دعاڭز اولماسه  نه  اهمّيتڭز وارتاريخ بوينجه  عثمانلي دولتي، ساده جه  قليجڭ كوجيله  دگل، دعالرڭ قدرتيله  ظفر قازانمشدر. اسلامڭ مقدّس امري اولان جهاد، يالڭزجه  بر صاواش ميداني مجادله سي دگل، عين زمانده  بر روح و اينانج مسئله سيدر. عثمانلينڭ سفره  چيقان هر عسكري، النده  قليجيله  اولديغي قدر، ديلنده  دعاسيله  ده  دشمانه  قارشي طورمشدر. زيرا ظفر ستراتژي و سلاح كوجي دگل، اللّٰهڭ عنايتيله  ممكندر. ديگرلري آنجق فعلي دعادر، لكن شرطدر.ياپيلان دعالر، دشمانڭ ايچ و طيش انتريقه لرينه  قارشي قورونمه ، اسلام اوردوسنڭ سلامتي و مجاهدلرڭ عزمنڭ ديري طوتولمسي ايچون اڭ أونملي طاياناقلردن بري اولمشدر. پادشاه و اوردو، منافقلرڭ حيله لرندن، خائنلرڭ اهانتلرندن قورونمق ايچون يوجه  اللّٰهه  صيغينمش، كفارڭ قارشيسنده  ثبات كوسترمك ايچون معنوياتدن كوچ آلمشدر. دعالر، هر مجاهدڭ يورگنه  بر سكونت، بر جسارت و بر قدرت ويرمشدر. دعالر برر قالقان اولارق دولتڭ چهره سني و شخص معنويسني شكللنديرن اڭ بيوك قوتدر.بوكون عثمانلينڭ بو معنوي ميراثنى آڭلامق، ظفرڭ يالڭزجه  مادي شرطلره  باغلي اولماديغني كورمك آچيسندن بيوك بر درس نيته لگنده در. كچمشڭ بو روحني قاورامق، كونمز دنياسنده  ده  اينانجڭ و عزمڭ ناصل بيوك ظفرلر قزانديرابيله جگني آڭلامه مزي صاغلار. چونكه  ظفر، اللّٰهدندر؛ قول ايسه  أوزرينه  دوشني ياپارق غيرت ايتمكله  مكلّفدر.بو اينانج و روحله ، عثمانلينڭ جهاد آڭلايشنى و مجاهدلرينڭ فداكارلغنى آڭاركن، دعالرڭ بر ملّتي ناصل برلشديرديگني و اوڭا ناصل بر كوچ ويرديگني خاطريمزدن اصلا چيقارمامق كركير.ربّم، بزلري ده  حق و عدالت يولنده  مجادله  ايدنلردن ايله سين و دعالريمزي قبول بويورسون.Tarih boyunca Osmanlı Devleti, sadece kılıcın gücüyle değil, duaların kudretiyle zafer kazanmıştır. İslam’ın mukaddes emri olan cihad, yalnızca bir savaş meydanı mücadelesi değil, aynı zamanda bir ruh ve inanç meselesidir. Osmanlı’nın sefere çıkan her askeri, elinde kılıcıyla olduğu kadar, dilinde duasıyla da düşmana karşı durmuştur. Zira zafer strateji ve silah gücü değil, Allah’ın inayetiyle mümkündür. Diğerleri ancak fiili duadır, lakin şarttır.Yapılan dualar, düşmanın iç ve dış entrikalarına karşı korunma, İslam ordusunun selameti ve mücahitlerin azminin diri tutulması için en önemli dayanaklardan biri olmuştur. Padişah ve ordu, münafıkların hilelerinden, hainlerin ihanetlerinden korunmak için yüce Allah’a sığınmış, küffarın karşısında sebat göstermek için maneviyattan güç almıştır. Dualar, her mücahidin yüreğine bir sükûnet, bir cesaret ve bir kudret vermiştir. Dualar birer kalkan olarak devletin çehresini ve şahs-ı manevisini şekillendiren en büyük kuvvettir.Bugün Osmanlı’nın bu manevi mirasını anlamak, zaferin yalnızca maddi şartlara bağlı olmadığını görmek açısından büyük bir ders niteliğindedir. Geçmişin bu ruhunu kavramak, günümüz dünyasında da inancın ve azmin nasıl büyük zaferler kazandırabileceğini anlamamızı sağlar. Çünkü zafer, Allah’tandır; kul ise üzerine düşeni yaparak gayret etmekle mükelleftir.Bu inanç ve ruhla, Osmanlı’nın cihad anlayışını ve mücahitlerinin fedakârlığını anarken, duaların bir milleti nasıl birleştirdiğini ve ona nasıl bir güç verdiğini hatırımızdan asla çıkarmamak gerekir.Rabbim, bizleri de hak ve adalet yolunda mücadele edenlerden eylesin ve dualarımızı kabul buyursun.

كيجه نڭ قراڭلغي، كوكلرڭ درين سكونتنه  قاريشيركن، بر اوردونڭ دعالرله  تيتره ين يوركلري، صباحڭ موشتوسني بكلييوردي. شفق سوكمدن أوڭجه ، طوپراق ايصلاقدي؛ بلكه  ياغان چيگدن، بلكه  ده  كوزلردن سوزولن سجده  طاملالرندن…بر پادشاه، اللريني سمايه  قالديرمش، تيترك بر سسله  دعا ايدييوردي. “اللّٰهم، بزلري بر و برابر ايله . كوجمزي المزدن آلما. صبر وير، متانت وير. چونكه  سن صبر ايدنلرڭ ياڭنده سڭ.” آردنده  طوران اوردو، قلبلريله  بو دعايه  اشتراك ايتدي. اللر قيليچده  دگل، دعاده يدي. چونكه  اونلر بيليرلرديكه ، ظفر أوڭجه  يوركلرده  قزانيلير، صوڭره  ميدانلرده …دعانڭ قدرتيله  قزانيلان ظفرلرعثمانلي دولتي، يالڭزجه  قيليچلرڭ كسكينلگيله  دگل، دعالرڭ يوجه لگيله  آياقده  قالمش بر دولتدي. سنجاق شريف آچيلديغنده ، اوردو نفرلري تك يورك اولوردي. كيمي شهادت ايچون، كيمي فتح ايچون، كيمي ايسه  عدالتڭ و حقّانيتڭ يرلشمسي ايچون دعا ايدردي. چونكه  بيليرلرديكه ، ظفر يالڭزجه  سلاحڭ كوجيله  دگل، اللّٰهڭ تقديريله  كله جكدي.سلطان آلب آرسلان، ملازكرد اووه سنده  اوردوسنه  سسلنيركن، آتندن اينمش، بياض كفننى قوشانمشدي. “اي اللّٰهم! سڭا متوكّل اولدم و بو جهادده  سڭا ياقلاشدم؛ شو آن سنڭ حضورنده  سجده يه  قاپانييور و يالوارييورم. بو سوزلرم بنم كرچك دويغولريمي ياڭسيتمييورسه  بني و برابرمده كي يارديمجيلريمي قهر ايت! بو جهادده  دشمانلره  قارشي بڭا يارديمجي اول و بني مظفّر بر سلطان قيل!” دييه رك دعا ايتدي. آردندن عسكرلرينه  جسارت ويردي. او كون دعالر، ظفرڭ مژده جيسي اولدي و آناطولينڭ قاپيلري اسلامه  آچيلدي.فاتح سلطان محمد، فتح كيجه سي سجده يه  قاپانمش و نيازده  بولونمشدي: “اراده  سنڭ، قدرت سنڭ، يارديم سنڭ، قوت سنڭ. ’اما بزم اوغريمزده  جهاد ايدنلري البته  قورتولوشه  اريشديره جگز‘ مژده سي كرگنجه ، بن طلب و نيازده  بولونويورم، قبول و رضا سڭا عائددر. ربّمز، بزه  صبر وير، آياقلريمزي ثابت قيل، طايانمه  كوجمزي آرتير، بزي باغيشله ، بزي اسيرگه ، انكارجيلره  قارشي بزه  يارديم ايت.” اوردو، فتح ايچون دگل، اللّٰهڭ عدالتنى حاكم قيلمق ايچون اوراده يدي. و استانبول، يالڭزجه  بر شهر اولارق دگل، بر مدنيتڭ قلبي اولارق عثمانلي يه  آچيلدي.سلطان سليمان، مهاچ اووه سنده  اوردوسيله  برلكده  صف طوتاركن، دعالر روزكار كبي اسييوردي. ديللرده  يينه  دعا و نياز واردي. “الٰهي كوچ و قدرت سنڭ؛ الٰهي تصرّف و نصرت سنڭ، الٰهي لطف و عنايت سنڭ؛ الٰهي كرم و مروّت و حمايت سنڭ؛ بر بولوك امّت محمّد فقراسني يرنديرمه  (أوزمه )؛ و بر نيجه  قوي دشمانلري سوينديرمه .” اونڭ اوردوسي، ايكي ساعت كبي قيصه  بر سوره ده  ظفر قازانديغنده ، او ظفرڭ كرچك صاحبنڭ الله اولديغنڭ فرقنده يدي.دعا، عثمانلينڭ اڭ بيوك سلاحيديعثمانلي اوردوسي، سفره  چيقمادن أوڭجه  اسكدارده كي سلاطين جامعلرنده  دعالر ايديليردي. پادشاه، سفره  چيقمادن أوڭجه  ايوب سلطان حضرتلريني و آردندن جدلرينڭ تربه لريني زيارت ايدر، اللّٰهڭ عنايتنى ديلردي. يڭيچريلر، كلبانك دعاسيله  صاواش ميداننه  كيرر، “الله الله!” ندالريله  دشمانه  يوروردي.ياوز سلطان سليم، مصر سفري أوڭجه سنده ، قليجنى قوشانمادن أوڭجه  آبدست آلمش، صباحه  قدر دعا ايتمشدي. “اي ملكڭ كرچك صاحبي اولان اللّٰهم! سن ملكي ديله ديگڭه  ويررسڭ و ملكي ديله ديگڭدن كري آليرسڭ. ديله ديگڭي يوجلتير و ديله ديگڭي دوشورورسڭ. هر تورلي اييلك سنڭ الڭده در؛ كرچكدن سن هر شيئه  قادرسڭ.” ديمشدي. او كون دعا، عثمانلينڭ قدرينى بليرله دى و خلافت بو طوپراقلره  طاشيندي.ظفر بيلينجي: عثمانلينڭ معنوي طاياناغيعثمانلينڭ بيوكلگي، يالڭزجه  قيليچلرڭ كسكينلگندن دگل، قلبلرڭ و روحلرڭ برلگندن كلييوردى. تاريخ بوينجه  نيجه  صاواشلر ياشاندي، نيجه  جبهه لرده  قان دوكولدي. لكن هر دفعه سنده  عثمانلي نفرلري، دعا ايله  كوچ بولدي.برلك اولديلر، بربرلرينه  دوشمديلر. انفال سوره سنڭ سرينه  واقفديلر: “اللّٰهه  و رسولنه  اطاعت ايدڭ، بربريڭزه  دوشمه يڭ، صوڭره  كوشه رسڭز و كوجڭز الدن كيدر.” ايشته  عثمانلي، بو الٰهي بيوروغه  صداقتله  باغلي قالديغي سورجه  ييقيلمدي.بوكون ده  دعا ايله  كنتلنملي يزتاريخ، يالڭزجه  كچمشڭ خاطره سي دگلدر. بوكون ده  دعالرله  كوچ بولملي، برلگمزي محافظه  ايتملي يز. عثمانلينڭ دعالرله  قازانديغي ظفرلر، بزلره  كوسترديكه ، حق ايچون مجادله  ايدنلر، دائما اللّٰهڭ عنايتنه  مظهر اولور.تاريخ صحنه سنده  عثمانلينڭ قازانديغي ظفرلرڭ آردنده ، ايمان و دعانڭ كوجي واردي. بوكون ده  برلك ايچنده ، دعالرله  كوچلنملي و عثمانلي ميراثنه  صاحب چيقملي يز. اونوتولمامليدركه ، حقيقتڭ و عدالتڭ يولنده  صبر ايدنلر، اللّٰهڭ رحمتنه  و يارديمنه  مظهر اولاجقدر.اي ربّمز!بزلره  صبر وير، عزم وير، برلك وير. بزلري بربريمزه  دوشورمه ، كوشكلك كوسترمه مزه  اذن ويرمه . حقّڭ بايراغنى بو طوپراقلرده  ابديًا طالغه لانديرمه مزه  يارديم ايت. بزلري، آتالريمز كبي ايمانله ، جسارتله  و دعالرله  ياشات.و بزي صبر ايدنلرله  برلكده  ايله ! آمين.Gecenin karanlığı, göklerin derin sükûnetine karışırken, bir ordunun dualarla titreyen yürekleri, sabahın muştusunu bekliyordu. Şafak sökmeden önce, toprak ıslaktı; belki yağan çiğden, belki de gözlerden süzülen secde damlalarından…Bir padişah, ellerini semaya kaldırmış, titrek bir sesle dua ediyordu. “Allah’ım, bizleri bir ve beraber eyle. Gücümüzü elimizden alma. Sabır ver, metanet ver. Çünkü sen sabredenlerin yanındasın.” Ardında duran ordu, kalpleriyle bu duaya iştirak etti. Eller kılıçta değil, duadaydı. Çünkü onlar bilirlerdi ki, zafer önce yüreklerde kazanılır, sonra meydanlarda…Duanın Kudreti ile Kazanılan ZaferlerOsmanlı Devleti, yalnızca kılıçların keskinliğiyle değil, duaların yüceliğiyle ayakta kalmış bir devletti. Sancak-ı Şerif açıldığında, ordu neferleri tek yürek olurdu. Kimi şehadet için, kimi fetih için, kimi ise adaletin ve hakkaniyetin yerleşmesi için dua ederdi. Çünkü bilirlerdi ki, zafer yalnızca silahın gücüyle değil, Allah’ın takdiriyle gelecekti.Sultan Alparslan, Malazgirt Ova­sı’nda ordusuna seslenirken, atından inmiş, beyaz kefenini kuşanmıştı. “Ey Allah’ım! Sana mütevekkil oldum ve bu cihadda sana yaklaştım; şu an senin huzurunda secdeye kapanıyor ve yalvarıyorum. Bu sözlerim benim gerçek duygularımı yansıtmıyorsa beni ve beraberimdeki yardımcılarımı kahret! Bu cihadda düşmanlara karşı bana yardımcı ol ve beni muzaffer bir sultan kıl!” diyerek dua etti. Ardından askerlerine cesaret verdi. O gün dualar, zaferin müjdecisi oldu ve Anadolu’nun kapıları İslam’a açıldı.Fatih Sultan Mehmet, fetih gecesi secdeye kapanmış ve niyazda bulunmuştu: “İrade Senin, kudret Senin, yardım Senin, kuvvet Senin. ‘Ama bizim uğrumuzda cihad edenleri elbette kurtuluşa eriştireceğiz’ müjdesi gereğince, ben talep ve niyazda bulunuyorum, kabul ve rıza sana aittir. Rabbimiz, bize sabır ver, ayaklarımızı sabit kıl, dayanma gücümüzü artır, bizi bağışla, bizi esirge, inkârcılara karşı bize yardım et.” Ordu, fetih için değil, Allah’ın adaletini hâkim kılmak için oradaydı. Ve İstanbul, yalnızca bir şehir olarak değil, bir medeniyetin kalbi olarak Osmanlı’ya açıldı.Sultan Süleyman, Mohaç Ova­sı’nda ordusuyla birlikte saf tutarken, dualar rüzgâr gibi esiyordu. Dillerde yine dua ve niyaz vardı. “İlahi güç ve kudret Senin; ilahi tasarruf ve nusret Senin, ilahi lütuf ve inayet Senin; ilahi kerem ve mürüvvet ve himayet Senin; bir bölük ümmet-i Muhammed fukarasını yerindirme (üzme); ve bir nice kavi düşmanları sevindirme.” Onun ordusu, iki saat gibi kısa bir sürede zafer kazandığında, o zaferin gerçek sahibinin Allah olduğunun farkındaydı.Dua, Osmanlı’nın En Büyük SilahıydıOsmanlı ordusu, sefere çıkmadan önce Üsküdar’daki selatin camilerinde dualar edilirdi. Padişah, sefere çıkmadan önce Eyüb Sultan hazretlerini ve ardından cedlerinin türbelerini ziyaret eder, Allah’ın inayetini dilerdi. Yeniçeriler, Gülbank duasıyla savaş meydanına girer, “Allah Allah!” nidalarıyla düşmana yürürdü.Yavuz Sultan Selim, Mısır seferi öncesinde, kılıcını kuşanmadan önce abdest almış, sabaha kadar dua etmişti. “Ey mülkün gerçek sahibi olan Allah’ım! Sen mülkü dilediğine verirsin ve mülkü dilediğinden geri alırsın. Dilediğini yüceltir ve dilediğini düşürürsün. Her türlü iyilik senin elindedir; gerçekten sen her şeye kadirsin.” demişti. O gün dua, Osmanlı’nın kaderini belirledi ve hilafet bu topraklara taşındı.Zafer Bilinci: Osmanlı’nın Manevi DayanağıOsmanlı’nın büyüklüğü, yalnızca kılıçların keskinliğinden değil, kalplerin ve ruhların birliğinden geliyordu. Tarih boyunca nice savaşlar yaşandı, nice cephelerde kan döküldü. Lakin her defasında Osmanlı neferleri, dua ile güç buldu.Birlik oldular, birbirlerine düşmediler. Enfâl Suresi’nin sırrına vakıftılar: “Allah’a ve Resulüne itaat edin, birbirinize düşmeyin, sonra gevşersiniz ve gücünüz elden gider.” İşte Osmanlı, bu ilahi buyruğa sadakatle bağlı kaldığı sürece yıkılmadı.Bugün de Dua ile KenetlenmeliyizTarih, yalnızca geçmişin hatırası değildir. Bugün de dualarla güç bulmalı, birliğimizi muhafaza etmeliyiz. Osmanlı’nın dualarla kazandığı zaferler, bizlere gösterdi ki, hak için mücadele edenler, daima Allah’ın inayetine mazhar olur.Tarih sahnesinde Osmanlı’nın kazandığı zaferlerin ardında, iman ve duanın gücü vardı. Bugün de birlik içinde, dualarla güçlenmeli ve Osmanlı mirasına sahip çıkmalıyız. Unutulmamalıdır ki, hakikatin ve adaletin yolunda sabredenler, Allah’ın rahmetine ve yardımına mazhar olacaktır.Ey Rabbimiz!Bizlere sabır ver, azim ver, birlik ver. Bizleri birbirimize düşürme, gevşeklik göstermemize izin verme. Hakkın bayrağını bu topraklarda ebediyen dalgalandırmamıza yardım et. Bizleri, atalarımız gibi imanla, cesaretle ve dualarla yaşat.Ve bizi sabredenlerle birlikte eyle! Âmin.

