rahmetine kavuşmuş, rahmetli” anlamında kullanılırİhyâ: Yeniden canlılık kazandırma, canlandırma, ortaya çıkarmaBekâ: Geleceğe doğru varlığını koruyarak devam etme, devamlılıkRûh-i pâk: Temiz ruhGark: Bir şeyle aşırı derecede dolmuş olma, bir şeye batmış, boğulmuş halde bulunma, müstağrakTanîn endâz: Çınlayan, inleyenRakkâs: Saatlerin hareketini düzenleyen, zembereğin itmesiyle sağa sola sallanarak saatin çarklarını hareket ettiren, ucu ağırlıklı uzunca çubuk, sarkaç, pandülGerdûne: Tekerlekleri dönen şeyNazîr: Benzer, eşDîde-i dünyâ: Dünyanın gözüMuvakkıthâne: İçinde muvakkitler tarafından ayarlanmış saatlerle bu işe yarayan âletlerin bulunduğu, küçük bir rasathâneyi andıran ve daha çok büyük câmilerin bitişiğinde yer alan binâVâlâ: Yüksek, yüceHemşire: Kız kardeşŞâhrâh: Ana yol, ana caddeİcrâ-yı cûy-ı ihsân: İhsanı ırmak gibi akıtmaGûne: Tür, nevi, çeşit, tarzsa‘y: Çalışmaşâdân: Sevinçli, mesrurDil-hâh: Gönül isteyenNezd-i Hudâ: Allah katındaHüsn-i kabul: Güzel kabulŞâyân: Lâyık, değer, yakışırHayr-pîşe: Hayırla uğraşanHemîşe: Dâima, her zamanÂb-ı zülâl: İçilmesi güzel, tatlı, latif, saf suCârî: Yürürlükte olan, geçerli, akanÇeşmesâr: Çeşmesi, pınarı çok olan yerBünyâd: Yapı, binâÂb-ı kevser: Cana can katan, hayat veren, saf, temiz, tatlı su

Yalan Dünyada Rahat Olmaz Bütün ömrünü mücadele ile, cihad ile geçiren Barbaros Hayreddin Paşa’nın kendi hatıratında geçen şu hadise dünyanın “rahat” yeri olmadığını göstermesi bakımından ibret vericidir: “Cezayir’i ve çevresini fethettikten sonra, kendi kendime, “Elhamdülillah, Allah Teâlâ’nın yardımı ile nerede düşman varsa yola getirdik, bize baş kaldıracak düşman bırakmadık. Gazâ yoluna da tekneleri göndererek boş bırakmadık. Artık biraz da kendi rahatımıza bakalım” dedim gece bir rüya gördüm. Rüyamda aksakallı, nurani yüzlü bir zât dedi ki, “Ya Hayreddin! Yalan dünyada rahat olmaz. Rahat, Cennet-i a’lâda olur. Seferlere devam et! Sana müjdeler olsun ki, adanın fethi yakındır. Cenâb-ı Hakkın yardımı seninledir.” Uyanınca, hatamı anlayıp, tövbe ettim. Bahsedilen yer, Cezayir’in yakınında bir ada olup, kâfirlerin elinde idi. Kendi kendime, “Gördün mü erenlerin yüce himmetini. ‘Biraz da kendi rahatımıza bakalım’ sözümüzü beğenmediler. Elhamdülillah ki, bizi ikaz ettiler, dedim. Bu ikazın şükrü olarak, fakirlere sadakalar dağıttırdım. Açları doyurdum, elbisesizleri, giydirdim. Sonra da hemen hazırlıklara başladım. Kâfirler bu adanın savunmasını iyi yapıyorlardı. Bunun için alınması çok zordu. Seferden önce bir gece, ‘Ya Rabbi, sen bize yardım et, adayı almamızı nasîb eyle’ diye dua edip yattım gece yine rüyamda bana, ‘Ey