عثمانلي پادشاهلري، يالڭزجه  سياسي و عسكري ستراتژيلرله  دگل، عين زمانده  معنوي عنصرلرله  ده  حياتلريني و يوڭتيملريني شكللنديرمشلردر. بو معنوي عنصرلردن بري، عثمانلي كولتورنده  درين بر يره  صاحب اولان و پادشاهلرڭ قورونمه ، ظفر و صاغلق آماجيله  كيديگي طلسملي كوملكلردر. أوزرلرنده  قرآن كريمدن آيتلر، دعالر و أوزنله  ايشلنمش خط صنعتي بولونان بو كوملكلر، يالڭزجه  بر كيسي دگل، عين زمانده  برر صنعت و اينانج محصولي اولارق قبول ايديليردي.معنوي بر زرهطلسملي كوملكلرڭ حاضرلانمه سي، صوڭ درجه  أوزن كركديرن و دونمڭ اڭ ممتاز خطّاط، منجّم و ترزيلريني بر آرايه  كتيرن اوزون بر سورچدي. أوڭجه لكله ، منجّم باشي كوملگڭ ديكيمي ايچون اڭ اويغون زماني بليرلردى. عثمانلي كولتورنده  أونملي بر يره  صاحب اولان اشرف ساعتنڭ سچيمي، پادشاهڭ نيتنه  و كوك يوزينڭ قونومنه  كوره  بليرلنيردي. آردندن، دونمڭ معتبر عالملري، پادشاهڭ محافظه ، موفّقيت ويا صحّت بولمسي ايچون اويغون آيتلري و دعالري سچردي. بو مقدّس متنلر، عثمانلي خطّاطلرينڭ مهارتلي اللرنده  قماشه  ايشلنيردي. صوڭ آشامه ده ، ترزيلر، ايشلنمش قماشلري برلشديره رك بو معنوي زرهي تماملارلردى.بو كوملكلر يالڭزجه  قورونمه  آماجي طاشمييور، عين زمانده  عثمانلي صنعتنڭ اڭ اينجه  دتايلريني ياڭسيتان استتيك خارقه لر آراسنده  ير آلييوردي. عثمانلي تذهيب صنعتنڭ اڭ ناديده  أورنكلري، بو كييسيلرده  حيات بولور، آلتون يالديزلرله  سوسلنمش خط يازيلري، قماش أوزرنده  ايشيلداردي.طلسملي كوملكلرڭ قماشي، يازي يه  الويريشلي اولمسي و طايانيقليلغيله  بيلينن دڭزلي پاموغندن طوقونوردي. خطّاطلر، بو قماشي يازي يه  اويغون حاله  كتيرمك ايچون آخرلامه  آدي ويريلن أوزل بر تربيه  سورجندن كچيريردي. بو ايشلم، مركّبڭ قماشه  داها ايي ايشله مه سني صاغلاركن، يازيلرڭ اوزون ييللر بوينجه  سيلينمدن قالمه سني تأمين ايدردي. قماش أوزرينه  ايشلنن موتيفلر، خط صنعتي و تذهيب ايله  سوسلنه رك صنعت و اينانجڭ اشسز بر امتزاجنى اولوشديروردي.بر طلسملي كوملگڭ تماملانمه سي، بعضًا ييللر سوره بيليردي. پادشاهلر، بو قيمتلي كييسيلري صاواش ميدانلرنده ، أونملي قرارلر آليركن يا ده  زور زمانلرنده  معنوي بر دستك اولارق كييرلردي.طوپ قاپو سراينده  صاقلي خزينه لربوكون عثمانلينڭ بو معنوي ميراثنڭ ايزلرينى، استانبولده كي طوپ قاپو سراينده  كورمك ممكندر. سرايڭ قيمتلي قولكسييونلري آراسنده  ياقلاشيق ٩٠ عدد طلسملي كوملك بولونمقده در. بو البسه لر يالڭزجه  صاواش ميدانلرنده  دگل، عين زمانده  نظره  قارشي قورونمه ده  و خسته لقلره  شفا بولمه ده  ده  قوللانيلمشدر. كوملكلر أوزرينه  ايشلنن شكللر، رقملر و موتيفلر، عثمانلينڭ معنوي دنياسنه  دائر درين ايزلر طاشير و بوكونڭ آراشديرمه جيلري ايچون حالا چوزولمه يي بكله ين بر خزينه  نيته لگنده در.صنعت، اينانج و عثمانلي استتيگيطلسملي كوملكلر، عثمانلي صنعتي و اينانج دنياسنڭ معظّم بر برلشيميدر. خط و تذهيب صنعتنده كي اوسته لغڭ ياني صيره ، اينانج ده  بو كوملكلرده  كنديني كوسترير. هر بر كوملك هم صنعت هم ده  معنوي بر ميراث اولارق، عثمانلينڭ كولتور تاريخنه  ايشيق طوتان اشسز اثرلر آراسنده  ير آلير.كوملكلرده  ير آلان آيتلر، كنللكله  ظفر، صبر، صاغلق و قورونمه  محتواليدي. أوزللكله  فتح سوره سي، آيت الكرسي و بعض شفا آيتلري، كوملكلرده  صيقجه  قوللانيلان متنلر آراسنده يدي. بو كوملكلر، قرآن آيتلري و دعالرله  اولوشديرولان معنوي بر خط صنعتي أوروني اولارق قبول ايديلمشدر.Osmanlı padişahları, yalnızca siyasi ve askeri stratejilerle değil, aynı zamanda manevi unsurlarla da hayatlarını ve yönetimlerini şekillendirmişlerdir. Bu manevi unsurlardan biri, Osmanlı kültüründe derin bir yere sahip olan ve padişahların korunma, zafer ve sağlık amacıyla giydiği tılsımlı gömleklerdir. Üzerlerinde Kur’an-ı Kerim’den ayetler, dualar  ve özenle işlenmiş hat sanatı bulunan bu gömlekler, yalnızca bir giysi değil, aynı zamanda birer sanat ve inanç mahsulü olarak kabul edilirdi.Manevi Bir ZırhTılsımlı gömleklerin hazırlanması, son derece özen gerektiren ve dönemin en mümtaz hattat, müneccim ve terzilerini bir araya getiren uzun bir süreçti. Öncelikle, müneccimbaşı gömleğin dikimi için en uygun zamanı belirlerdi. Osmanlı kültüründe önemli bir yere sahip olan eşref saatinin seçimi, padişahın niyetine ve gökyüzünün konumuna göre belirlenirdi. Ardından, dönemin muteber âlimleri, padişahın muhafaza, muvaffakiyet veya sıhhat bulması için uygun ayetleri ve duaları seçerdi. Bu mukaddes metinler, Osmanlı hattatlarının maharetli ellerinde kumaşa işlenirdi. Son aşamada, terziler, işlenmiş kumaşları birleştirerek bu manevi zırhı tamamlarlardı.Bu gömlekler yalnızca korunma amacı taşımıyor, aynı zamanda Osmanlı sanatının en ince detaylarını yansıtan estetik harikalar arasında yer alıyordu. Osmanlı tezhip sanatının en nadide örnekleri, bu giysilerde hayat bulur, altın yaldızlarla süslenmiş hat yazıları, kumaş üzerinde ışıldardı.Tılsımlı gömleklerin kumaşı, yazıya elverişli olması ve dayanıklılığıyla bilinen Denizli pamuğundan dokunurdu. Hattatlar, bu kumaşı yazıya uygun hale getirmek için aharlama adı verilen özel bir terbiye sürecinden geçirirdi. Bu işlem, mürekkebin kumaşa daha iyi işlemesini sağlarken, yazıların uzun yıllar boyunca silinmeden kalmasını temin ederdi. Kumaş üzerine işlenen motifler, hat sanatı ve tezhip ile süslenerek sanat ve inancın eşsiz bir imtizacını oluştururdu.Bir tılsımlı gömleğin tamamlanması, bazen yıllar sürebilirdi. Padişahlar, bu kıymetli giysileri savaş meydanlarında, önemli kararlar alırken ya da zor zamanlarında manevi bir destek olarak giyerlerdi.Topkapı Sarayı’nda Saklı HazinelerBugün Osmanlı’nın bu manevi mirasının izlerini, İstanbul’daki Topkapı Sarayı’nda görmek mümkündür. Sarayın kıymetli koleksiyonları arasında yaklaşık 90 adet tılsımlı gömlek bulunmaktadır. Bu elbiseler yalnızca savaş meydanlarında değil, aynı zamanda nazara karşı korunmada ve hastalıklara şifa bulmada da kullanılmıştır. Gömlekler üzerine işlenen şekiller, rakamlar ve motifler, Osmanlı’nın manevi dünyasına dair derin izler taşır ve bugünün araştırmacıları için hâlâ çözülmeyi bekleyen bir hazine niteliğindedir.Sanat, İnanç ve Osmanlı EstetiğiTılsımlı gömlekler, Osmanlı sanatı ve inanç dünyasının muazzam bir birleşimidir. Hat ve tezhip sanatındaki ustalığın yanı sıra, inanç da bu gömleklerde kendini gösterir. Her bir gömlek hem sanat hem de manevi bir miras olarak, Osmanlı’nın kültür tarihine ışık tutan eşsiz eserler arasında yer alır.Gömleklerde yer alan ayetler, genellikle zafer, sabır, sağlık ve korunma muhtevalıydı. Özellikle Fetih Suresi, Ayetü’l-Kürsi ve bazı şifa ayetleri, gömleklerde sıkça kullanılan metinler arasındaydı. Bu gömlekler, Kur’an ayetleri ve dualarla oluşturulan manevi bir hat sanatı ürünü olarak kabul edilmiştir.

تركجه ده  “آلقامق” كلمه سي، قديم زمانلردن بري “أوگمك، شكر ايتمك، حمد ايتمك” آڭلاملرنده  قوللانيلمش، ديللرده  دعالر كبي يانقيلانمشدر. كاشغارلي محمودڭ اثرلرنده  حضرت پيغمبره  كتيريلن صلوات ايچون ده  قوللانيلديغي كورولور. كونمزده  آلقيش دينديگنده ، چوغي كز ال چيرپارق بگني افاده  ايتمك عقله  كلسه  ده ، بو كلمه نڭ كچمشي، تاريخي و كولتورل درينلكلريله  چوق داها فضله سني آڭلاتير. اسكي ترك اسلام دنياسنده  آلقيش، يالڭزجه  بر تقدير اشارتي دگل، دولت بيوكلرينه  دويولان صايغينڭ، أوگكونڭ و ايي ديلكلرڭ سوزله  نقش ايديلمش شكليدي. بر دعا، بر نياز، بر يوجلتيشڭ تا كنديسيدي. عين زمانده ، هانكي مقامده  اولورسه  اولسون، انسانڭ نهايتنده  بر قول اولديغني خاطرلاتان قدرتلي بر سسلنيشدي.عثمانلي سراينده  آلقيش، سلطنتڭ ظريف طوقوسنده ، دولت تشريفاتنڭ آيريلماز بر پارچه سيدي. پادشاهلر و وزيرلر ايچون دوزنلنن احتشاملي مراسملرده ، أوزللكله  بايرام تورنلرنده ، ديوان همايون چاوشلري، قدرتلي صدالريله  كوگه  يوكسلن آلقيش سوزجكلريني يانقيلانديرردي. پروطوقوله  كوره ، پادشاه تختنه  اوتورديغنده ، آتنه  بينديگنده  يا ده  تبريگي قبول ايتديگنده ، آلقيشجيلر كور بر سسله  شويله  سسلنيردي: “عليك عون الله!”، “اوغورڭ آچيق اولسون، اقبالڭ آرتسڭ، پادشاهم، دولتڭله  بيڭ ياشا!”، “ماشاء الله، مغرور اولما پادشاهم، سندن بيوك الله وار ”!بو صوڭ افاده ، يالڭزجه  بر اوياري دگل، عين زمانده  درين بر حقيقتڭ يانقيسيدي. سلطنتڭ و كوجڭ ذروه سنده  اولانلره ، هر شيئڭ كلوب كچيجي اولديغني و انسانڭ نه  دڭلي بيوك بر مقامه  صاحب اولورسه  اولسون، نهايتنده  فانيلگڭ كولكه سنده  بولونديغني خاطرلاتييوردي. آلقيش ساده جه  بر أوگكو دگل، عين زمانده  قدرت سرخوشلغنه  قاپيلمامق كركديگني أوگوتله ين بر نصيحتدي.آلقيشجي باشي، “حركت همايون پادشاهم، دولتڭله  بيڭ ياشا!” ديديگنده ، پادشاه عادتا بر قوتساللق ايچنده  آياغه  قالقار، سراي اركاننڭ اڭ يوكسك رتبه ليلري حضورنده  ديمديك طورارق تبريكلريني قبول ايدردي. “استراحت همايون پادشاهم، دولتڭله  بيڭ ياشا!” دينيلديگنده  ايسه  اوصولجه  اوتورور، داها آلت رتبه لي دولت آدملرينڭ تبريكلريني قبول ايدردي. بو كلمه لر، ساده جه  برر جمله  دگلدي؛ دولتڭ كوركمنى، سلطانڭ قدرتنى، سرايڭ اصالتي و هييه رارشيسني سيمكه له ين مراسملردي. آنجق بو مراسملرڭ ايچنده ، انسانه  عجزيتنى خاطرلاتان، نه  قدر كوچلي اولورسه  اولسون بر كون طوپراق اولاجغنى فيصيلدايان درين بر معنا ده  صاقليدي.تنظيماته  دك، آلقيش مراسملري احتشامنى محافظه  ايتمش، سلطنت صوڭه  ارنه  دك ايسه  خاصّه  خدمه لري و موزيقاي همايون خدمه لري طرفندن تيتيزلكله  اجرا ايديلمشدر. سلطان عبدالعزيزڭ مصر سياحتندن صوڭره ، آلقيش عادتي يالڭزجه  سرايده  دگل، خلق آراسنده  ده  ياييلمش، حتّي ازميرده كي غير مسلملر دخي پادشاهي “ويوه  له  سلطان” دييه رك سلاملامشدر. عثمانليده  يالڭزجه  پادشاهلر دگل، شهزاده لر، صدر اعظملر و وزيرلر ده  آلاي چاوشلرينڭ أوگكو طولي سوزلريله  آلقيشلانيردي. آنجق تنظيماتله  برلكده ، وزيرلرڭ آلقيشلانمه  كله نگي تاريخه  قاريشمشدر.بوكون دخي، خلق آراسنده  قوللانديغمز “اللّٰهه  ايصمارلادق”، “خوشجه  قالڭ”، “الله سلامت ويرسين”، “بركتلي اولسون”، “الله قاووشديرسون”، “الله بر ياصديقده  قوجاتسين” كبي سوزلر، آلقيش كله نگنڭ يانقيلرندن باشقه  بر شي دگلدر. بو كلمه لر، زمانه  قارشي قويان بر ميراث كبي نسلدن نسله  آقتاريلمش، تاريخ بوينجه  انسانلر آراسنده كي اڭ ايچدن دعالري و ايي ديلكلري ديللنديرمه يه  دوام ايتمشدر.ديگر طرفدن، بوكون قوللانديغمز “كون آيدين”، “كنديڭه  ايي باق”، “كوله  كوله ” كبي كلمه لر، اسكيدن انسانه  يريني و حدينى بيلديرن، دعا نيته لگي طاشييان افاده لرڭ يريني آلمش و بويله جه  آڭلام دنيالريني ده  ييتيرمشدر. بر زمانلر انساني تواضعه  چاغيران كلمه لر، كونمزده  بنلگي يوجلتن و شخصي كندي وارلغنه  اوطاقلايان برر قالبه  دونوشمشدر. قول اولديغني خاطرلاتان جمله لر اونوتولمش، يرينه  انسانڭ نفسنى بسله ين، انانيتي أوڭه  چيقاران افاده لر كچمشدر.أوته  ياندن آلقيش، ال چيرپمه  حالني آلارق، تقدير ايديلن كيمسه يي غرور و كبره  سوروكله يه بيلن بر فورمه  دونوشمشدر. اويسه  اسكيدن، آلقيش يالڭزجه  بر أوگكو دگل، عين زمانده  بر خاطرلاتمه يدي: “ماشاء الله، مغرور اولما، سندن بيوك الله وار!” دينيله رك، أوولنڭ حدينى بيلمسي ايستنيردي. فقط زمان ايچنده  بو بيلكه لك، توفيقي باشاري يه ، قوللغي بنلگه ، تواضعي غروره  دگيشديره رك، طوپلومي و انساني سطوت دونملرينڭ عظمتندن دهشت دونملرينڭ پست پايه لگنه  سوروكله مشدر.البته  آلقيش طوتالم، فقط بوني شخصڭ كنديسنه  دگل، اوڭا او كوزللگي بخش ايدن اللّٰهي خاطرلامق و خاطرلاتمق ايچون ياپالم. عكسي تقديرده ، بر زمانلر بر شرقيجي يه  ديڭله ييجيلرينڭ “سن بزم الٰهمزسڭ” ديدكلري، اونڭ ده  - استغفر الله- “بني سز ياراتديڭز” دييه رك قارشيلق ويرديگي صاچمه لغه  دوشرز. بويله جه  انانيت واديلرنده  غائب اولور، فرقنده  اولمادن كبر اوچوروملرينه  يووارلانير، حقيقتڭ يرينه  ساخته  يوجه لگڭ كولكه سنده  غائب اولور كيدرز.Türkçede “alkamak” kelimesi, kadim zamanlardan beri “övmek, şükretmek, hamdetmek” anlamlarında kullanılmış, dillerde dualar gibi yankılanmıştır. Kâşgarlı Mahmud’un eserlerinde Hz. Peygamber’e getirilen salavat için de kullanıldığı görülür. Günümüzde alkış dendiğinde, çoğu kez el çırparak beğeni ifade etmek akla gelse de, bu kelimenin geçmişi, tarihî ve kültürel derinlikleriyle çok daha fazlasını anlatır. Eski Türk-İslam dünyasında alkış, yalnızca bir takdir işareti değil, devlet büyüklerine duyulan saygının, övgünün ve iyi dileklerin sözle nakşedilmiş şekliydi. Bir dua, bir niyaz, bir yüceltişin ta kendisiydi. Aynı zamanda, hangi makamda olursa olsun, insanın nihayetinde bir kul olduğunu hatırlatan kudretli bir seslenişti.Osmanlı sarayında alkış, saltanatın zarif dokusunda, devlet teşrifatının ayrılmaz bir parçasıydı. Padişahlar ve vezirler için düzenlenen ihtişamlı merasimlerde, özellikle bayram törenlerinde, Dîvân-ı Hümâyun çavuşları, kudretli sedalarıyla göğe yükselen alkış sözcüklerini yankılandırırdı. Protokole göre, padişah tahtına oturduğunda, atına bindiğinde ya da tebriği kabul ettiğinde, alkışçılar gür bir sesle şöyle seslenirdi: “Aleyke avnullah!”, “Uğurun açık olsun, ikbâlin artsın, padişahım, devletinle bin yaşa!”, “Mâşallah, mağrur olma padişahım, senden büyük Allah var!”Bu son ifade, yalnızca bir uyarı değil, aynı zamanda derin bir hakikatin yankısıydı. Saltanatın ve gücün zirvesinde olanlara, her şeyin gelip geçici olduğunu ve insanın ne denli büyük bir makama sahip olursa olsun, nihayetinde faniliğin gölgesinde bulunduğunu hatırlatıyordu. Alkış sadece bir övgü değil, aynı zamanda kudret sarhoşluğuna kapılmamak gerektiğini öğütleyen bir nasihatti.Alkışçı başı, “Hareket-i hümâyun padişahım, devletinle bin yaşa!” dediğinde, padişah adeta bir kutsallık içinde ayağa kalkar, saray erkânının en yüksek rütbelileri huzurunda dimdik durarak tebriklerini kabul ederdi. “İstirâhât-ı hümâyun padişahım, devletinle bin yaşa!” denildiğinde ise usulca oturur, daha alt rütbeli devlet adamlarının tebriklerini kabul ederdi. Bu kelimeler, sadece birer cümle değildi; devletin görkemini, sultanın kudretini, sarayın asaleti ve hiyerarşisini simgeleyen merasimlerdi. Ancak bu merasimlerin içinde, insana acziyetini hatırlatan, ne kadar güçlü olursa olsun bir gün toprak olacağını fısıldayan derin bir mana da saklıydı.Tanzimat’a dek, alkış merasimleri ihtişamını muhafaza etmiş, saltanat sona erene dek ise hassa hademeleri ve Muzıka-yi Hümâyun hademeleri tarafından titizlikle icra edilmiştir. Sultan Abdülaziz’in Mısır seyahatinden sonra, alkış âdeti yalnızca sarayda değil, halk arasında da yayılmış, hatta İzmir’deki gayrimüslimler dahi padişahı “Vive le Sultan” diyerek selamlamıştır. Osmanlı’da yalnızca padişahlar değil, şehzadeler, sadrazamlar ve vezirler de alay çavuşlarının övgü dolu sözleriyle alkışlanırdı. Ancak Tanzimat’la birlikte, vezirlerin alkışlanma geleneği tarihe karışmıştır.Bugün dahi, halk arasında kullandığımız “Allah’a ısmarladık”, “Hoşça kalın”, “Allah selâmet versin”, “Bereketli olsun”, “Allah kavuştursun”, “Allah bir yastıkta kocatsın” gibi sözler, alkış geleneğinin yankılarından başka bir şey değildir. Bu kelimeler, zamana karşı koyan bir miras gibi nesilden nesile aktarılmış, tarih boyunca insanlar arasındaki en içten duaları ve iyi dilekleri dillendirmeye devam etmiştir.Diğer taraftan, bugün kullandığımız “günaydın”, “kendine iyi bak”, “güle güle” gibi kelimeler, eskiden insana yerini ve haddini bildiren, dua niteliği taşıyan ifadelerin yerini almış ve böylece anlam dünyalarını da yitirmiştir. Bir zamanlar insanı tevazuya çağıran kelimeler, günümüzde benliği yücelten ve şahsı kendi varlığına odaklayan birer kalıba dönüşmüştür. Kul olduğunu hatırlatan cümleler unutulmuş, yerine insanın nefsini besleyen, enaniyeti öne çıkaran ifadeler geçmiştir.Öte yandan alkış, el çırpma hâlini alarak, takdir edilen kimseyi gurur ve kibre sürükleyebilen bir forma dönüşmüştür. Oysa eskiden, alkış yalnızca bir övgü değil, aynı zamanda bir hatırlatmaydı: “Maşallah, mağrur olma, senden büyük Allah var!” denilerek, övülenin haddini bilmesi istenirdi. Fakat zaman içinde bu bilgelik, tevfiki başarıya, kulluğu benliğe, tevazuu gurura değiştirerek, toplumu ve insanı satvet dönemlerinin azametinden dehşet dönemlerinin pespayeliğine sürüklemiştir.Elbette alkış tutalım, fakat bunu şahsın kendisine değil, ona o güzelliği bahşeden Allah’ı hatırlamak ve hatırlatmak için yapalım. Aksi takdirde, bir zamanlar bir şarkıcıya dinleyicilerinin “Sen bizim ilahımızsın” dedikleri, onun da -estağfurullah- “Beni siz yarattınız” diyerek karşılık verdiği saçmalığa düşeriz. Böylece enaniyet vadilerinde kaybolur, farkında olmadan kibir uçurumlarına yuvarlanır, hakikatin yerine sahte yüceliğin gölgesinde kaybolur gideriz.