Hayreddin, sen kalbini rahat tut, niyetini hâlis eyle! Adanın fethi yakındır’ dediler. Uyanınca, Rabbime şükrettim. Kaleyi fethettik. Müslümanların işlerini kolaylaştıran, Cenâb-ı Hakka niyazda bulundum. Secdeye kapanıp, “Ya Rabbi! Kuvvet ve nusret verici sensin. Ben senin zayıf bir kulunum. Yaptıklarımı kendimden bilmekten muhafaza eyle! Ben sadece bir vasıtayım. Beni her zaman hayırlı işlere vesile kıl! Her zaman İslam’ı yaymakla meşgul eyle” diye yalvardım. يالان دنياده  راحت اولماز بتون عمريني مجادله  ايله ، جهاد ايله  كچيرن بارباروس خيرالدّين پاشانڭ كندي خاطراتنده  كچن شو حادثه  دنيانڭ ”راحت“ يري اولماديغني كوسترمسي باقيمندن عبرت ويريجيدر: ”جزايري و چوره سني فتح ايتدكدن صوڭره ، كندي كنديمه ، ”الحمد للّٰه، اللّٰه تعالينڭ يارديمي ايله  نره ده  دشمان وارسه  يوله  كتيردك، بزه  باش قالديراجق دشمان بيراقمدق. غزا يولنه  ده  تكنه لري كوندره رك بوش بيراقمدق. آرتيق براز ده  كندي راحتمزه  باقالم“ ديدم. كيجه  بر رؤيا كوردم. رؤيامده  آق صقاللي، نوراني يوزلي بر ذات ديديكه ، ”يا خيرالدّين! يالان دنياده  راحت اولماز. راحت، جنّت اعلي ده  اولور. سفرلره  دوام ايت! سڭا مژده لر اولسونكه ، آطه نڭ فتحي ياقيندر. جناب حقّڭ يارديمي سنڭله در.“ اوياننجه ، خطامي آڭلايوب، توبه  ايتدم. بحث ايديلن ير، جزايرڭ ياقيننده  بر آطه اولوب، كافرلرڭ النده  ايدي. كندي كنديمه ، ”گوردڭمي ایرنلرڭ يوجه  همّتنى. ’ براز ده  كندي راحتمزه  باقالم‘ سوزيمزي بگنمديلر. الحمد للّٰه كه ، بزي ايقاظ ايتديلر، ديدم. بو ايقاظڭ شكري اولارق، فقيرلره  صدقه لر طاغيتديردم. آچلري طويوردم، البسه سزلري، كيديردم. صوڭره  ده  همن حاضرلقلره  باشلادم. كافرلر بو آطه نڭ صاوونمه سني ايي ياپييورلردي. بونڭ ايچون آلينمسي چوق زوردي. سفردن أوڭجه  بر كيجه ، ’يا ربّي، سن بزه  يارديم ايت، آطه يي آلمه مزي نصيب ايله ‘ دييه  دعا ايدوب ياتدم كيجه  يينه  رؤيامده  بڭا، ’ اي خيرالدّين، سن قلبڭى راحت طوت، نيتڭى خالص ايله ! آطه نڭ فتحي ياقيندر ديديلر. اوياننجه ، ربّمه  شكر ايتدم. قلعه يي فتح ايتدك. مسلمانلرڭ ايشلرينى قولايلاشديران، جناب حقّه  نيازده  بولوندم. سجده يه  قاپانوب، ”يا ربّي! قوت و نصرت ويريجي سنسڭ. بن سنڭ ضعيف بر قولڭم. ياپدقلريمي كنديمدن بيلمكدن محافظه  ايله ! بن ساده جه  بر واسطه يم. بني هر زمان خيرلي ايشلره  وسيله  قيل! هر زمان اسلامي يايمقله  مشغول ايله “ دييه  يالواردم. بنم نظرمده  جان قيمتليدر آسلانم ياووز سلطان سليم، طرابزون واليلگي دونمنده  بر كون قوناغينڭ بالقونندن اطرافي سير ايدييوردي. ساحلدن باليقجيلرڭ شن كورولتوسي كلييوردى. بو كورولتويي ديڭله مه يه  باييليردي؛ دردلرندن قورتولور، ايچي نشئه يله  طولاردي. بردن كورولتو آجيلاشدي. چيغلقلر قوپدي. نه  اولديغني آڭلامق ايچون قولاق قبارتدي؛ فقط آڭلايامادي. اوزون اوزون باقدي اما غلبه لق كومه لشديگندن اولاني بيتني كوره مدي. همن آتنه  آتلادیغي كبي آتني ساحله  سوردي. غلبه لغي برقاچ اوموز ضربه سيله  ياردي: ”نه  اولويور بره ؟“ عين آنده  نه  اولديغني كوردي: كميجيلردن بري ماچولايه  صيقيشمشدي، هم ده  ايكي باجاغي بردن… يوزي صاب صاريدي. باجاقلري نره ده يسه  قوپاجقدي. او ماچولايه ، قوجه  كمينڭ آغيرلغي آصيليدي. ”آچسه ڭزا ماچولايي!“ دييه  كورله دى. ياشلي بر كمي رئيسي صايغيله  شهزاده  سليمه  ياقلاشدي: ”دولتلي شهزاده م! ماچولايي آچامايز. بوڭا انسان كوجي يتمز. آچسه ق بيله  كمي قيزاقدن آتوب دوريلير، محو اولور. بوني ده  او ايسته مز“ دييه  قونوشدي. زواللي آدم قونوشانلري دويمش، شهزاده  سليمي طانيميشدي؛ بيتكين سسله : ”ايسته مم! بر جان ايچون بر كمي محو اولماملي“ دييه  ايڭله دي. شهزاده نڭ كوزلرينه  ياشلر هجوم ايتدي. كنديسني طوتماسه  هركسڭ ايچنده  آغلامه يه  باشلاياجقدى. ديشلريني صيقدي: ”بنم نظرمده  جان قيمتليدر آسلانم! اللّٰهڭ يارديميله  سني قورتاراجغم!“ ديدي. هركسڭ حيرت طولو باقيشلري آراسنده  ماچولانڭ آلتنه  كيردي.  ”يا اللّٰه، بسم اللّٰه!“ دييه رك آباندي. بردن خلاطلر كَوشه دي، ماچولا بوشالدي، صيقيشان كميجي قورتولدي. كمي كورولتويله  دوريلدي. شهزاده  سليم، آغير آغير كري چكيلدي. ياره لي كميجينڭ باشني ديزينه  قويوب صاچلريني اوخشادي. مرحمت و سوگي طولو سسله : ”اييلشه جكسڭ آسلانم! اللّٰهڭ اذنيله  اييلشه جكسڭ!“ ديدي. گميجي، شهزاده يه  صاريلمش، هيچقيرا هيچقيرا آغلييوردي. فقط آجيسندن دگل، سوينجندن آغلييوردي. شهزاده نڭ داورانيشي قارشيسنده  كندي آجيسني اونوتوب كيتمشدي.  ”سنڭ يولڭده  ئولوم نه كه  شهزاده م، ئولوم نه كه ؟“ دييه  فيصيلدادي. شهزاده ، آغير آغير طوغريلدي: ”بنم يولمده  دگل، اللّٰه يولنده ، قرآن يولنده ، پيغمبر يولنده  ئولوم نه كه ؟“ گميجي يي أوزل دوقتورينه  امانت ايدوب دوشونه  دوشونه  قوناغنه دوندي. بو انسانلر كنديسيله  اولدقلري مدّتجه  دنيايي فتح ايتمك بيله  فضله  زور كورونمييوردي اوڭا… Benim Nazarımda Can Kıymetlidir Aslanım Yavuz sultan selim, Trabzon valiliği döneminde bir gün konağının balkonundan etrafı seyrediyordu. Sahilden balıkçıların şen gürültüsü geliyordu. Bu gürültüyü dinlemeye bayılırdı; dertlerinden kurtulur, içi neşeyle dolardı. Birden gürültü acılaştı. Çığlıklar koptu. Ne olduğunu anlamak için kulak kabarttı; fakat anlayamadı. Uzun uzun baktı ama kalabalık kümeleştiğinden olanı biteni göremedi. Hemen atına atladığı gibi atını sahile sürdü. Kalabalığı birkaç omuz darbesiyle yardı: “Ne oluyor bre?” Aynı anda ne olduğunu gördü: gemicilerden biri maçulaya sıkışmıştı, hem de iki bacağı birden… yüzü sapsarıydı. Bacakları neredeyse kopacaktı. O maçulaya, koca geminin ağırlığı asılıydı. “Açsanıza maçulayı!” diye gürledi. Yaşlı bir gemi reisi saygıyla şehzade Selim’e yaklaştı: “Devletlû şehzadem! Maçulayı açamayız. Buna insan gücü yetmez. Açsak bile gemi kızaktan atıp devrilir, mahvolur. Bunu da o istemez” diye konuştu. Zavallı adam konuşanları duymuş, şehzade Selim’i tanımıştı; bitkin sesle: “İstemem! Bir can için bir gemi mahvolmamalı” diye inledi. Şehzade’nin gözlerine yaşlar hücum etti. Kendisini tutmasa herkesin içinde ağlamaya başlayacaktı. Dişlerini sıktı: “Benim nazarımda can kıymetlidir aslanım! Allah’ın yardımıyla seni kurtaracağım!” dedi. Herkesin hayret dolu bakışları arasında maçulanın altına girdi.  “Ya Allah, bismillah!” diyerek abandı. Birden halatlar gevşedi, maçula boşaldı, sıkışan gemici kurtuldu. Gemi gürültüyle devrildi. Şehzade Selim, ağır ağır geri çekildi. Yaralı gemicinin başını dizine koyup saçlarını okşadı. Merhamet ve sevgi dolu sesle: “İyileşeceksin aslanım! Allah’ın izniyle iyileşeceksin!” dedi. Gemici, Şehzade’ye sarılmış, hıçkıra hıçkıra ağlıyordu. Fakat acısından değil, sevincinden ağlıyordu. Şehzade’nin davranışı karşısında kendi acısını unutup gitmişti.  “Senin yolunda ölüm ne ki şehzadem, ölüm ne ki?” diye fısıldadı. Şehzade, ağır ağır doğruldu: “Benim yolumda değil, Allah yolunda, Kur’an yolunda, peygamber yolunda ölüm ne ki?” Gemiciyi özel doktoruna emanet edip düşüne düşüne konağına döndü. Bu insanlar kendisiyle oldukları müddetçe dünyayı fethetmek bile fazla zor görünmüyordu ona… برلگڭ تأسيسي ايچون... برنجي دنيا صاواشنده  انگليزلر، اسلام دنياسني پارچه لايوب يوتمق ايچون چوق كثيف بر جاسوسلق و پروپاغانده  فعاليتلرينه  كيريشمشلردي. بو چاليشمه لر صوڭوجنده  هند مسلمانلرينڭ آشيري دوستلق و باغليلقلرينه  مقابل عرب دنياسنده  بعض چوزولمه لر باشلامشدى. برچوق عرب ليدرلرينه  عثمانلي دولتنڭ ييقيلمسيله  قورولاجق دولتلردن تاجلر وعد ايديله رك آيريلق تلقين ايديلمكده يدي... سلطان رشاد خان صارصيلان اسلام برلگنى ”خلافتي حائز اولان توركلر“ اطرافنده  يڭيدن تأسيس و تقويه  ايچون شيخ سنوسي حضرتلريني حضورينه  قبول ايتدي. اوندن مسلمان عالمني طولاشارق خلافت اطرافنده  بوزولان برلگي يڭيدن قورمه سني رجا ايتدي. شيخ حضرتلري درحال موافقت ايدرك سلطانه ، تورك ملّتنه  خدمته  حاضر بولونديغني بيلديردي. آنجق تام اسلام دنياسني طولاشمه يه  چيقاجغي صيره ده  كنديسني دعوت ايدن سلطان رشاد خان وفات ايتدي. اوت، قدرده  اولانلر باشه  كله جكدي. . . Birliğin Tesisi İçin... Birinci Dünya Savaşı’nda İngilizler, İslâm dünyasını parçalayıp yutmak için çok kesif bir casusluk ve propaganda faaliyetlerine girişmişlerdi. Bu çalışmalar sonucunda Hint Müslümanlarının aşırı dostluk ve bağlılıklarına mukabil Arap dünyasında bazı çözülmeler başlamıştı. Birçok Arap liderlerine Osmanlı Devletinin yıkılmasıyla kurulacak devletlerden taçlar vad edilerek ayrılık telkin edilmekteydi... Sultan Reşâd Han sarsılan İslâm birliğini “Hilâfeti haiz olan Türkler” etrafında yeniden tesis ve takviye için Şeyh Sünûsî hazretlerini huzuruna kabul etti. Ondan Müslüman Âlemini dolaşarak