صوڭره (او يولجي) ياغموره باقار كوروركه : او لطيف و براق و طاتلي و هيچدن و غيبي بر خزينۀ رحمتدن كوندريلن قطره لرده ، او قدر رحمني هديه لر و وظيفه لر واركه ، كويا رحمت تجسّم ايدرك، قطره لر صورتنده خزينۀ ربّانيه دن آقييور، معناسنده اولديغندن، ياغموره ‘رحمت’ نامي ويريلمشدر.Sonra (o yolcu) yağmura bakar görür ki: O latîf ve berrâk ve tatlı ve hiçten ve gaybî bir hazîne-i rahmetten gönderilen katrelerde, o kadar Rahmânî hediyeler ve vazîfeler var ki, güya rahmet tecessüm ederek, katreler suretinde hazîne-i Rabbâniyeden akıyor, ma‘nâsında olduğundan, yağmura ‘rahmet’ nâmı verilmiştir. (Asa-yı Musa, s. 88)1. Beyitدرلو چچكلر بتوردی ینه باران بهاركم كوررسه ای محبّی صنع یزدان اوقورDürlü çiçekler bitürdi yine bârân-ı bahâr Kim görürse iy Muhibbî sun’-ı Yezdân’(ı) okur Muhibbi(7)*Bahar yağmuru yine türlü çiçekler bitirdi. Ey Muhibbi! Bu manzarayı gören kimse elbette Yüce Rabbimizin sanatını bahar sahifesinden okuyacak ve tefekkür edecektir. (Şimdi Allah’ın rahmetinin eserlerine bak! Yeryüzünü ölümünden sonra nasıl diriltiyor? ...)2. Beyitاتمكه احیا بهاری ابردن باران اقارظلمت ایچنده صناسن چشمۀ حیوان اقارEtmege ihyâ bahârı ebrden bârân akarZulmet içinde sanasın çeşme-i hayvân akarHayali Bey(5)*Baharı ihya etmek için buluttan yağmur akar. Sen sanırsın ki karanlıklar içerisinden sanki hayat suyu akar. [… Sonra onu (o bulutları) ölü bir beldeye sevk etmişizdir de, onunla o yere ölümünden sonra hayat vermişizdir. …]3. Beyitشوصدف كبی حقائق درّینك مشتاقیوزقعر یمده قطرۀ نیسانه دشدی كوكلومزŞu sadef gibi hakâyık dürrinin müştâkıyuzKa’r-ı yemde katre-i nîsâna düşdi gönlümüzKuloğlu İlyas(6)*Denizin dibindeki sadef gibi hakikat incisine müştakız ki, dalgalı dünya denizinin dibinde saplanıp kalmış olan gönül sadefimize nisan katresi misillü Dürr-i Yekta (asm.) yetişti. [(Ey Resûlüm!) (Biz) seni ancak âlemlere bir rahmet olarak gönderdik.]*Sadef: Midye, istiridye gibi içinde inci bulunan kabuklu deniz hayvanı. Anlatılır ki sadefin içerisine giren damla eğer nisan katresi ise bu, eşsiz ve büyük bir inciye dönüşür. Tabi bu oluşum için içeride sadefin bir sıvı salgılaması ve bu sıvının katmanlaşması lazımdır.4. Beyit   معرفتده اغزمز لعل بدحشان یاغدررنیته كم دریایه درلر ابر نیسان یاغدررMa’rifetde ağzumuz la’l-i Bedahşân yağdurur Nitekim deryâya dürler ebr-i nîsân yağdururTaşlıcalı Yahya(8)*Marifet-i ilahiyeye tercüman olan ağzımız, hikmetlerle dolu (yer ile gök iki kabuğuna benzeyen) şu dünya sadefine kıymetli inciler yağdırır. Elbette ki nisan bulutları da deryadaki sadef karnına inciler yağdırmaz mı? [Onlar ki, ayakta dururken, otururken ve yanları üzerine (yatar) iken Allah’ı zikrederler ve gökler ile yerin yaratılışı hakkında (derin derin) düşünürler. (Ve şöyle duâ ederler:) “Rabbimiz! (Sen) bunları boş yere yaratmadın; sen (bundan) münezzehsin, artık bizi ateşin azâbından muhâfaza eyle!”]5. Beyitهر قطرۀ باران اوله مز لؤلؤ نایابHer katre-i bârân olamaz lü’lü’-i nâ-yâbŞeyhülislam Arif Hikmet(2)*Her yağmur katresi eşsiz inci tanesi nasıl olabilir ki? (Allah, peygamberlik vazîfesini nereye vereceğini en iyi bilendir.)6. Beyitیمن نعتكدن كوهر اولمش فضولی سوزلریابر نیساندن دونن تك لؤلؤ شهواره صوYümn-i na’tünden güher olmış Fuzûlî sözleri Ebr-i nîsândan dönen tek lü’lü’-i şehvâra su Fuzuli(3)*Fahr-i Âlemi (asm.) öven şiirlerin bereketinden Fuzuli’nin (fuzuli) sözleri ağız sadefinde cevher olmuş. Tıpkı nisan bulutundan yağan su katresinin padişahlara layık inciye döndüğü gibi. [Muhakkak ki Allah ve melekleri, o peygambere salât ederler. Ey îmân edenler! (Siz de) ona salât edin ve (ona) teslîmiyetle selâm verin!]*Yümn: BereketFuzuli: Şairin mahlası / Gereksiz, değersizŞehvâr: (fa.) Padişaha layık7. Beyit   صدف آسا قبول فیضه استعداد لازمدركه هرموضعده نیسان قطره سی درّ ثمین اولمزSadef-âsâ kabûl-i feyze isti’dâd lâzımdır Ki her mevzû’da nîsân katresi dürr-i simîn olmazHami-i Amidi(4)*Sadefte feyzi kabul kabiliyeti olmazsa (o sıvıyı salgılamazsa), her nisan katresi göz alıcı bir inci tanesi olamaz. Bir nisan günü dünya sadefinin yer ve sema kabukları arasına beşeriyete rahmet olarak gönderilen Seyyid-i kâinatı kabul istidadı olmadıktan sonra, insanın gönül sadefinde hakikat incileri mi beklenirmiş… Aaaah, teslimiyet! [(Habîbim, yâ Muhammed!) Şübhesiz ki sen, sevdiğin kimseyi hidâyete erdiremezsin; fakat Allah, dilediği kimseyi hidâyete erdirir. …]*Simîn: (fa.) Gümüş gibi beyaz ve safKAYNAKÇA:1. Bediüzzamân, Saîd Nursî, (2013), Osmanlıca Asa-yı Musa, İstanbul: Altınbaşak Neşriyât2. Divan-ı Arif Hikmet, Süleymaniye Yazma Eser Kütüphanesi, Kasidecizade, 00402 (s. 222)3. Divan-ı Fuzuli, Milli Kütüphane, Yazmalar, A3401 (s. 11)4. Divan-ı Hami, Süleymaniye Yazma Eser Kütüphanesi, Esad Efendi, 02620 (v. 35B)5. Divan-ı Hayali, Millet Yazma Eser Kütüphanesi, Ali Emiri Manzum, No: AEMnz134 (v. 7B)6. Divan-ı Hümayun, Beyazıt Yazma Eser Kütüphanesi, Beyazıt, B3596 (v. 117A)7. Divan-ı Muhibbi, Konya Yazma Eserler Bölge Müdürlüğü, Bölge Yazma Eserler, BY0000003718 (v. 20A)8. Divan-ı Yahya, Millet Yazma Eser Kütüphanesi, Ali Emiri Manzum, No: AEMnz516 (v. 54B)9. https://kulliyat.risale.online/10. http://lugatim.com/11. https://portal.yek.gov.tr/

قيمتلي دوستلر، بهارڭ ايكنجي آيي اولان نيسان آينده يز… الحمد لله بهارڭ بركتنى ياشييورز. كوكنلرينه يولجيلق ياپاجغمز ايلك كلمه غروبمز “خروج” كلمه سندن كوكن آلان كلمه لر…Kıymetli dostlar, baharın ikinci ayı olan nisan ayındayız… Elhamdülillah baharın bereketini yaşıyoruz. Kökenlerine yolculuk yapacağımız İlk kelime grubumuz “huruç” kelimesinden köken alan kelimeler…HURUÇ: Arapçada “dışarı çıkma, çıkış” gibi manalara gelen pek çok kelimenin köken aldığı bir kelimedir.HARİÇ: Bu kelime dilimize Arapçadan geçen kelimelerden biridir. “Bir şeyin sınırları dışında kalan yer, dış, dışarı” gibi manalara gelir. Bazen “bir ülkenin sınırları dışında kalan yabancı memleketler” için de kullanılır. Bu kelime ile ilgili deyimlerimiz de vardır. Mesela, iç yüzünü bilmediği bir konuda fikir yürütmek veya fikri sorulmadığı veya hakkı olmadığı halde bir konuşmaya veya konuya müdahale etmeye “hariçten gazel okumak” denir.İHRAÇ: Yine “huruç” kökünden türeyen bu kelime “dışarıya çıkarma, dışarıya atma, ilişkisini kesme, çıkarma” anlamlara gelmektedir. Mesela “üyelikten ihraç edildi” denir. İHRACAT: Türkçeye mahsus olan bu kelime “ihraç” kelimesine çoğul eki ilave edilerek yapılır. “Bir ülkeden başka bir ülkeye ürün ve mal satma işine, dış satıma” denilir. İthalat kelimesinin zıddıdır. Sözgelimi, “İran, ithâlât ve ihrâcâtının yarısından fazlasını Trabzon–Tebriz kervan yoluyla yapıyordu” cümlesinde olduğu gibi.HARİCİYE: Devletin dış işlerine bakan kısma da hariciye denilir. Eskiden Dış İşleri Bakanlığına Hariciye Nezareti denilirdi. Ayrıca, ameliyatla tedavi edilen hastalıklarla ilgilenen tıp kısmıdır. Osmanlı döneminde bu bölüm cerrahi olarak hastaya müdahale eden, ameliyatlar yapan bir bölümdü. Bu bölüm “emrâz-ı hâriciyye” denilen ameliyatla şifa bulacak, tedavi edilecek hastalıklarla uğraşırdı. Günümüzde en temelde “genel cerrahi” bölümü hariciye manasını ifade eder. “Hariciye servisi” dendiğinde “ameliyat olmuş ve olacak hastaların yattığı servis” anlaşılır. Mesela, Peyami Safa’nın, dizinden ameliyat olacak bir gencin duygu durumunu anlatan “Dokuzuncu hariciye koğuşu” romanı çok meşhurdur. İSTİHRAC: “Sonuç çıkarma, anlam çıkarma” gibi manalara gelir. “Bir şeyin içinden başka bir şey çıkarma” anlamındadır. Mesela, her asır muhakkik alimlerle ihtiyaçlarını Rabbimizin kelamı olan Kur’an-ı Kerim’den istihraç etmişlerdir. Kelime çoğul olarak “istihracat” şeklinde de kullanılır.MAHREÇ: İsm-i mekân kalıbında olup “çıkış yeri” anlamındadır. “Dışarı çıkılacak, huruç edilecek yer, delik veya kapı” manasında kullanılır. Özellikle Kur’an okuma eğitiminde telaffuzun oluştuğu ses veya harfin ağızdan çıktığı yere “mahreç”, Bu ilme de “mahreç ilmi” denir. Tarihi olarak ise “Osmanlı devlet teşkilatında mevleviyet (kadılık) pâyesinin üç basamağından birincisine” de bu isim verilirdi.BAHAR: Kış ile yaz arasında 21 Mart’tan 22 Haziran’a kadar süren mevsimin ismidir bahar. Bu güzel kelimeyi duyduğumuzda gönlümüze bir “ferahlık” gelir, aklımıza “diriliş, uyanış, canlılık” manaları çağrışım yapar. Bahar yeryüzünün bayramıdır. Bahar kelimesi, Farsça ve Arapça kökenlidir. Arapçada bahar “güzel kokulu çiçek” anlamına gelmektedir. Hardal, kimyon, tarçın, zencefil gibi güzel kokulu tatlandırıcı bitkiler için kullanılan “baharat” kelimesi de buradan türetilmiştir. Farsçada ilkbaharda çıkan lahanaya “karnıbahar” denir.Dilimizde etrafın çiçeklenmesini, yeşermesini gördüğümüzde “bahar açtı” deriz. Genç birisine “ömrünün baharında” olduğu hatırlatır. Soğuk havada çok ince giyinen kimselere veya yaşına uygun düşmediği halde gençler gibi ateşli ve coşkun davranan kişileri “bahar başına vurdu” diye anlatırız.

سلطان ٣نجي سليم، ١٧٨٩’ده  تخته  چيقنجه  نظام جديد آدينى ويرديگي بر رفورم سورجنى باشلاتمشدر. بوندن صوڭره  كچيجي ديپلوماسيدن، دواملي ديپلوماسي دورينه  كچيلييوردي. بو چرچوه ده  ايلك دائمي بيوك ايلچيلك، لوندره ده  ١٧٩٣’ده  آچيلمشدر. بو ايلك بيوك ايلچيلگڭ آچيلمه سنه  كيدن سورچ، سلطان ٣نجي سليم طرفندن احمد عزمي افندينڭ برلينه  كوندريلمسيله  باشلامشدر. لوندره ده  ١٧٩٣’ده  آچيلان ايلك دائمي ايلچيلكدن صوڭره ، ١٧٩٧’ده  ويانه ، پاريس و برلينده  ايلچيلكلر آچيلدي. بو ايلك اقامت ايلچيلكلرينڭ آچيلمه سنده  دورڭ رئيس الكتابي محمد راشد افندينڭ پايي بيوكدر. او، سلطان ٣نجي سليمه  اويغولاديغي رفورملرده  جدّي آڭلامده  دستك ويرمشدر. لوندره يه  ايلك اولارق يوسف آكاه افندي اقامت ايلچيسي اولارق آتانير. اوراده  ١٧٩٣-١٧٩٧ ييللري آراسنده  كورو ياپار. آكاه افندينڭ كورو سوره سي طولنجه  يرينه  ١٧٩٧’ده  ترسانۀ عامره  آنبار اميني اسماعيل فرّخ افندي آتانمشدر. عين ييل پاريسده كي اقامت ايلچيلگنده  مورالي السيّد علي افندي كورولنديريلمشدر. اش زمانلي اولارق ويانه يه  ايسه  ابراهيم عفيف افندي كوندريلمشدر. بو ايلك اقامت ايلچيلري دواملي ديپلوماسي يي باشلاتمش اولويورلردي. ابراهيم عفيف افندي، ويانه يه  (بچ) كيتدكدن بر مدّت صوڭره  آوستوريه  (نمچه ) ايمپراطورينڭ، باش وكيلنڭ و ديگر وكيللرينڭ مكتوبلريني استانبوله  كتيرمشدر. ايمپراطورڭ مكتوبي، سلطان ٣نجي سليمه  عرض ايديلمشدر.Sultan 3. Selim, 1789’da tahta çıkıca Nizam-ı Cedîd adını verdiği bir reform sürecini başlatmıştır. Bundan sonra geçici diplomasiden, devamlı diplomasi devrine geçiliyordu. Bu çerçevede ilk daimî büyükelçilik, Londra’da 1793’te açılmıştır. Bu ilk büyükelçiliğin açılmasına giden süreç, Sultan 3. Selim tarafından Ahmed Azmi Efendi’nin Berlin’e gönderilmesiyle başlamıştır. Londra’da 1793’te açılan ilk daimî elçilikten sonra, 1797’de Viyana, Paris ve Berlin’de elçilikler açıldı. Bu ilk ikâmet elçiliklerinin açılmasında devrin Reisülküttâb’ı Mehmed Raşid Efendi’nin payı büyüktür. O, Sultan 3. Selim’e uyguladığı reformlarda ciddî anlamda destek vermiştir. Londra’ya ilk olarak Yusuf Agâh Efendi ikâmet elçisi olarak atanır. Orada 1793-1797 yılları arasında görev yapar. Agâh Efendi’nin görev süresi dolunca yerine 1797’de Tersâne-i Âmire Ambar Emini İsmail Ferruh Efendi atanmıştır. Aynı yıl Paris’teki ikâmet elçiliğinde Moralı Es-seyyid Ali Efendi görevlendirilmiştir. Eş zamanlı olarak Viyana’ya ise İbrahim Afif Efendi gönderilmiştir. Bu ilk ikâmet elçileri devamlı diplomasiyi başlatmış oluyorlardı. İbrahim Afif Efendi, Viyana’ya (Beç) gittikten bir müddet sonra Avusturya (Nemçe) imparatorunun, başvekilinin ve diğer vekillerinin mektuplarını İstanbul’a getirmiştir. İmparatorun mektubu, Sultan 3. Selim’e arz edilmiştir (BOA, HAT, 34/1707). Transkripsiyonu: Tarih: Sultan III. Selim Dönemi (1789-1807) (1)Hû(2)Manzûrum olmuştur (3)Şevketlû kerâmetlû mehâbetlû kudretlû veliyy-i ni’metim efendim(4)Cânib-i Devlet-i Aliyyelerinden sefâretle Beç’te mukim olup bu def’a Dersaâdet’e avdet eden İbrahim Afîf Efendi kulları Nemçe (5)imparatoru tarafından taraf-ı eşref-i şâhânelerine ve sadrazamları kullarına ve Nemçe başvekili ve diğer vekîl canibinden müşârun-ileyh bendelerine (6)gönderilen Frengiyyü’l-ibâre dört kıt’a nâme ve mektûb tercüme ettirilip manzûr-ı hümâyûnları buyurulmak için asıllarıyla maan (7)ma’rûz-ı huzûr-ı mülûkânleri kılındığından mâadâ efendi-i mûmâ-ileyhin takdîm eylediği sağîr ve kebîr iki kıt’a takrîr dahî arz olunduğu (8)ve manzûr-ı şâhâneleri buyurulduktan sonra zikr olunan nâme ve mektûblar dîvân-ı hümâyûnları kaleminde hıfz olunmak iktizâ eylediği (9)ma’lûm-ı hümâyûnları buyuruldukta emr u fermân şevketlû kerâmetlû mehâbetlû kudretlû veliyyi-i ni’metim efendim Padişahım hazretlerinindir.

İnsanoğlunu halife-i rûy-ı zemîn olarak dünyaya gönderen Allahu Teâlâ, hilâfet görevinin nasıl ifa edileceğini ona öğretmiş, öğretmekle de kalmayıp aynı zamanda maddi ve manevi desteklerini ikram buyurmuştur. Bu şerefli hilâfet vazifesinin en büyük safhalarından biri cihâddır. Gerek nefse gerek dış âleme karşı Allah adını yüceltmek ve O’nun nizâmını hâkim kılmak için can, mal, dil ve diğer vasıtalarla mücâdele etmek anlamına gelen cihâd, bütün İslâm devletlerinin olduğu gibi Osmanlı Devleti’nin de kuruluş ve devamlılık sebebidir. Ecdadımız bu kutsal vazifeyi her yönüyle yerine getirmek için canla başla çalışmıştır. Ancak cihâd, halk arasında daha çok dış âleme yani düşmana karşı maddeten savaşmak anlamında kullanılmış ve bu şekilde yaygınlık kazanmıştır.İslâm düşmanlarına karşı cihâdda genellikle iki ordunun varlığından bahsedilir. Birincisi fiziki savaş vasıtalarıyla canı ortaya koyarak edilen maddi cihâd, diğeri ise Allah’a duâ ederek O’nun nusretini istemek suretiyle yapılan manevi cihâddır. İlkine leşker-i gazâ, ikincisine leşker-i duâ denilir. Savaşın kazanılması için iki ordu da gerekli olmakla birlikte leşker-i duâ, leşker-i gazâdan her zaman daha önemli sayılmıştır. En müşahhas örneğini Bedir Gazvesi’nde Peygamber Efendimizin (sav) mübârek sünnetlerinde gördüğümüz duâ, maddî savaşın kazanılması için “gerek şart”tır. Savaş teçhizatı ne kadar donanımlı olursa olsun manevi orduyu harekete geçirmedikçe ve gök kapıları açılmadıkça zafer söz konusu olamaz. Bundan dolayı Osmanlı Dev­leti’nde herhangi bir savaş hâli söz konusu olduğunda derhal cami ve mescitlere, ulemâ ve sâlih kimselere haber salınarak “ecnâd-ı muvahhidînin nasr u gâlibiyeti ve küffâr müşrikinin kahr u tedmîri içün” beş vakit İslâm askerine topluca duâ edilmesi tembih edilmiş, böylece “guzât-ı müslimîne cünûd-ı duʻâ ile imdâd” edilmesi gerektiği belirtilmiştir. Duâ olarak daha çok Kelime-i Tevhîd, Fetih Sûresi, Âyetü’l-Kürsî, Buhârî-i Şerîf, Şifâ-i Şerîf, Salât-ı Münciye gibi âyet-i kerîme, salavât ve duâlar okunmuştur.Eskiden savaşlar belirli zaman dilimlerinde gerçekleşir ve duâlar o zamanlara mahsus olarak yapılırdı. Günümüzde ise İslâm düşmanlarının çok farklı yöntemlerle sürekli saldırılarda bulunduğu göz önüne alınırsa bu duâlara hiç ara vermeksizin devam edilmesi, hiç olmazsa eskisinden daha fazla itina gösterilmesi gerekiyor. Zaferin gerek şartı olan duâ şuurunun artmasına vesile olması ümidiyle bu sayımızda sizlerle bir Arapça ve Türkçe duâ paylaşıyoruz. Vesika 1 İmâm-ı Gazzâlî’nin Cennetü’l-Esma isimli eserinden alınan, İslam ordusunun muzafferiyeti için yapılacak dua (Zilhicce 1255 / Mart 1840)Hüve(1) İmâm-ı Gazzâlî hazretlerinin husûl-i murâdât içün tertîb eylediği Cennetü’l-Esmâ’dan nusret-i ʻasâkir-i İslâm içün mülûk-ı ʻizâma mahsûs (2) vird-i şerîfdir. Her sabâh namâzı ʻakîbinde hulûs üzere kırâat olunmaludur. Ve altun levhâ dahi kırâat iden zât üzerinde (3) götürmelüdür. Bi-iznillâhi teʻâlâ âsârı zuhûr ider. Aslâ şübhe yokdur. Levh-i mezkûru başda götürmek evlâ ve ahsendir. (4) Her sabâh namazdan sonra kırâati bu vechiledür: (5) İbtidâ yalnız bir defʻa on kerre Allâhü Ekber dinilür. (6) Allâhü Ekber * Allâhü Ekber * Allâhü Ekber * Allâhü Ekber * Allâhü Ekber * Allâhü Ekber * Allâhü Ekber * Allâhü Ekber * Allâhü Ekber * Allâhü Ekber (7) Bu vird-i şerîf sabâh namâzından sonra (8) okundukda te’sîri çokdur. Lâkin sabâhda (9) ve ahşâmda ve öyle ve ikindi ve yatsu vakitlerinde (10) ve’l-hâsıl her ne vakit kırâat buyurılur ise olur. (11) Muʻayyen vakti yokdur. Hemân el değdikçe (12) kırâat buyurılur.(13) Baʻdehû on dokuz kerre bu vird-i şerîf okunur: (14) Bismillâhirrahmânirrahîm. Ferdün Hayyün Kayyûmün Hakemün ʻAdlün Kuddûsün. Ve mâ yaʻlemü cünûde Rabbike illâ Hû. (15) Her gün böylece kırâat buyurılmaludur. Hâsılı yiğirmi (16) dört sâʻatde bir veyâhud iki defʻa (17) kırâat olunub terk olunmak lâzımdur. (18) Her ne kadar ziyâde kırâat olunur ise (19) ol kadar fâide ve te’sîri (20) mücerreb ve meşhûddur. (21) Böylece kırâat buyurıldıkdan sonra sevâbı Hazret-i İmâm-ı ʻAlî kerremallâhu vechehû ve radıyallâhu ʻanhu hazretlerinin (22) rûh-ı pür-fütûhlarına ihdâ buyurılur. Vesika 2 Padişahın gizli ve açık düşmanlarının yapacakları hainliklerden Cenab-ı Hakk’ın muhafaza etmesi ve İslam ordusunu her türlü tehlikelerden koruması için yapılan dua (Zilhicce 1255 / Mart 1840)(1) Ulu Allâhü teʻâlâ pâdişâhımıza imdâd iʻâne eyleye. Ziyy-i İslâm’da münâfıkları ve muʻîn-i küffâr olan dîn hıyânetleri (2) şerrinden emîn eyleye. Bâ-husûs ʻulemâ ziyyinde ve sâir ʻavâmın bu misillü düşmana muʻîn olan hâinlerin hıyânetlerini (3) pâdişâhımıza duyurub pâdişâhımızı îkâz eyleye. Ve bu misillü münâfıkların pâdişâhımız hakkında eyledikleri hilelerini (4) pâdişâhımıza âşikâre eyleye. Ve sihr eylediler ise sihrlerini ibtâl eyleye. Her hâlde ʻAzîmü’ş-şân pâdişâhımızın muʻîn-i zâhiri (5) olub aʻdâ-i zâhirîsini ve aʻdâ-i bâtınisini ʻAzîmü’ş-şân ʻan-karîb kahr idüb rüsvây-ı ʻâlem eyleye. Husûsan bu diyârda (6) olan balyoz keferelerinün ricâsı ve sözüyle bu kadar karîb baʻîdden cemʻ olan ʻasâkir-i İslâm’ı ʻavk te’hîr itmekle (7) ve pâdişâhımızın dîn-i mübîne gayretini ʻaks eylemeğe saʻy eyleyen münafık şerrinden emîn eyleye. Husûsan ʻasâkir-i İslâm (8) içinde âl-i ʻOsmân arâzîsi içinde olan münâfıkların hilelerini ve hıyânetlerini duyurub cümlesini ʻAzîm (9) Habîb hürmetine bu kadar ʻasâkir-i İslâm’ı anların şerrinden emîn eyleye. Her hâlde ʻAzîmü’ş-şân pâdişâhımızın (10) muʻîn-i zâhiri ola. Zîrâ bu kadar mü’minler husûsan fakîrü’l-hâl ve zû-ʻıyâl kendi vilâyetlerini ve ʻıyâllerini (11) ve evlâdlarını ve emvâllerini terk idüb pâdişâhımızın seferi var diyüb “semiʻnâ ve etaʻnâ” deyü terk-i diyâr idüb (12) bu kadar mesâfe-i baʻîdelerden bir aylık iki aylık yollardan mâl-ı harac-ı taraf vücûd telef arzulayub dîn-i düşmânı olan (13) küffârdan intikâm alub gâzî olayım deyü gelüb bunda gelüb bu kadar ʻavk te’hîr olunduktan nâşî keselerinde (14) haraclıkları kalmayub üzerinde olan urbasını satub ve silâhlarını satub yiyüb ziyâde hâlleri dıyk (15) olub her hâlde hâlleri mükedder olduklarında her hâlde ʻAzîmü’ş-şân’ın nusretine muhtâc oldular. Hemân ʻAzîmü’ş-şân (16) muʻînleri ola.KELİMELER:Avk: Alıkoyma, engellemeBalyoz: Hristiyan devletlerinin elçileri ve başkonsoloslarına verilen isim, balyosDıyk: Darlık, daralmaIyâl: AileMâl-ı harac-ı taraf: Savaşılan bölgeden haraç olarak elde edilen malMeşhûd: GörülmüşMurâdât: İsteklerPür-fütûh: Fetih ve zaferlerle doluSemiʻnâ ve etaʻnâ: İşittik ve itaat ettikUrba: Giyecek elbiseZiyy: kıyafet, kılık