Hilâfet etrafında bozulan birliği yeniden kurmasını rica etti. Şeyh Hazretleri derhâl muvafakat ederek Sultana, Türk milletine hizmete hazır bulunduğunu bildirdi. Ancak tam İslâm Dünyasını dolaşmaya çıkacağı sırada kendisini dâvet eden Sultan Reşâd Han vefat etti. Evet, kaderde olanlar başa gelecekti... ٤٠٠ سنه دن بري آرالقسز أوڭلي شاعر يحيي كمال، استانبولڭ اشغال آلتنده  بولونديغي كونلرده ، انگليزلرڭ طوپ قاپي سراينى يغمالاياجغي سويلنتيلري أوزرينه  درحال سرايه  كيتمش و سراي كاتبلرندن لطفي بك ايله  طولاشيركن انطباعلريني ديله  كتيرمشدي. بو يازيسنده ، خرقۀ سعادت دائره سنده  قارشيلاشديغي منظره يي شويله  آڭلاتير: ”روان كوشكنده  كزركن قولاغمه  دريندن بر قرآن كريم سسي كلدي. بردنبره  اسلام معماريسني تام معناسيله  كوردم. چونكه  اسلام معماريسنڭ ايچنده ، بر روح كبي، محقّق رحله  باشنده  بر قرآن كريم سسي لازم. او اولماديغي زمان بو معماري، قورو بر شكلده  كورونويور. بو فكريمي رهبرم لطفي بگه  سويله دم و بو قرآن سسنڭ نره دن كلديگني صوردم. ”خرقۀ سعادت دائره سندن“ ديدي. ياواش ياواش سسڭ كلديگي پنجره يه  باقدم؛ يشيل يم يشيل، روحاني يشيل بر دائره ، پنجره يه  آرقه سني چويرمش بر حافظ، أوته كي عالمه  دالمش بر روحڭ استراحتيله  اوقويور، ديگر بر حافظ ده  كوزلريني يوممش، بر كوشه ده  تسبيحنى چكه رك بكلييور. رهبرم لطفي بگه  صوردم، خرقۀ سعادتده  نه  زمان بو ختم اينديريلير؟ لطفي بك كولومسه يه رك قولاغمه  ديديكه : ”هر كون! هر ساعت! ٤٠٠ سنه دن بري كيجه لي كوندوزلي بلا فاصله ...“ حيرتدن كوزلريمي قپامش ديڭلييوردم. 400 Seneden Beri Aralıksız Ünlü şair Yahya Kemal, İstanbul’un işgal altında bulunduğu günlerde, İngilizlerin Topkapı Sarayını yağmalayacağı söylentileri üzerine derhal saraya gitmiş ve Saray Kâtiplerinden Lütfi Bey ile dolaşırken intibalarını dile getirmişti. Bu yazısında, Hırka-i Saadet Dairesi’nde karşılaştığı manzarayı şöyle anlatır: “Revan Köşkü’nde gezerken kulağıma derinden bir Kur’an-ı Kerîm sesi geldi. Birdenbire İslam mimarisini tam manasıyla gördüm. Çünkü İslam mimarisinin içinde, bir ruh gibi, muhakkak rahle başında bir Kur’an-ı Kerîm sesi lazım. O olmadığı zaman bu mimari, kuru bir şekilde görünüyor. Bu fikrimi rehberim Lütfi Bey’e söyledim ve bu Kur’an sesinin nereden geldiğini sordum. “Hırka-i Saadet Dairesinden” dedi. Yavaş yavaş sesin geldiği pencereye baktım; yeşil yemyeşil, ruhani yeşil bir daire, pencereye arkasını çevirmiş bir hafız, öteki âleme dalmış bir ruhun istirahatiyle okuyor, diğer bir hafız da gözlerini yummuş, bir köşede tesbihini çekerek bekliyor. Rehberim Lütfü Bey’e sordum, Hırka-i Saadet’te ne zaman bu hatim indirilir? Lütfü Bey gülümseyerek kulağıma dedi ki: “Her gün! Her saat! 400 seneden beri geceli gündüzlü bilâ fâsıla...” Hayretten gözlerimi kapamış dinliyordum.