ابراهيم افندي صوڭ زمانلرده  براز تحفدي. كوچك دكّاننده  طاقيه لري ايشلركن كوزلري صيق صيق اوزاقلره  دالييوردي. ذهني سوركلي عين جمله يله  مشغولدي: “نصيبم بغدادده !” بو سوز ديلنه  پله سنك اولمشدي. هر ديله  كتيرديگنده  ايچني غريب بر هيجان قاپلييور، آردندن محجوب اولوب توبه  ايدييوردي. دنيايي طلب ايتمكدن چكينييور، رؤياسنده  كورديگي اشارتي طوغري يوروملايوب يوروملامادىغني دوشونويوردي.او كون، دكّاننڭ قاپيسي آرالاندي و ايچري كوگنيلير بر تجّار اولان ميرزا مصطفي كيردي. سنه ده  بر دفعه  استانبولدن بغداده  كيدن تجارت كرواننه  قاتيلان ميرزا مصطفي، هر زمانكي كبي طاقيه لر سپارش ايتمشدي. ابراهيم افندي طاقيه لري اوزاتدي، مسافرينه  قهوه  اكرام ايتدي. قهوه  قوقوسي دكّانه  ياييليركن، صحبت قويولاشدي. تام بو اثناده ، فرقنده  اولمادن يينه  عين جمله يي ميريلداندي:“نصيبم بغدادده …”ميرزا مصطفي طوراقسادي، كوزلريني قيصدي. “نه  ديدڭ ابراهيم افندي؟” دييه  صوردي.ابراهيم افندي، رؤياسني آڭلاتمه يه  باشلادى. بر نور يوزلي دده ، هر كيجه  رؤياسنه  كيرييور، اوڭا “نصيبڭ بغدادده !” دييوردي. آردندن بر چوال بليرييور، چوالدن دوكولن چيل چيل آلتينلرڭ أوزرنده  تك مناره لي بر جامع يوكسلييوردى. ابراهيم افندي، چوجق صاحبي اولامامشدي، كتاب يازاجق بر علمي ده  يوقدي. اما بر جامع ياپديريرسه ، قيامته  قدر ثوابي كنديسنه  اولاشاجقدي.ميرزا مصطفي، باشني صاللايارق كولدي. “سنڭ جانڭ سياحت ايستييور، دوستم. باق بنم بر يارديمجي يه  احتياجم وار. كروانه  قاتيل، آلتي آي بوينجه  بنمله  تجارت ياپ، قزانجڭڭ ايكي قاتني آل. هم نصيبڭ كرچكدن بغدادده ميمش، كورورسڭ.”ابراهيم افندي تردّد ايتدي. خانمي ده  بو آني قرار قارشيسنده  شاشقيندي. آنجق او كيجه  يينه  عين رؤيايي كوردي. صباح نمازندن صوڭره  جامعڭ امامنه  دانيشدي. امام افندي تبسّم ايدرك، “مادام آبدستلي ياتييورسڭ، رؤياڭ صباح وقتي كلييور، كيت ديرم. كيمي نصيبي اونده ، كيمي يولده  بولور.” ديدي.اشي ده  تام او صيره ده  اسكيشهرده كي آننه سنڭ خسته  اولديغني أوگرندي. آننه سني كورمك ايستييور اما استانبولي ترك ايتمكدن چكينييوردى. ايشته  او آن، ابراهيم افندينڭ ايچنده  بر قيغيلجيم ياندي: “خانم، بو بر اشارت! سن اسكيشهره ، بن بغداده .”حاضرلقلر تماملاندي، جمعه  نمازي صوڭره سي يوله  چيقديلر. كروان، اسكيشهره  اوغرادي، آردندن قره حصار، قونيه ، آقسراي، آطنه ، عينتاب، حلب و موصلي كچه رك بغداده  واردي. يولجيلق زورلي اما هيجان ويريجيدي. چولده  كچن كيجه لرده  ييلديزلر آلتنده  اويوديلر، خانلرده  قوناقلاديلر، پازارلرده  تجارت ياپديلر. ابراهيم افندي، بر ياندن رؤياسنڭ اشارتنى آرييور، بر ياندن بغدادڭ معنوي آتموسفرنده  غائب اولويوردي.بغداده  واردقلرنده ، امام اعظم، عبدالقادر كيلاني و بشري خفي كبي ذاتلرڭ ايزلرينى تعقيب ايتدي. آنجق رؤياسنده كي مژده يه  دائر بر اشارت كوره مدي. دونوش وقتي ياقلاشييوردي، اومديغي كبي بر خزينه  يا ده  اشارت بولامامشدي. تام او صيره ده ، خانڭ صاحبي اولان خانجي ياننه  اوتوردي، ميرزا مصطفي ايله  صحبت ايتدي. لاف آراسنده ، خانجي بردن قهقهه  آتارق، “سن رؤيا ايله  يوله  چيقان بر آدمميسڭ؟ كچنلرده  بن ده  بر رؤيا كوردم. رؤيامده  نور يوزلي بر اختيار بڭا ’استانبوله  كيت! طوپقاپوده ياشايان طاقيه جي ابراهيم افندي يي بول! اونڭ اودونلغنده  بر كوپ طولوسي آلتين وار. اوني چيقار، كيفڭجه  خرجا‘ ديدي،” دييه  آڭلاتدي.ابراهيم افندينڭ كوزلري فال طاشي كبي آچيلدي. بغدادده  اومديغني بولامامشدي، اما بلكه  ده  نصيبي چوق داها ياقينده يدي! ايچنده  تعريفسز بر هيجانله  استانبوله  دونوش يولجيلغنه  باشلادى.آيلر صوڭره  أوينه  دونديگنده ، اشيله  برلكده  اودونلغي قازدي. بر متره  درينلكده ، طاش بر قپاق بولديلر. قپاغي قالديردقلرنده ، ايچي آلتين طولي بيوك بر كوپ اورته يه  چيقدي. ابراهيم افندينڭ كوزلري طولدي. رؤياسي كرچك اولمشدي.او كوندن صوڭره ، استانبولڭ سور طيشنده كي بابادن قالمه  عرصه سنده  يوكسلن جامع، اونڭ اڭ بيوك ميراثي اولدي. او جامعڭ مناره سندن يوكسلن اذان سسلري، اونڭ اڭ بيوك ثروتيدي. بر رؤيانڭ پشندن كيدن آدم، صوڭنده  آراديغي نصيبي بولمشدي. هم ده  كندي اونده ، اودونلغنده  صاقلي طورويوردي.İbrahim Efendi son zamanlarda biraz tuhaftı. Küçük dükkânında takkeleri işlerken gözleri sık sık uzaklara dalıyordu. Zihni sürekli aynı cümleyle meşguldü: “Nasibim Bağdat’ta!” Bu söz diline pelesenk olmuştu. Her dile getirdiğinde içini garip bir heyecan kaplıyor, ardından mahcup olup tövbe ediyordu. Dünyayı talep etmekten çekiniyor, rüyasında gördüğü işareti doğru yorumlayıp yorumlamadığını düşünüyordu.O gün, dükkânının kapısı aralandı ve içeri güvenilir bir tüccar olan Mirza Mustafa girdi. Senede bir defa İstanbul’dan Bağdat’a giden ticaret kervanına katılan Mirza Mustafa, her zamanki gibi takkeler sipariş etmişti. İbrahim Efendi takkeleri uzattı, misafirine kahve ikram etti. Kahve kokusu dükkâna yayılırken, sohbet koyulaştı. Tam bu esnada, farkında olmadan yine aynı cümleyi mırıldandı:“Nasibim Bağdat’ta…”Mirza Mustafa duraksadı, gözlerini kıstı. “Ne dedin İbrahim Efendi?” diye sordu.İbrahim Efendi, rüyasını anlatmaya başladı. Bir nur yüzlü dede, her gece rüyasına giriyor, ona “Nasibin Bağdat’ta!” diyordu. Ardından bir çuval beliriyor, çuvaldan dökülen çil çil altınların üzerinde tek minareli bir cami yükseliyordu. İbrahim Efendi, çocuk sahibi olamamıştı, kitap yazacak bir ilmi de yoktu. Ama bir cami yaptırırsa, kıyamete kadar sevabı kendisine ulaşacaktı.Mirza Mustafa, başını sallayarak güldü. “Senin canın seyahat istiyor, dostum. Bak benim bir yardımcıya ihtiyacım var. Kervana katıl, altı ay boyunca benimle ticaret yap, kazancının iki katını al. Hem nasibin gerçekten Bağdat’ta mıymış, görürsün.”İbrahim Efendi tereddüt etti. Hanımı da bu ani karar karşısında şaşkındı. Ancak o gece yine aynı rüyayı gördü. Sabah namazından sonra caminin imamına danıştı. İmam efendi tebessüm ederek, “Madem abdestli yatıyorsun, rüyan sabah vakti geliyor, git derim. Kimi nasibi evinde, kimi yolda bulur.” dedi.Eşi de tam o sırada Eskişehir’deki annesinin hasta olduğunu öğrendi. Annesini görmek istiyor ama İstanbul’u terk etmekten çekiniyordu. İşte o an, İbrahim Efendi’nin içinde bir kıvılcım yandı: “Hanım, bu bir işaret! Sen Eskişehir’e, ben Bağdat’a.”Hazırlıklar tamamlandı, cuma namazı sonrası yola çıktılar. Kervan, Eskişehir’e uğradı, ardından Karahisar, Konya, Aksaray, Adana, Antep, Halep ve Musul’u geçerek Bağdat’a vardı. Yolculuk zorlu ama heyecan vericiydi. Çölde geçen gecelerde yıldızlar altında uyudular, hanlarda konakladılar, pazarlarda ticaret yaptılar. İbrahim Efendi, bir yandan rüyasının işaretini arıyor, bir yandan Bağdat’ın manevi atmosferinde kayboluyordu.Bağdat’a vardıklarında, İmam-ı Azam, Abdulkadir Geylani ve Bişri Hafi gibi zatların izlerini takip etti. Ancak rüyasındaki müjdeye dair bir işaret göremedi. Dönüş vakti yaklaşıyordu, umduğu gibi bir hazine ya da işaret bulamamıştı. Tam o sırada, hanın sahibi olan hancı yanına oturdu, Mirza Mustafa ile sohbet etti. Laf arasında, hancı birden kahkaha atarak, “Sen rüya ile yola çıkan bir adam mısın? Geçenlerde ben de bir rüya gördüm. Rüyamda nur yüzlü bir ihtiyar bana ‘İstanbul’a git! Topkapı’da yaşayan Arakıyeci İbrahim Efendi’yi bul! Onun odunluğunda bir küp dolusu altın var. Onu çıkar, keyfince harca’ dedi,” diye anlattı.İbrahim Efendi’nin gözleri fal taşı gibi açıldı. Bağdat’ta umduğunu bulamamıştı, ama belki de nasibi çok daha yakındaydı! İçinde tarifsiz bir heyecanla İstanbul’a dönüş yolculuğuna başladı.Aylar sonra evine döndüğünde, eşiyle birlikte odunluğu kazdı. Bir metre derinlikte, taş bir kapak buldular. Kapağı kaldırdıklarında, içi altın dolu büyük bir küp ortaya çıktı. İbrahim Efendi’nin gözleri doldu. Rüyası gerçek olmuştu.O günden sonra, İstanbul’un sur dışındaki babadan kalma arsasında yükselen cami, onun en büyük mirası oldu. O caminin minaresinden yükselen ezan sesleri, onun en büyük servetiydi. Bir rüyanın peşinden giden adam, sonunda aradığı nasibi bulmuştu. Hem de kendi evinde, odunluğunda saklı duruyordu.

EL-HADÎSÜ’S-SÂMİNKāle Resûlullâh sallallâhu ʻaleyhi ve sellem: “Yûkafü ʻabdâni beyne yedeyillâhi ʻazze ve celle fe-yü’meru bihimâ ile’l-cenneti fe-yekūlâni ve bimeste’helnâ minke’l-cennete ve lem naʻmel ʻamelen yücâzînâ el-cennete fe-yekūlüllâhü ʻazze ve celle lehümâ ʻabdâye’dhule’l-cennete fe-innî âleytü ʻalâ nefsî en lâ yedhule’n-nâra men ismühû Ahmedü ve Muhammedü”Yevm-i kıyâmetde iki kimse huzûr-ı Rabbü’l-ʻâlemînde tevkîf olunub ikisine dahi cennete gitmek üzere hitâb-ı ʻizzet-şeref-yâfte-i sudûr olur. Ol iki merd-i saʻîd kemâl-i sürûrdan müteʻaccibâne keyfiyyet-i istihkākı su’âle cesâret idüb dirler ki: “Yâ Rabbî biz bâʻis-i neyl-i cinân olacak aʻmâl-i haseneden bir ʻamele fâiz olmadık, ne vechile cennete ehliyyet şerefin kesb itdik?” Allâhu ʻazîmü’ş-şân kemâl-i kerem ve ihsânı ile buyurur ki: “Kullarım ikinüz dahi cennete dâhil olunuz. Tahkīk ben nefsim üzerine yemîn itdim yaʻnî lutfen ve keramen irâde-i ʻaliyyem taʻalluk itdi ki Ahmed ve Muhammed ismi ile müsemmâ olanları nâra idhāl itmeyem.” Herkes evlâdına ism-i hüsn vazʻ itmek memdûh ve müstehabb idüğün beyân zımnında aʻlâm-ı ricâlde Ahmed ve Muhammed eşref-i esâmî idüğün iʻlâm idüb buyurmuşlardır ki, bir kimse pâ-nihâde-i sahn-ı şühûd olan ferzend-i mesʻûdunun ismin teberrüken Ahmed veya Muhammed vazʻ eylese ferzendi ve kendi ehl-i cennet olur. Esmâ-i Celâl’e muzāf olan isimler dahi ʻindellâh ahabb-ı esâmîdir. Kemâ kāle ʻaleyhisselâm: “Uhibbü esmâiküm ilallâhi ʻAbdullâh ve ʻAbdurrahmân.” Pes her merd-i mü’mine lâyıkdır ki evlâdına memdûh ve müstahsen olan esâmî-i mahmûdenin birin vazʻ idüb müsâb ola.KELİMELER:ʻAbdân: İki kulAʻlâm: Özel isimlerBâʻis-i neyl-i cinân: Cennet isteğine ermeye sebep olanEşref-i esâmî: İsimlerin en şereflisiFâiz: Başarılı olan, meramına erenFerzend: Oğul, erkek çocukHitâb-ı izzet-şeref-yâfte: Allah’ın şeref bulmuş izzetli hitabıMahmûde: Övülmüş, methedilmişMemdûh: Methedilen, övülen Merd: ErkekMuzāf: İzafe edilen, eklenenMüsâb: Sevap kazanmışMüteʻaccibâne: Şaşkın bir şekildePâ-nihâde-i sahn-ı şühûd: Gözle görülen dünya meydanına ayak basmış, doğmuşSudûr: Meydana gelmekVazʻ: Koyma, ortaya koyma*Kaynak: Osmanzâde Tâib Ahmed (v.1136/1724)

Bu sayımızda öğrendiğimiz harflerden “ص” (Sad)’ın diğer harflerle birlikte nasıl yazılacağını göreceğiz. Harfleri yazarken, daha önce öğrendiğimiz başlama ve bitiş şekillerini unutmayalım.

Dergiyi takip edenler, yazmanın da zevkine ulaşıyorlar. Her ay ilerlediğinizi sizler de fark ediyorsunuz. Her işte olduğu gibi, bu işte de bizzat kendimizin gayret göstermesi önemli olacaktır.Ordunun DuasıMillet için etti mi ordum sefer, Kükremiş aslan kesilir her nefer. Döktüğü kandan göğe vursun zafer, Toprağa bir damlası boş akmasın. Âmin! desin hep birden yiğitler, “Allahu ekber!” gökten şehidler. Âmin! Âmin! Allahu Ekber!Ey Ulu Peygamberimiz neredesin?Dinle minaremde öten gür sesin!Gel, bana yâr ol ki cihan titresin,Kimse dönüp süngüme yan bakmasın. Ç Ö Z Ü M اوردونڭ دعاسي ملّت ايچون ايتديمي اوردوم سفر، كوكره مش آسلان كسيلير هر نفر. دوكديگي قاندن كوگه اورسون ظفر، طوپراغه بر طامله سي بوش آقماسين. آمين! ديسين هپ بردن يگيتلر، ”اللّٰه اكبر!“ كوكدن شهيدلر. آمين! آمين! اللّٰه اكبر!اي اولو پيغمبريمز نره ده سڭ؟ديڭله مناره مده أوتن كور سسڭ!كل، بڭا يار اولكه جهان تيتره سين،كيمسه دونوب سونكومه يان باقماسين.

Seyyid Ahmed Rif‘at EfendiBin üç yüz on senesiŞehr-i Zilhicce’nin on üçüncü Gecesi Mekke-i Mükerremede ba’de’l-hacİrtihâl-i dâr-ı bekâ edenTarîkat-ı ‘Aliyye-i Sünbüliyye’denEs-Seyyîd eş-Şeyh Ahmed Rif‘at Efendinin rûhiçün El-FâtihaKELİMELER:Bin üç yüz on senesi: Hicrî 1310 yılı (Miladî 1892-1893 yılları)Şehr-i Zilhicce: Hicrî takvimin son ayı olan Zilhicce ayıMekke-i Mükerreme: “Mukaddes Mekke” anlamında, Mekke şehriBa’de’l-hac: Hacdan sonraİrtihâl: Göçmek, göçüp gitmek (ölüm anlamında kullanılır)Dâr-ı bekâ: “Sonsuzluk yurdu” yani âhiretTarîkat-ı ‘Aliyye: Yüce tarikat, tasavvufî bir yolSünbüliyye: Osmanlı döneminde yaygın olan bir tarikat, Halvetiyye tarikatının bir koluEs-Seyyîd: Peygamber Efendimizin (s.a.v) soyundan gelen kimseye verilen unvanEş-Şeyh: Tarikat büyüğü, şeyhRûhiçün: “Ruhu için”, ruhuna ithafenEl-Hac Mehmed Emin EfendiHüve’l-Hallâku’l-BâkîTarîkat-ı Nakşibend-i ‘Aliyye’ninSâlikânından merhûm Hattât Hulîsî EfendiDâmâdı el-Hâc Muhammed Emîn Efendi’nin ruhîçün FâtihaFî 12? Rebî’u’l-Âhir sene [1]333KELİMELER:1. Hüve’l-Hallâku’l-Bâkî: “O (Allah), yaratıcı ve bâkî (sonsuz) olandır.”Hüve: O (Allah).el-Hallâk: Çokça yaratan.el-Bâkî: Sonsuz, ebedî olan.2. Tarîkat-ı Nakşibend-i ‘Aliyye: “Nakşibendiyye tarikatı”Tarîkat: Tasavvufî yol.Nakşibendî: İslam’da bir tasavvuf tarikatı olan Nakşibendîlik.Aliyye: Yüce, yüksek dereceli.3. Sâlikânından: “Sâliklerinden, mensuplarından.”4. Merhûm: “Allah’ın rahmetine kavuşmuş, vefat etmiş kişi.”5. Hattât: “Hüsnühat (güzel yazı) sanatçısı.”6. Hulûsî: Hulûs kelimesinden türemiş olup “ihlaslı, samimi” anlamına gelir.7. Dâmâdı: “Damadı, kızının eşi.”8. el-Hâc: “Hac farizasını yerine getirmiş kişi.”9. Muhammed: “Hz. Muhammed’in ismi.”10. Emîn: “Güvenilir, emin kişi.”11. Rûhiçün: “Ruhu için.”12. Fâtiha: “Kur’an-ı Kerim’in ilk suresi olan Fatiha Suresi, ölen kişinin ruhuna bağışlanmak üzere okunur.”13. Fî: “...tarihinde, ...zamanında.”14. Rebî’u’l-Âhir: “Hicri ayların dördüncüsü olan Rebî’u’l-Âhir (Rebiülahir) ayı.”15. 1333 – “Hicri 1333 yılı (Miladi 1915-1916).”

سلطان احمدده ، ديوان يولي جادّه سي أوزرنده ، جوري قلفه  مكتبنڭ آلتنده  ير آلان بو ظريف چشمه ، فيروز آغا جامعنڭ تام قارشيسنده  بولونمقده در. كتابه سندن ده  آڭلاشيلديغي أوزره ، عثمانلي پادشاهلرندن ٢نجي محمود طرفندن، سراي حرمنده  كورولي جوري قلفه نڭ روحي ايچون ياپديريلمشدر.جوري قلفه ، عثمانلي تاريخنه  جسارتي و فداكارلغي ايله  ايز بيراقمش أونملي بر حرم كوروليسيدر. ٢نجي محمودڭ تخته  چيقديغي كون، كنديسني ئولديرمك ايسته ينلرڭ آراسندن قورتولمه سني صاغلامش و پادشاهڭ حياتنى بورجلي اولديغي بر اسم حالنه  كلمشدر. شهزاده يي ئولديرمك ايچون كلن صالديرغانلره  قارشي، مرديوندن طيرمانان دشمانلرڭ كوزلرينه  قيزغين كل سرپه رك اونلرڭ ايلرله مه سني انكلله مش، بويله جه  ٢نجي محمودڭ قاچمه سنه  وسيله  اولمشدر. بو قهرمانلغي قارشيسنده  پادشاه، اوڭا عمر بويي منّت دويمش، خيراتلر ياپديرمش و وفات ايتديگنده  اوني آننه سي نقش دل سلطانڭ ياننه  دفن ايتديرمشدر. بو كوزل چشمه  ده  اونڭ عزيز خاطره سنه  دويولان وفانڭ بر نشانه سي اولمشدر.تمامًا مرمردن ياپيلمش اولان چشمه ، معماري استه تيگيله  دقّت چكر. ياننده  بر ده  سبيل بولونمقده در. يووارلاق كمر آلتنه  يرلشديريلمش سوسلي آينه  طاشي، عثمانلي طاش ايشجيلگنڭ ظرافتنى ياڭسيتير. پرده  قيوريملري، بيتكي موتيفلري و قماش دسنلريله  بزه لي سوسله مه لر، چشمه نڭ صنعتكارانه  بر اثر اولمه سني صاغلامشدر.جوري قلفه ، سرايده  صيره دن بر كورولي ايكن، جسارتي و صداقتي سايه سنده  عثمانلي تاريخنه  آدينى يازديرمشدر. آدينه  خيراتلر ياپديريلان بو قهرمان قادين ايچون سويلنه جك اڭ كوزل سوز بلكه  ده  شودر: “كيم اوماردي روحنه  بويله  بر اثر انشا ايديلسين؟” جسور يوركلي جوري قلفه نڭ روحي ايچون الفاتحه …Sultanahmet’te, Divanyolu Caddesi üzerinde, Cevrî Kalfa Mektebi’nin altında yer alan bu zarif çeşme, Firuz Ağa Camii’nin tam karşısında bulunmaktadır. Kitabesinden de anlaşıldığı üzere, Osmanlı padişahlarından 2. Mahmud tarafından, saray hareminde görevli Cevrî Kalfa’nın ruhu için yaptırılmıştır.Cevrî Kalfa, Osmanlı tarihine cesareti ve fedakârlığı ile iz bırakmış önemli bir harem görevlisidir. 2. Mahmud’un tahta çıktığı gün, kendisini öldürmek isteyenlerin arasından kurtulmasını sağlamış ve padişahın hayatını borçlu olduğu bir isim haline gelmiştir. Şehzadeyi öldürmek için gelen saldırganlara karşı, merdivenden tırmanan düşmanların gözlerine kızgın kül serperek onların ilerlemesini engellemiş, böylece 2. Mahmud’un kaçmasına vesile olmuştur. Bu kahramanlığı karşısında padişah, ona ömür boyu minnet duymuş, hayratlar yaptırmış ve vefat ettiğinde onu annesi Nakşidil Sultan’ın yanına defnettirmiştir. Bu güzel çeşme de onun aziz hatırasına duyulan vefanın bir nişanesi olmuştur.Tamamen mermerden yapılmış olan çeşme, mimari estetiğiyle dikkat çeker. Yanında bir de sebil bulunmaktadır. Yuvarlak kemer altına yerleştirilmiş süslü ayna taşı, Osmanlı taş işçiliğinin zarafetini yansıtır. Perde kıvrımları, bitki motifleri ve kumaş desenleriyle bezeli süslemeler, çeşmenin sanatkârane bir eser olmasını sağlamıştır.Cevrî Kalfa, sarayda sıradan bir görevli iken, cesareti ve sadakati sayesinde Osmanlı tarihine adını yazdırmıştır. Adına hayratlar yaptırılan bu kahraman kadın için söylenecek en güzel söz belki de şudur: “Kim umardı ruhuna böyle bir eser inşa edilsin?” Cesur yürekli Cevrî Kalfa’nın ruhu için El-Fâtiha…

باطن قيليجي ١٧نجي يوز ييل مشايخندن هدايي تكيه سي شيخي غفوري افندي، جنّت افندي، اردبيليزاده و داها برقاچ عزيز، شيخ الاسلام حنفي افندي يه كيدوب قاضيزاده ليلرڭ اهل طريقتي تكفيرندن شكايت ايدوب ايقاظ ايديلمه لرينى و بو ايشدن منع ايديلمه لرينى استرحام ايدرلر. بوليلي مصطفي افندي ده او زمان بو مجلسده يمش. حنفي افندي ديمشكه :-  قاضيزاده ليلر بو دولته دال بوداق صالمش كوكلي بر آغاجه بڭزرلر. بالطه جيلر اوجاغندن سراي همايونه ، چارشو اصنافنه قدر سرايت ايدوب قوت بولمشلردر. كوروشلرندن اصلا تعويض ويرمييورلر. ناصل دفع ايده بيليرز؟ بو سوز أوزرينه بوليلي مصطفي افندي سوزه كيررك، -  عزيزلر، اللّٰه دوستلري بيننده معروف باطن قليجي واردر. اونڭله قاضيزاده ليلرڭ ضررلريني رفع ايتسه ڭز يا! ديمش.غفوري افندي باشني قالديروب، -  افندم، بز ظاهر امريله ايش بيتسين ديرز. يوقسه احوال باطنيه يه قاليرسه حضرت قهّار انتقام آليجيدر، ديدكدن صوڭره ”أويله بر فتنه دن صاقينڭ كه كلديگي زمان، آراڭزدن يالڭز حقسزلق ايدنلره ايريشمكله قالماز...“ مئالنده كي آيتي اوقور و طوپلانتي يي بيتيره رك طاغيليرلر. آرادن بر هفته كچر كچمز قاضيزاده ليلره سوركون امري ويريلير. بوليلي مصطفي افندي يه بو حادثه خاطرلاتيلنجه ، -  آدملر باطن قيليجنى أويله بر صالديلركه اوجي بزلره ده طوقوندي، ديرمش.Bâtın Kılıcı 17. yüzyıl meşayihinden Hüdayi Tekkesi şeyhi Gafûrî Efendi, Cennet Efendi, Erdebilîzade ve daha birkaç aziz, Şeyhülislam Hanefi Efendi’ye gidip Kadızadelilerin ehl-i tarikati tekfirinden şikâyet edip ikaz edilmelerini ve bu işten menedilmelerini istirham ederler. Bolulu Mustafa Efendi de o zaman bu meclisteymiş. Hanefi Efendi demiş ki: - Kadızadeliler bu devlete dal budak salmış köklü bir ağaca benzerler. Baltacılar Ocağı’ndan Saray-ı Hümayuna, çarşı esnafına kadar sirayet edip kuvvet bulmuşlardır. Görüşlerinden asla taviz vermiyorlar. Nasıl defedebiliriz? Bu söz üzerine Bolulu Mustafa Efendi söze girerek, - Azizler, Allah dostları beyninde maruf bâtın kılıcı vardır. Onunla Kadızadelilerin zararlarını refetseniz ya! demiş.Gafûrî Efendi başını kaldırıp, - Efendim, biz zâhir emriyle iş bitsin deriz. Yoksa ahval-i bâtıniyeye kalırsa Hazret-i Kahhâr intikam alıcıdır, dedikten sonra “Öyle bir fitneden sakının ki geldiği zaman, aranızdan yalnız haksızlık edenlere erişmekle kalmaz...” mealindeki ayeti okur ve toplantıyı bitirerek dağılırlar. Aradan bir hafta geçer geçmez Kadızadelilere sürgün emri verilir. Bolulu Mustafa Efendi’ye bu hadise hatırlatılınca, - Adamlar bâtın kılıcını öyle bir saldılar ki ucu bizlere de dokundu, dermiş. بالذّات شعرلرڭ شاهددر تاجي زاده جعفر بگ، ياوز سلطان سليم حضرتلري ايله صحبت ايدركن، -  عشق ديدكلري شيئڭ اصلي يوقدر، قورو بر افسانه در؛ عقللي انسانلره كوره عشقدن بحث ايتمك جاهلانه در. واللّٰه بن عشقي انكار ايدرم، دير. تاجي زاده يمين ايدنجه ياوز سلطان سليم، -  يمين ايتمه ڭه كرك يوقدر، سنڭ عشقي انكار ايتديگڭه بالذّات شعرلرڭ شاهددر، دير.Bizzat Şiirlerin Şahittir Tacizade Cafer Bey, Yavuz Sultan Selim Hazretleri ile sohbet ederken, - Aşk dedikleri şeyin aslı yoktur, kuru bir efsanedir; akıllı insanlara göre aşktan bahsetmek câhilânedir. Vallahi ben aşkı inkâr ederim, der. Tacizade yemin edince Yavuz Sultan Selim, - Yemin etmene gerek yoktur, senin aşkı inkâr ettiğine bizzat şiirlerin şahittir, der. بز بو قسمته راضي دگلز ٢نجي  سلطان سليم، خواجه سي نوعي افندينڭ معاشنى اللي آقچه آرتيرديغي صيره ده بر رؤيا كورور. رؤياسني بر كاغده يازارق تعبير ايتمه سي ايچون نوعي افندي يه كوندرير. نوعي افندي رؤيايي شويله تعبير ايدر: -  سلطانم، حق يولنده قصوريڭز اولديغنه و معنوي مقامڭزڭ ضعيفلادىغنه دلالت ايدر. بونڭ أوزرينه سلطان سليم شو لطيف بيت ايله خواجه سنه جواب يوللر:سز ترقّي ايده سز بزده تدنّي نيلر \ نوعيا، بز هله بو قسمته راضي دگلز!Biz Bu Kısmete Razı Değiliz 2. Sultan Selim, hocası Nevi Efendi’nin maaşını elli akçe artırdığı sırada bir rüya görür. Rüyasını bir kâğıda yazarak tabir etmesi için Nevi Efendi’ye gönderir. Nevi Efendi rüyayı şöyle tabir eder: - Sultanım, Hak yolunda kusurunuz olduğuna ve manevi makamınızın zayıfladığına delalet eder. Bunun üzerine Sultan Selim şu latif beyit ile hocasına cevap yollar: Siz terakki edesiz bizde tedenni neyler Neviya, biz hele bu kısmete razı değiliz! بر المه كونشی، بر المه قمری قويسه ڭز! قريش، باصقي ايله مسلمانلرڭ يوللرندن دونميه جكلريني كورنجه فرقلي يوللر دڭه مه يي دوشوندي. بر هيئت پيغمبريمزڭ ياننه كيتدي. هيئتڭ باشنده عتبه بن ربيعه واردي. عتبه ، پيغمبريمزه بيوك بر ثروت ويره جكلريني، اگر مقصدي قريشڭ اداره سني اله آلمقسه كنديسني حكمدار اولارق سچه جكلريني و سوزلرندن دونمه مك ايچون صداقت يميني ده ايده جكلريني بليرتدي. پيغمبريمز شو آيتي اوقويارق مقابله ده بولوندي:”بو كتابدركه آيتلري بيلن بر قوم ايچون عربجه اولارق تفصيل اولونمشدر. مژده لر ويرر و قورقوتور. فقط اونلرڭ چوغي چكينييورلر و ايشيتمييورلر و دييورلركه : ’ بزي دعوت ايتديگڭ شيئه قارشي قلبلريمزڭ أوزرنده پرده لر، قولاقلريمزده آغيرلقلر، سنڭله آرامزده انكللر وار. شو حالده سن تبليغ ايت، بز عناد ايده جگز “!بو زيارتدن صوڭوچ آلاماياجقلريني آڭلايان مشركلر، ابو طالبڭ ياننه كيتديلر. يگننى كندي دينلري عليهنده بولونمقدن واز كچيرمه سني طلب ايتديلر. ابو طالب، برنجي سفر بونلري نازك بر شكلده يانندن اوزاقلاشديردي. پيغمبريمز اصرارلي بر شكلده تبليغه دوام ايدنجه ، ابو طالبڭ ياننه ايكنجي كز كيتديلر. اوڭا، -  سنڭ ياشڭه ، سنڭ قونومڭه حرمت ايدييورز فقط بونڭ ده بر صينيري وار. قرداشڭڭ اوغلي معبودلره حقارت ايدييور. بزي و آتالريمزي جهالت و ضلالتله اتهام ايدييور. تحمّلمز قالمدي. كنديسني بوني ياپمقدن منع ايدڭ يا ده اوني حمايه دن واز كچڭ. يوقسه آرامزده صاواش قاچينيلماز اولاجقدر، ديديلر. عمجه سي چاره سز پيغمبريمزڭ ياننه كله رك طورومي عرض ايتدي. بوڭا قارشولق پيغمبريمز، -  عمجه ، كونشي صاغ المه ، قمري صول المه قويسه لر يينه دعوامدن واز كچمم. جناب حق بني ظفره اولاشديرنجه يه قدر ياخود بو اوغورده ئولديرولنجه يه قدر دوام ايده جگم، ديدي.Bir Elime Güneşi, Bir Elime Kameri Koysanız! Kureyş, baskı ile Müslümanların yollarından dönmeyeceklerini görünce farklı yollar denemeyi düşündü. Bir heyet Peygamberimizin yanına gitti. Heyetin başında Utbe bin Rebia vardı. Utbe, Peygamberimize büyük bir servet vereceklerini, eğer maksadı Kureyş’in idaresini ele almaksa kendisini hükümdar olarak seçeceklerini ve sözlerinden dönmemek için sadakat yemini de edeceklerini belirtti. Peygamberimiz şu ayeti okuyarak mukabelede bulundu: “Bu kitaptır ki ayetleri bilen bir kavim için Arapça olarak tafsil olunmuştur. Müjdeler verir ve korkutur. Fakat onların çoğu çekiniyorlar ve işitmiyorlar ve diyorlar ki: ‘Bizi davet ettiğin şeye karşı kalplerimizin üzerinde perdeler, kulaklarımızda ağırlıklar, seninle aramızda engeller var. Şu hâlde sen tebliğ et, biz inat edeceğiz!’ (...)” Bu ziyaretten sonuç alamayacaklarını anlayan müşrikler, Ebû Tâlib’in yanına gittiler. Yeğenini kendi dinleri aleyhinde bulunmaktan vazgeçirmesini talep ettiler. Ebû Tâlib, birinci sefer bunları nazik bir şekilde yanından uzaklaştırdı. Peygamberimiz ısrarlı bir şekilde tebliğe devam edince, Ebû Tâlib’in yanına ikinci kez gittiler. Ona, - Senin yaşına, senin konumuna hürmet ediyoruz fakat bunun da bir sınırı var. Kardeşinin oğlu mabutlara hakaret ediyor. Bizi ve atalarımızı cehâlet ve dalâletle itham ediyor. Tahammülümüz kalmadı. Kendisini bunu yapmaktan menedin ya da onu himayeden vazgeçin. Yoksa aramızda savaş kaçınılmaz olacaktır, dediler. Amcası çaresiz Peygamberimizin yanına gelerek durumu arz etti. Buna karşılık Peygamberimiz, - Amca, güneşi sağ elime, kamerî sol elime koysalar yine davamdan vazgeçmem. Cenâb-ı Hak beni zafere ulaştırıncaya kadar yahut bu uğurda öldürülünceye kadar devam edeceğim, dedi.

Aşağıda kafa karıştırıcı soru ve karışık olarak cevapları verilmiştir. Cevapların karşısında boş bırakılan yerlere soru karşısındaki doğru olan rakamları yazınız. Ç Ö Z Ü M